„Lwów, 24 czerwca 1937. Miasto, architektura, modernizm” w Międzynarodowym Centrum Kultury
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9001-1200x800.jpg)
24 czerwca 1937 roku był we Lwowie zwyczajnym dniem, z tysiącem zdarzeń. Większości z nich nikt już nie pamięta. Patrząc z dzisiejszej perspektywy na tamten dzień i na podobne zwyczajne dni w życiu miasta, można dostrzec, że Lwów na co dzień żył nowoczesnością. W „Gazecie Lwowskiej” odnotowano wystawienie spektaklu Biała dama w Teatrze Wielkim oraz kilkanaście seansów filmowych w kinach. Radio Lwów nadało felieton Wilhelma Raorta propagujący modę na wycieczki górskie tudzież odczyt Józefy Vogelówny o nowatorskich badaniach archeologicznych w Biskupinie. W ramach seminarium matematycznego na Uniwersytecie Lwowskim doktor Stanisław Ulam przedstawił sprawozdanie z pobytu naukowego w Stanach Zjednoczonych (wyjedzie tam na stałe w 1939 roku i stanie się czołowym twórcą amerykańskich badań nad energią atomową). Trwały prace budowlane i projektowe nad licznymi modernistycznymi budynkami w całym mieście. Na Wydziale Architektury i innych wydziałach Politechniki Lwowskiej dobiegał końca letni semestr. W prywatnych kalendarzach zapisano z pewnością wiele osobistych wspomnień każdego z mieszkańców miasta. Dla niejednego indywidualnego losu mógł to być dzień wyjątkowy. Ale dla nowoczesnego Lwowa – codzienny. Niewiele ponad dwa lata później ta codzienność miała przestać istnieć.
Lata II Rzeczypospolitej przyniosły miastu nowe możliwości rozwojowe, które zostały konsekwentnie wykorzystane, o czym najlepiej świadczą pochodzące z tamtych lat rozwiązania urbanistyczne i architektura. Dzięki Ignacemu Drexlerowi już w 1920 roku powstały plany rozwoju urbanistycznego Wielkiego Lwowa, według których rozbudowywano miasto liczące w 1939 roku 330 tysięcy mieszkańców. Lwowskie środowisko architektoniczne pozostawiło wiele wybitnych realizacji: od prywatnych willi i kamienic, przez gmachy użyteczności publicznej, po nowe założenia parkowe, tereny sportowe czy siedzibę lwowskiego radia.
![IMG_9037](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9037-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9037-200x133.jpg)
![IMG_9063](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9063-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9063-200x133.jpg)
![IMG_9027](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9027-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9027-200x133.jpg)
![IMG_9045](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9045-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9045-200x133.jpg)
![IMG_9032](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9032-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9032-200x133.jpg)
![IMG_9047](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9047-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9047-200x133.jpg)
![IMG_8967](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8967-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8967-200x133.jpg)
![IMG_8953](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8953-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8953-200x133.jpg)
![IMG_8951](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8951-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8951-200x133.jpg)
![IMG_8954](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8954-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8954-200x133.jpg)
![IMG_8969](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8969-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8969-200x133.jpg)
![IMG_8965](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8965-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8965-200x133.jpg)
O ile w latach dwudziestych odwoływano się do reprezentacyjnego klasycyzmu i tendencji bliskich art déco, to już pod koniec dekady rozpoczęła się dominacja modernizmu. Po stronie nowej architektury opowiedzieli się zwolennicy form historyzujących, tacy jak Jan Bagieński i Wawrzyniec Dayczak, ale też nowa generacja absolwentów Politechniki Lwowskiej – Polacy, Żydzi i Ukraińcy – w tym między innymi prezentowani na wystawie Władysław Derdacki, Witold Minkiewicz, Andrzej Frydecki, Leopold Karasiński, Ferdynand Kassler, Salomon Keil, Jakób Menker, Stefan Porębowicz, Roman Hrycaj, Jewhen Nagirnyj, Tadeusz Teodorowicz-Todorowski, Zbigniew Wardzała i Tadeusz Wróbel.
Nie tylko dzięki architekturze Lwów stał się ważnym ośrodkiem modernistycznej kultury. Działała tu awangardowa grupa surrealistów Artes, wybitni fotograficy, projektanci plakatów, twórcy lwowskiej szkoły matematycznej, środowiska uniwersyteckie i politechniczne czy znani w całym kraju filmowcy i radiowcy. Symbolem nowoczesności Lwowa były także Targi Wschodnie, przyczyniające się do rozwoju miasta i stanowiące o jego prestiżu jako centrum gospodarczego o międzynarodowym znaczeniu.
Lwów w czasach II Rzeczypospolitej należał do najważniejszych ośrodków modernizmu nie tylko w skali kraju, ale i całego regionu Europy Środkowo-Wschodniej. To wtedy ukształtowała się nowoczesna lwowska tożsamość, bez której trudno zrozumieć dzisiejszą legendę miasta, tak ważną dla wszystkich dawnych i dzisiejszych jego mieszkańców, ale także dwudziestowieczną historię Polski, Ukrainy i Europy.
![IMG_8975](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8975-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8975-200x133.jpg)
![IMG_9069](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9069-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9069-200x133.jpg)
![IMG_9067](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9067-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9067-200x133.jpg)
![IMG_8989](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8989-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8989-200x133.jpg)
![IMG_9002](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9002-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9002-200x133.jpg)
![IMG_9021](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9021-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9021-200x133.jpg)
![IMG_8973](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8973-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8973-200x133.jpg)
![IMG_8974](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8974-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8974-200x133.jpg)
![IMG_8984](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8984-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8984-200x133.jpg)
![IMG_8993](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8993-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-8993-200x133.jpg)
![IMG_9009](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9009-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9009-200x133.jpg)
![IMG_9000](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9000-1200x800.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/img-9000-200x133.jpg)
Na wystawie pokazane zostaną modele ważniejszych gmachów modernistycznych Lwowa oraz oryginalne projekty architektoniczne z polskich kolekcji (zbiory Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli, Biblioteki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, Biblioteki Narodowej w Warszawie, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Archiwum Polskiej Prowincji Zgromadzenia Księży Misjonarzy w Krakowie oraz sześciu kolekcji prywatnych). Zaprezentowane zostaną obrazy i grafika reprezentujące środowisko artystyczne i sztukę Lwowa tamtych lat, a także fotografie z epoki, dokumenty filmowe, pocztówki i plakaty.
Wystawa po raz pierwszy została pokazana w Muzeum Architektury we Wrocławiu w ramach Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Dla krakowskiego pokazu została zmodyfikowana i poszerzona o dodatkowe działy i eksponaty.
Przypisy
Stopka
- Wystawa
- Lwów, 24 czerwca 1937. Miasto, architektura, modernizm
- Miejsce
- Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie
- Czas trwania
- 1.12.2017–8.04.2018
- Osoba kuratorska
- Andrzej Szczerski, Żanna Komar
- Strona internetowa
- mck.krakow.pl