„Zbigniew Libera: to nie moja wina, że otarła się o mnie ta rzeźba” w Królikarni

Zbigniew Libera: to nie moja wina, że otarła się o mnie ta rzeźba, widok wystawy, dzięki uprzejmości Królikarni

Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni celebrując 50. rocznicę swojego istnienia zaprosiło Zbigniewa Liberę, jednego z najwybitniejszych i najbardziej radykalnych współczesnych artystów, do wyboru najciekawszych prac pochodzących ze zbiorów muzealnych i zaprezentowania ich na wystawie jubileuszowej.

Zbigniew Libera nie tylko dokonał intrygującego wyboru rzeźb i obiektów należących do olbrzymiej kolekcji, ale również opatrzył je własnym komentarzem w postaci wykonanych specjalnie na wystawę rysunków i zdjęć plenerowych. Wielkoformatowe fotografie oraz rysunki w formacie A1 wykonane ołówkiem i kredkami tworzą razem z rzeźbami i obiektami przestrzennymi niezwykle atrakcyjną wizualnie całość. Prace artystów kluczowych dla polskiej sztuki, m.in. Xawerego Dunikowskiego, Katarzyny Kobro, Henryka Stażewskiego, Aliny Szapocznikow czy Władysława Hasiora, zostały zestawione z projektami twórców niemal zapomnianych, takich jak Theodore Roszak czy Albin Maria Bończa-Boniecki. Nowe nieoczekiwane konfiguracje rzeźb nasuwają skojarzenia ze słynnym Atlasem Mnemosyne (1924–1929) Aby’ego Warburga. Olbrzymi materiał wizualny ułożony przez niemieckiego badacza w anachroniczne konstelacje na kilkudziesięciu panelach wciąż wykazuje inspirującą siłą rażenia jako model epistemologiczny, znoszący wyraźną granicę między działalnością naukową i artystyczną.

Zbigniew Libera: to nie moja wina, że otarła się o mnie ta rzeźba, widok wystawy, dzięki uprzejmości Królikarni

Fragment muzealnej kolekcji w zestawieniu z planszami wypełnionymi rysunkami wykonanymi m.in. na podstawie fotografii z prasy, katalogów i albumów tworzy rodzaj autorskiego „atlasu rzeźb” Zbigniewa Libery, czy może raczej „atlasu idei”. Wędrując od centralnej rotundy przez kolejne sale, podążamy tropem skojarzeń i wizualnych rebusów odnoszących się m.in. do biografii artystów, uwikłań oraz wzajemnych zależności świata sztuki, mediów i polityki. Plansza zatytułowana „Francuski łącznik” w połączeniu z rzeźbami Aliny Szapocznikow, Aliny Ślesińskiej i Marii Papy Rostkowskiej przywodzi na myśl skojarzenia związane z przed- i powojennymi migracjami polskich artystów. W sali „Henryk Wiciński i klan Jaremów” znalazły się nie tyko prace twórców awangardowej Grupy Krakowskiej, ale również akt młodzieńca autorstwa Alfonsa Karnego w otoczeniu wspaniałych posągów przedstawiających dominujące kobiety, wykonanych w latach 30. XX wieku przez Xawerego Dunikowskiego. Przyjaźń, miłość, wzajemne inspiracje i zależności artystów, ich uwarunkowania społeczne – to kolejne fascynujące tropy podsuwane widzom w trakcie wędrówki po ekspozycji.

Zbigniew Libera: to nie moja wina, że otarła się o mnie ta rzeźba, widok wystawy, dzięki uprzejmości Królikarni

Jednak kto na kogo „zapolował” podczas długich wędrówek po magazynach: Libera na rzeźby czy rzeźby na Liberę? Według słów samego artysty to „przedmioty starają się złapać nas za oko, a promienie ich błysków są haczykami, które nas usidlają”. A także: „nigdy nie koncentrujemy się na czymś, co nie jest połączone w jakiś sposób z naszymi własnymi pragnieniami i działaniami”. Stwierdzenia te współgrają z psychoanalityczną teorią spojrzenia Jacques’a Lacana. Według słynnego francuskiego badacza to przedmioty patrzą na nas światłem, które wysyłają w naszą stronę, a ich spojrzenia konstytuują nas jako podmioty uchwycone w tworzących się w ten sposób obrazach.

Zbigniew Libera: to nie moja wina, że otarła się o mnie ta rzeźba, widok wystawy, dzięki uprzejmości Królikarni