„Międzywartości” Jana Berdyszaka w MCSW „Elektrownia”

Twórczość Jana Berdyszaka jest jednym z najwybitniejszych zjawisk sztuki nowoczesnej i ponowoczesnej w kraju i na świecie. Ukształtowana w wyniku dialogu między dociekaniami, intencjami a dziełami, wskazuje na zdolność do wielkiej syntezy i wnikliwej analizy każdego działania artysty. Artysta wypowiadał się w różnych dziedzinach: grafice, malarstwie i rysunku, realizował obiekty przestrzenne, tworzył instalacje i scenografie teatralne. Zajmował się problemami obiektu, przestrzeni, przezroczystości, światła, ciemności i cienia; nieobecności, niewyraźności i dysbarwności. Uprawiał refleksję teoretyczną, w której analizę sztuki przesuwał do nieprzeczuwalnych przed nim granic. Te działania wynikają z przekonania twórcy, iż każda myśl ludzka pochodząca ze sztuki czy też włączona w zakres filozofii poszerza przestrzeń naszego rozumienia świata i siebie, naszej wyobraźni i relacji z innymi ludźmi, a dzieło i realizowane przez nie wartości – mogą stać się sposobem doświadczania świata.

Jan Berdyszak realizował prace w cyklach. W ich obrębie stosował różne modyfikacje interesującego go zagadnienia, a związki pomiędzy poszczególnymi pracami, ich następstwa i współwystępowanie, składały się na całość wypowiedzi. Pytania i problemy sygnalizowane w jednym cyklu prac niczym most prowadzą do innych cykli i intuicji tylko pozornie odległych. Niektóre nigdy się nie kończą. Pozostając w formie pytania stwarzają sytuację otwarcia dla dalszych poszukiwań.
Z obszernej twórczości Jana Berdyszaka, trwającej nieprzerwanie od początku lat 60. XX wieku do 2014 roku, do prezentacji w MCSW Elektrownia wybrano jeden z wielu problemów. Wystawa zatytułowana Międzywartości podejmuje problem obecności człowieka w kontekście jego relacji ze światem – bowiem międzywartości – to w rozumieniu artysty sieć możliwych powiązań, relacji i stanów w dziele i u odbiorcy.

Jan Berdyszak, „Belka porozumienia”, 1988-1989, z kolekcji Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze

Jan Berdyszak, „Międzywartości”, widok wystawy

Jan Berdyszak, „Międzywartości”, widok wystawy

Jan Berdyszak, „Międzywartości”, widok wystawy

Jan Berdyszak, „Powłoki”, 2002, kolekcja prywatna

Jan Berdyszak, z cyklu „Belki”: „Taran dwustronny”, 1990, kolekcja prywatna (z prawej); z cyklu „Belki”: „Ściany”, 1990, kolekcja prywatna (z lewej)

Jan Berdyszak, „Międzywartości”, widok wystawy

Jan Berdyszak, „Stany moralności”, 1986, kolekcja prywatna

Jan Berdyszak, Jan Berdyszak, „Stany moralności”, 1986, kolekcja prywatna

Jan Berdyszak, z cyklu „Belki”: „Tratwa płomieni”, 1989, z kolekcji Muzeum Ziemi Chełmskiej im. Wiktora Ambroziewicza w Chełmie. Galeria 72 (z lewej); „Belka”, 1990, z kolekcji Muzeum Ziemi Chełmskiej im. Wiktora Ambroziewicza w Chełmie. Galeria 72 (z prawej)

Jan Berdyszak, „Międzywartości”, widok wystawy

Jan Berdyszak, „Międzywartości”, widok wystawy

W twórczości Jana Berdyszaka nie ma takiej wizualizacji postaci ludzkiej, jaką znamy z bardzo przejmujących przykładów w historii sztuki. Taka decyzja wynika z przekonania artysty, iż najpełniej charakteryzuje człowieka jego świadomość. Człowiek i wartości, jakie z nim wiąże sztuka i filozofia, występuje jako element sprawczy, istnieje w jego sztuce – intencjonalnie. Artysta – człowiek, stawiający pytania o istnienie i sposoby jego przejawiania się.

Myśl moja – to ja, mój krótkotrwały stan istnienia, w którym moje władze poznawcze łączą mnie ze światem.

Tamara Woźniak-Książek