„Działaj albo giń!” Gustava Metzgera w CSW Znaki Czasu w Toruniu

Działaj albo giń! Gustav Metzger – retrospektywa, widok wystawy

DZIAŁAJ ALBO GIŃ! Gustav Metzger – Retrospektywa to przegląd siedmiu dekad działalności legendarnego artysty i aktywisty Gustava Metzgera. Prace artysty odzwierciedlają jego całkowite zaangażowanie w lewicową politykę i ekologię, a także reprezentują kreatywne i destrukcyjne siły oddziaływania zindustrializowanych społeczeństw XX i XXI wieku. Jest to największa dotychczasowa prezentacja twórczości Metzgera nie tylko w Polsce, ale i na świecie.

Działaj albo giń! Gustav Metzger – retrospektywa, widok wystawy

Gustav Metzger poprzez swoje pochodzenie związany jest z Polską, chociaż przez całe swoje życie nie przynależał oficjalnie do żadnego państwa. Urodził się w 1926 roku w Norymberdze w rodzinie polsko-żydowskiej, a następnie, w roku 1939, był ewakuowany do Londynu dzięki pomocy Refugee Children’s Movement (Kindertransport), podczas gdy większość jego bliskich padła ofiarą Holocaustu. Świadomość bycia pozbawionym rodziny, domu i kraju ojczystego sprawiła, że Metzger stał się artystą takim, jakiego znamy dzisiaj: zaangażowanym, radykalnym i bezkompromisowym w kwestii etyki w sztuce. Od początku będąc pod wpływem skrajnie lewicowych poglądów, jak również intelektualnych i artystycznych ruchów awangardowych początku XX wieku, stał się prekursorem i pionierem działań o charakterze uświadamiającym, skierowanych przeciwko przemocy politycznej, przeciwko destruktywnej sile kapitalistycznej chciwości, przeciwko komercjalizacji sztuki. Począwszy od lat 40. ubiegłego wieku aż do chwili  obecnej tworzy prace i inicjuje artystyczne przewroty, dążąc do zwiększenia moralnej odpowiedzialności artystów, a zarazem walcząc przeciwko politycznej amnezji i utracie historycznej pamięci. Obecnie wypowiada się na temat dramatycznych zagrożeń związanych z wymieraniem gatunków oraz procesów zubożenia różnorodności kulturowej naszego świata.

Działaj albo giń! Gustav Metzger – retrospektywa, performance artysty na wernisażu

Działaj albo giń! Gustav Metzger – retrospektywa, widok wystawy

Działaj albo giń! Gustav Metzger – retrospektywa, widok wystawy

Jak wskazuje hasło Działaj albo giń!, nadrzędnym celem twórczości artysty jest pobudzenie ludzi do działań w kwestiach dotyczących ich społecznego i politycznego otoczenia. Metzger czynił to osobiście w latach 60. poprzez swoje manifesty, akcje i demonstracje, znane jako „sztuka autodestrukcyjna” i „sztuka autokreatywna”, następnie w latach 70., poprzez nawoływanie do strajku przeciwko sztuce, a w latach 90.  – poprzez wielkoformatowe prace w przestrzeni publicznej, potępiające ekologiczne klęski wieku postindustrialnego.

Prezentowana wystawa retrospektywna podejmuje wszystkie wątki twórczości Metzgera, łącząc je z „przed-artystycznym”, aktywistycznym okresem późnych lat 40., a także czasem, gdy formował się jeszcze jako artysta, działając w obszarze malarstwa, rysunku i rzeźby. Poprzez poszukiwania w różnych archiwach i prezentację oryginalnych dokumentów, rysunków, obrazów, wystawa rzuca nowe światło na tematy i metodologię, które ukształtowały twórczość Metzgera. Prezentowany jest na niej szeroki zakres dzieł artysty, obejmujący nie tylko sztukę autodestrukcyjną, która odbiła się szerokim echem także w szczytowych momentach popkultury – np. gdy legendarny lider zespołu The Who Pete Townshend roztrzaskał na scenie gitarę, ale także sztukę autokreatywną, stworzoną w laboratoriach naukowych przy eksperymentalnym użyciu ciekłych kryształów czy pierwszych komputerów.

Działaj albo giń! Gustav Metzger – retrospektywa, widok wystawy

Metzger był pionierem na wielu polach, ale przede wszystkim ze względu na swoje zaangażowanie w organizację DIAS – sympozjum „O destrukcji w sztuce” w 1965 roku, które to po raz pierwszy zgromadziło artystów – zwolenników ruchów radykalnych, takich jak akcjonizm wiedeński (Günter Brus, Otto Mühl, Hermann Nitsch) i Fluxus (z przedstawicielami takimi jak Wolf Vostell, Yoko Ono, Al Hansen), głoszących potrzebę krytycznej postawy wobec destrukcyjnego potencjału kapitalistycznego, przemysłowego i umaszynowionego świata. Tak samo jak we wcześniejszym okresie, Metzger pozostał równie radykalny w swojej późniejszej twórczości artystycznej, która zdobyła publiczne uznanie dopiero w połowie lat 90. W ostatnich dwóch dekadach powstały jedne z najbardziej monumentalnych instalacji artysty, takie jak Fotografie historyczne, In Memoriam, Eichmann i Anioł czy MASS MEDIA, które otworzyły twórczość Metzgera na równie dramatyczne tematy – m.in. brutalność nazizmu, bieżące eksploatowanie w mediach ludzkich tragedii czy klęski ekologiczne.

Działaj albo giń! Gustav Metzger – retrospektywa, widok wystawy

Działaj albo giń! Gustav Metzger – retrospektywa, widok wystawy

Działaj albo giń! Gustav Metzger – retrospektywa, widok wystawy