Projekt patRIOTki podejmuje problem patriotyzmu, ukazanego poprzez postawy kobiet z czasów zaborów. Punktem wyjścia jest tu książka Wojciecha Lady Polscy Terroryści, w której autor opisuje zamachy na carskich urzędników dokonywane na ziemiach dawnego zaboru rosyjskiego, czasami skuteczne, lecz często nieudolne, pociągające za sobą przypadkowe ofiary. Kobiety brały w tej aktywności czynny udział, nie tylko roznosząc bibułę, ale także transportując broń, amunicję oraz… rzucając bomby z balkonów, jak Wanda Krahelska, Albertyna Helbertówna czy Faustyna Morzycka.
Jak pisze Wojciech Lada: „był to szereg niemal anonimowych dziś kobiet, które zwykle wpadały po roku lub dwóch działalności”. Po zesłaniu i katordze wracały, prowadząc potem skromne życie robotnic. Historia zapamiętała tylko te, które w II RP stały u boku liczących się mężów, jak Aleksandra Piłsudska, albo te nieliczne, które same robiły karierę polityczną. Zawarte w tytule wystawy słowo RIOT, celowo napisane dużymi literami, pochodzi z języka angielskiego i oznacza zamieszki. Nasuwa się więc pytanie czy polskie „riot girls” dały wyraz emancypacji kobiet, czy też ich zaangażowanie i predyspozycje zostały wykorzystane do budowania patriotycznej narracji umacniającej patriarchat?
Projekt wpisuje się we współczesną żywą debatę o pojęciu patriotyzmu i łączonych z nim pojęć, takich jak suwerenność, naród, walka. Zadaje też pytanie czym jest polski patriotyzm na tle niepokojów i zmian we współczesnej Europie i jak w tej narracji postrzegają siebie kobiety.
Cykl patRIOTki składa się z trzech obiektów-sukien, fotografii oraz video. Forma sukien jest artystyczną interpretacją opisów dotyczących sposobów chowania oraz przenoszenia broni przez kobiety, w specjalnie w tym celu uszytych lub przerobionych sukniach. Kolory sukien – biały, czerwony i czarny odnoszą się do trzech symbolicznych etapów życia kobiety podkreślając fakt, że w walkę włączały się kobiety z różnych pokoleń i różnych klas społecznych.
Fotografie z krótkimi opisami historii kobiet wymienionych w książce Wojciecha Lady wyobrażają postaci, po których często w materiałach archiwalnych pozostało jedynie wymieniane w ciągu innych nazwisko. Video oparte w warstwie wizualnej oparte jest na dokumentacji z realizacji projektu. Obrazom towarzyszy opowiadana historia kobiet patRIOTek oparta na cytatach z książki Wojciecha Lady.
Anka Leśniak urodziła się w 1978 roku. Doktorat na Wydziale Rzeźby i Intermediów Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, dyplom magistra sztuki, praca dyplomowa obroniona z wyróżnieniem na Wydziale Edukacji Wizualnej (obecnie Wydział Sztuk Wizualnych) Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi, dyplom magisterski z historii sztuki, Uniwersytet Łódzki. Od kilkunastu lat zajmuje się rolą kobiet w historii i historii sztuki. Jej projekty mają charakter intermedialny, używa w nich mediów takich jak video, instalacja, fotografia, malarstwo rozszerzone, rzeźba. Pierwsze prace skupione były głównie na cielesności, refleksji nad pojęciami kobiety – artystki, kobiety – modelki, relacji twórcy i odbiorcy oraz nieoczywistością tych podziałów dawniej i dziś – seria Body Printing (od 2007); stanowiły także dialog z maskulinistycznym paradygmatem w historii sztuki Top Models (2007-2009), Muzy Łodzi Kaliskiej (2010). Następnie zaczęła poszukiwać historii kobiet artystek, pytając o ich osobiste doświadczenia i refleksje – projekt Fading Traces. Polskie artystki w sztuce lat 70. (2010) oraz projekt Zarejestrowane (2011), dotyczący sytuacji artystek z jej pokolenia.
W ostatnich latach realizuje prace site-specific na opuszczonych budynkach w tym projekt Invisible inVisible / Niewidzialne Widzialnego (2015-2016) oraz poszukuje historii kobiet „nieumiejscowionych” w historii, z różnych powodów zapomnianych lub pomijanych. Stosuje tu metodę „artystycznego śledztwa”, rozmów z ludźmi, poszukiwań w archiwach, otwarcia na tzw. zbiegi okoliczności i przypadek, wszystko, co może być pomocne przy tworzeniu komunikatu artystycznego.
Wystawy indywidualne, m.in.: Invisible inVisible / Niewidzialne Widzialnego, Galeria Wozownia, Toruń, patRIOTki, Galeria XX1 Warszawa, projekt Invisible inVisible – seria instalacji na fasadach opuszczonych budynków inspirowanych biografiami kobiet nieumiejscowionych w historii: Fifi Zastrow. Acta est fabula, ul. Jaracza 34, Łódź, Michalina zuch dziewczyna, ul. Zachodnia 27A, Łódź, Eugenia żeni się, ul. Drukarska 2, Łódź. Projekt Zarejestrowane, Galeria ON, Poznań (2011) /Muzeum Kinematografii, Łódź (2012), Galeria Entropia, Wrocław (2012), projekt Fading Traces. Polskie artystki w sztuce lat 70., Fokus Łódź Biennale, Galeria Manhattan, Łódź (2010) / Galeria lokal_30, Warszawa (2011) / Galeria ON, Poznań (2011), Top Models, Galeria Studio, Warszawa. Stypendium KulturKontakt we współpracy z rządem Austrii, Wiedeń, Austria, Stypendium Kulturalne Miasta Gdańska, Stypendium Prezydent Miasta Łodzi dla osób zajmujących się twórczością artystyczną i animacją kultury, Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Twórczości i stypendium w Staatliche Akademie der Bildenden Künste, Stuttgart
Stopka
| Artystka / Artysta | Anka Leśniak |
| Wystawa | patRIOTki |
| Miejsce | Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu |
| Czas trwania | 26.10–30.11.2018 |
| Kuratorka / Kurator | Olga Filanowska |
| Strona internetowa | elektrownia.art.pl |
| Indeks | Anka Leśniak Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia w Radomiu Olga Filanowska |
