„patRIOTki” Anki Leśniak w MCSW „Elektrownia”

W sklepie

Wystawę Jana Berdyszaka „Międzywartości” w MSCW „Elektrownia” recenzuje Piotr Kosiewski

Projekt patRIOTki podejmuje problem patriotyzmu, ukazanego poprzez postawy kobiet z czasów zaborów. Punktem wyjścia jest tu książka Wojciecha Lady Polscy Terroryści, w której autor opisuje zamachy na carskich urzędników dokonywane na ziemiach dawnego zaboru rosyjskiego, czasami skuteczne, lecz często nieudolne, pociągające za sobą przypadkowe ofiary. Kobiety brały w tej aktywności czynny udział, nie tylko roznosząc bibułę, ale także transportując broń, amunicję oraz… rzucając bomby z balkonów, jak Wanda Krahelska, Albertyna Helbertówna czy Faustyna Morzycka.

Jak pisze Wojciech Lada: „był to szereg niemal anonimowych dziś kobiet, które zwykle wpadały po roku lub dwóch działalności”. Po zesłaniu i katordze wracały, prowadząc potem skromne życie robotnic. Historia zapamiętała tylko te, które w II RP stały u boku liczących się mężów, jak Aleksandra Piłsudska, albo te nieliczne, które same robiły karierę polityczną. Zawarte w tytule wystawy słowo RIOT, celowo napisane dużymi literami, pochodzi z języka angielskiego i oznacza zamieszki. Nasuwa się więc pytanie czy polskie „riot girls” dały wyraz emancypacji kobiet, czy też ich zaangażowanie i predyspozycje zostały wykorzystane do budowania patriotycznej narracji umacniającej patriarchat?

Projekt wpisuje się we współczesną żywą debatę o pojęciu patriotyzmu i łączonych z nim pojęć, takich jak suwerenność, naród, walka. Zadaje też pytanie czym jest polski patriotyzm na tle niepokojów i zmian we współczesnej Europie i jak w tej narracji postrzegają siebie kobiety.

Cykl patRIOTki składa się z trzech obiektów-sukien, fotografii oraz video. Forma sukien jest artystyczną interpretacją opisów dotyczących sposobów chowania oraz przenoszenia broni przez kobiety, w specjalnie w tym celu uszytych lub przerobionych sukniach. Kolory sukien – biały, czerwony i czarny odnoszą się do trzech symbolicznych etapów życia kobiety podkreślając fakt, że w walkę włączały się kobiety z różnych pokoleń i różnych klas społecznych.

Fotografie z krótkimi opisami historii kobiet wymienionych w książce Wojciecha Lady wyobrażają postaci, po których często w materiałach archiwalnych pozostało jedynie wymieniane w ciągu innych nazwisko. Video oparte w warstwie wizualnej oparte jest na dokumentacji z realizacji projektu. Obrazom towarzyszy opowiadana historia kobiet patRIOTek oparta na cytatach z książki Wojciecha Lady.

Anka Leśniak, „patRIOTki”, dokumentacja fotograficzna Tomasz Komorowski

Anka Leśniak, „patRIOTki”, dokumentacja fotograficzna Sławomir Grzanek

Anka Leśniak, „patRIOTki”, dokumentacja fotograficzna Sławomir Grzanek

Anka Leśniak, „patRIOTki”, dokumentacja fotograficzna Sławomir Grzanek

Anka Leśniak, „patRIOTki”, dokumentacja fotograficzna Sławomir Grzanek

Anka Leśniak, „patRIOTki”, dokumentacja fotograficzna Tomasz Komorowski

Anka Leśniak, „patRIOTki”, widok wystawy

Anka Leśniak, „patRIOTki”, widok wystawy

Anka Leśniak, „patRIOTki”, widok wystawy

Anka Leśniak, „patRIOTki”, widok wystawy

Anka Leśniak, „patRIOTki”, widok wystawy

Anka Leśniak, „patRIOTki”, widok wystawy

Anka Leśniak urodziła się w 1978 roku. Doktorat na Wydziale Rzeźby i Intermediów Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, dyplom magistra sztuki, praca dyplomowa obroniona z wyróżnieniem na Wydziale Edukacji Wizualnej (obecnie Wydział Sztuk Wizualnych) Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi, dyplom magisterski z historii sztuki, Uniwersytet Łódzki. Od kilkunastu lat zajmuje się rolą kobiet w historii i historii sztuki. Jej projekty mają charakter intermedialny, używa w nich mediów takich jak video, instalacja, fotografia, malarstwo rozszerzone, rzeźba. Pierwsze prace skupione były głównie na cielesności, refleksji nad pojęciami kobiety – artystki, kobiety – modelki, relacji twórcy i odbiorcy oraz nieoczywistością tych podziałów dawniej i dziś – seria Body Printing (od 2007); stanowiły także dialog z maskulinistycznym paradygmatem w historii sztuki Top Models (2007-2009), Muzy Łodzi Kaliskiej (2010). Następnie zaczęła poszukiwać historii kobiet artystek, pytając o ich osobiste doświadczenia i refleksje – projekt Fading Traces. Polskie artystki w sztuce lat 70. (2010) oraz projekt Zarejestrowane (2011), dotyczący sytuacji artystek z jej pokolenia.

W ostatnich latach realizuje prace site-specific na opuszczonych budynkach w tym projekt Invisible inVisible / Niewidzialne Widzialnego (2015-2016) oraz poszukuje historii kobiet „nieumiejscowionych” w historii, z różnych powodów zapomnianych lub pomijanych. Stosuje tu metodę „artystycznego śledztwa”, rozmów z ludźmi, poszukiwań w archiwach, otwarcia na tzw. zbiegi okoliczności i przypadek, wszystko, co może być pomocne przy tworzeniu komunikatu artystycznego.
Wystawy indywidualne, m.in.: Invisible inVisible / Niewidzialne Widzialnego, Galeria Wozownia, Toruń, patRIOTki, Galeria XX1 Warszawa, projekt Invisible inVisible – seria instalacji na fasadach opuszczonych budynków inspirowanych biografiami kobiet nieumiejscowionych w historii: Fifi Zastrow. Acta est fabula, ul. Jaracza 34, Łódź, Michalina zuch dziewczyna, ul. Zachodnia 27A, Łódź, Eugenia żeni się, ul. Drukarska 2, Łódź. Projekt Zarejestrowane, Galeria ON, Poznań (2011) /Muzeum Kinematografii, Łódź (2012), Galeria Entropia, Wrocław (2012), projekt Fading Traces. Polskie artystki w sztuce lat 70., Fokus Łódź Biennale, Galeria Manhattan, Łódź (2010) / Galeria lokal_30, Warszawa (2011) / Galeria ON, Poznań (2011), Top Models, Galeria Studio, Warszawa. Stypendium KulturKontakt we współpracy z rządem Austrii, Wiedeń, Austria, Stypendium Kulturalne Miasta Gdańska, Stypendium Prezydent Miasta Łodzi dla osób zajmujących się twórczością artystyczną i animacją kultury, Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Twórczości i stypendium w Staatliche Akademie der Bildenden Künste, Stuttgart