„Austeria” w BWA Sokół

Yuri Leiderman, Ofiary Chatynia i Katynia spotykają się na piaszczystej drodze, na przedmieściach Kapsztadu, 2005 (detal)

Szyld powitania zardzewiały i opuszczony, powiewa w tych dniach niezauważalnie na wszystkich europejskich granicach. Bramy otwierają się sporadycznie, przepuszczając gwieździste światło przez otwory po kulach. Niektórzy mają na tyle szczęścia by przedostać się na drugą stronę, przynajmniej do następnego ogrodzenia. Dawno zniknęły kwiaty, młode dziewczyny, młodzi mężczyźni, żołnierze. Cmentarze otwierają swoje podwoje i ofiary masowych zbrodni powstają by się spotkać, podczas gdy bieguny Ziemi zamieniają się miejscami, a nowe Elizjum tworzy się na południu. Trzech żołnierzy zapala swoje papierosy od tej samej zapałki, trzeci zostanie zabity. Nadchodzi czas, kiedy każdy potrzebuje schronienia. W tymczasowych azylach obcy i wykluczeni z nikłą nadzieją wymieniają się opowieściami i posiłkami. Dziewczyny i chłopcy wciąż pobierają się w zgodzie z obyczajami, lecz czasem wbrew swojej woli. Tradycja i emancypacja, przynależność i pragnienia, przeznaczenie i bunt, żałoba i radość codziennie zderzają się w życiu i w dobiegających nas wiadomościach – niezmiennie od stu lat i może przez dwieście kolejnych.

Witajcie w Austerii – kryjówce – odległym, niepozornym miejscu, gdzie podczas jednego nocnego postoju tak wiele może się zdarzyć: mogą zacząć się rewolucje, wojny przetoczyć, ludzie mogą się zakochać lub pozabijać; czułość, empatia i obojętność mieszają się ze sobą w powietrzu tranzytowej przestrzeni na marginesie świata, gdzie geografie stają się odległe a historie ożywają.

Agnieszka Kalinowska, Welcome, 2010

Wystawa Austeria, BWA SOKÓŁ, widok ogólny

Karczma jest takim właśnie przyczółkiem, w którym historia, narodowe i etniczne tożsamości zostały zmitologizowane; jest pradawnym nie-miejscem i popularnym toposem zakotwiczonym na przecięciu dróg, który przetrwał do dziś dzięki wymianie energii i ustnym opowieściom. Austeria nie jest jednak rekonstrukcją tradycyjnej wschodnioeuropejskiej karczmy, ani wyłącznym nawiązaniem do filmu Jerzego Kawalerowicza z 1982 roku. Austeria wyrasta z geograficznych i historycznych uwarunkowań Nowego Sącza, niegdyś wielokulturowego galicyjskiego miasta na przecięciu się mocarstw, a także z współczesnego rozumienia instytucji sztuki jako miejsca schronienia, upamiętniania i płaszczyzny relacji.

Aslan Gaisumov, Eliminacja, 2013

Mihaela Drăgan, Del Duma, performance (z udziałem Eleny Albu); fot. Monika Smyła

Austeria – wystawa – jest zaproszeniem do wspólnego świętowania, pomimo ponurej teraźniejszości i niewygodnej historii – zatrzymanych chwil, przypadkowych spotkań, ulotnych rozmów, lokalnych obyczajów, zapomnianych piosenek i przepowiedzianej przyszłości.

Anca Benera & Arnold Estefan, Nie ma schronu przed burzą, 2015

Monika Drożyńska, Libretto, 2011

Wystawa Austeria, BWA SOKÓŁ, widok ogólny

Yuri Leiderman, Ofiary Chatynia i Katynia spotykają się na piaszczystej drodze, na przedmieściach Kapsztadu, 2005