„Montaż atrakcji” w Galerii Odlotowej

Małgorzata Futkowska, Między emocją a konstrukcją, rysunek na płótnie, fot. Barbara Kubska

Termin „montaż atrakcji” prawie sto lat temu ukuł Siergiej Eisentein. Radziecki reżyser zakładał, że widzowi nie wystarczy zaserwować sucho zarejestrowanych, poukładanych w historię scen. Montaż miał więc film uatrakcyjnić, wywierając na widzu wrażenie przez swoją nieprzewidywalność. Osiemnastu doktorantów Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach pokaże swoje prace w przestrzeni już bardzo „uatrakcyjnionej”.

Lotnisko to budynek, który silnie naznacza wizualnie jego podstawowa funkcja – odprawa i przyjmowanie pasażerów oraz związana nią cała gamą usług świadczonych przez kawiarnie, restauracje, kioski czy sklepy z pamiątkami. Każdy z takich punktów chce się wyróżnić i przyciągnąć uwagę przechodniów, stosując szereg wizualnych strategii i atrakcji.
Również miejsce, w którym znajdą się prezentowane prace, taras widokowy, oferuje widzom kolejne atrakcje – panoramę na otaczający Pyrzowice, surowy krajobraz i – niewiadomo dlaczego zawsze przyciągające spojrzenie – lądujące i startujące samoloty. W tym całkowicie przeszklonym z jednej strony, bardzo wąskim, ale długim na prawie sto metrów tarasie, znajdą się prace, które z wyżej wymienionymi atrakcjami będą musiały konkurować.

Hanna Sitarz, Zachować spokój, site-specific, fot. Marcin Wysocki

Daria Malicka, Smart Boredom, found footage, fot. Barbara Kubska

Spotkają się ze sobą w ten sposób bezpośrednio dwa typy patrzenia. Pierwsze z nich jest zupełnie naturalne, nastawione na swobodne błądzenie wzrokiem po witrynach sklepowych, towarach wystawionych na sprzedaż, pasie startowym i po tym, co z tarasu widać dalej: łące, lesie, horyzoncie i niebie. Drugie z nich – patrzenie na sztukę – wymaga na ogół skupienia i aktywności oglądającego. Jest ono jakoś wyuczone, chociażby w tym sensie, że do pełnego zrozumienia malarstwa, fotografii czy wideo zazwyczaj potrzeba znajomości historii sztuki, konwencji przedstawieniowych, wiedzy o techniki artystycznej i innej wiedzy.

Agnieszka Piotrowska, Zugzwang, neon, fot. Barbara Kubska

od prawej: Wojciech Łuka, Ankieta personalna, grafika; Agata Szymanek, bez tytułu, olej na płótnie, fot. Barbara Kubska

Martyna Wolna, Polonia Ex Machina, instalacja, fot. Marcin Wysocki

Adam Dudek, Elmer Karr, epizod z Spoon River Anthology, instalacja multimedialna, fot. Iwona Sobczyk

Wystawa będzie więc montażem atrakcji w przestrzeni, o której atrakcyjność już zadbano i w której sztuka napotka silnego przeciwnika: wizualne strategie reklamowe oraz widok na całkiem interesujący pejzaż. Zresztą, tak naprawdę nie będzie to sytuacja szczególna – w takim właśnie otoczeniu sztuka funkcjonuje od zawsze. Z tym, że zazwyczaj bezpośredniość i namacalność tego niewygodnego sąsiedztwa minimalizują – relatywnie kruche – ściany muzeów i galerii. Dają one złudzenie bezpiecznego funkcjonowania jakby poza realnym światem: interesów, zysków, pośpiechu, zniecierpliwienia, przepychanek w tramwaju – gdzieś indziej. Pozwala jej to często żywić przekonanie, że jest czymś więcej niż kolejnym motywem na wizualnej tapecie rzeczywistości. Z tarasu widokowego na lotnisku w Pyrzowicach potworowi Realnego sztuka będzie mogła przyjrzeć się w całej okazałości.

Jakub Zdejszy, Erotyzm ciała, grafika, fot. Marcin Wysocki

od lewej: Monika Mysiak, bez tytułu, olej na płótnie; Chustki, rysunki na bibule