Szum 31/2020

Zamknięciu 31. numeru „Szumu” towarzyszy począ­tek drugiego lockdownu – i choć w narodzie panują nastroje dużo bardziej wojownicze niż na początku roku, niepewność na temat tego, co przyniesie jutro, jest podobna. Można więc powiedzieć, że niniejszy numer dokumentuje krótki okres „nowej normal­ności” pomiędzy zamknięciem instytucji kultury wiosną i zimą. Znajdziecie w nim jednak dużo więcej niż tylko podsumowanie najciekawszych wydarzeń tego szczególnego sezonu.

Numer otwiera brawurowy esej profesor Anny Markowskiej, specjalistki nie tylko od sztuki Wrocławia, ale także widm i rzeczy tego miasta. Tekst pod tytułem Nowe zasady dla (wypędzonej) Kró­lewny Śnieżki poświęcony został – jakżeby inaczej – wystawie Nowa normatywność. Sympozjum Plastyczne Wrocław ’70. Jak pisze Markowska, wrocławska impreza wpisywała się w politykę budowania nowego porządku na Ziemiach Odzyskanych – nasz stosunek do historii Sympozjum jest więc przy oka­zji pytaniem o ocenę samego PRL. Podobne sprzę­żenie zachodzi w przypadku postaci Jacka Kuronia. Tak przynajmniej twierdzi Rafał Jakubowicz, który w „Obiekcie kultury” wnikliwie przygląda się muralowi Kuronia autorstwa Wilhelma Sasnala i zadaje pytanie o zasadność bezkrytycznego upa­miętniania architektów neoliberalnej transformacji przełomu lat 80. i 90.

W tym numerze zjawiska doby komunizmu rozpatrujemy także w „Bloku”, w którym znaj­dziecie esej Thuc Linh Nguyen Vu będący analizą pasjonującej książki Łukasza Stanka Architecture in Global Socialism: Eastern Europe, West Africa, and the Middle East in the Cold War poświęconej współpracy państw „globalnego socjalizmu” i globalnego Połu­dnia na niwie architektury i urbanistyki. W dziale „Teoretycznie” Jakub Banasiak omawia dwie głośne publikacje: Egoistów. Trzecią drogę w kulturze polskiej lat 80. Marcina Kościelniaka, przewartościowującą tradycję Kultury Zrzuty, oraz Galerię Wschodnią. Dokumenty 1984–2017, będącą monumentalnym opracowaniem tej ważnej dla środowiska łódzkiego i jednej z najdłużej działających w Polsce autorskich przestrzeni sztuki. Naczelny „Szumu” rozmawia też z człowiekiem instytucją, czyli Wojciechem Kozłowskim. Okazją jest podwójny jubileusz: trzydziestopięciolecie pracy Kozłowskiego w BWA Zielona Góra i pięćdziesięciopięciolecie istnienia samej placówki.

Nie mogło też zabraknąć omówienia naj­gorętszej wystawy indywidualnej międzylockdow­nowego sezonu. W „Interpretacjach” Agata Pyzik przygląda się wystawie Joanny Piotrowskiej Zaduch (Zachęta), której nastrój i tematyka niepokojąco korespondowały z czasem pandemii. Wśród recen­zji znajdziecie ponadto omówienia blockbuste­rowego pokazu Urszuli Broll w Królikarni (na który wybrała się Olga Drenda), wystawy Wacława Szpakowskiego w Muzeum Sztuki w Łodzi (Piotr Kosiewski) czy Fotorelacji. Wojny 1920 w Muzeum Narodowym w Warszawie (Wojciech Szymański). Tradycyjnie w numerze grudniowym znajdziecie także recenzje najciekawszych wystaw Warsaw Gallery Weekendu – tym razem są to: Abzgram Karoliny Wojtas w Instytucie Fotografii Fort, którą opisał Piotr Policht (praca z tego cyklu zdobi także okładkę), i Płaca za pracę domową w Fundacji Galerii Foksal, zrecenzowana przez Agatę Pyzik. W dziale „Do widzenia” prezentujemy prace artystki nie tylko obecnej na WGW, ale królującej w tym roku również na międzynarodowych salonach – Małgorzaty Mirgi-Tas. Na „Stronach artystek i artystów” gościmy z kolei Wiktorię Wojciechow­ską, Katarzynę Wojtczak, Wiktorię Walendzik, Marcelego Adamczyka, POSTHUMANOPOL oraz, podobnie jak w numerze 30., duet Paweł Althamer/Przemysław Matecki. To powtórzenie nieprzypadkowe – pokazujemy ich najnowszy obraz-manifest wspierający białoruską rewolucję. Numer zamyka lista „Wskazanych” postaci, której znaczenia dla polskiej sztuki tłumaczyć nie trzeba – Wernera Jerkego, założyciela Museum Jerke w Recklinghausen.

SPIS TREŚCI

1
OD REDAKCJI
tekst: Karolina Plinta

24
TEMAT NUMERU
Nowe zasady dla (wypędzonej) Królewny Śnieżki
tekst: Anna Markowska

42
INTERPRETACJE
Czy kiedyś jeszcze zaznam spokoju? Joanna Piotrowska w Zachęcie
tekst: Agata Pyzik

54
OBIEKT KULTURY
Cień Jacka Kuronia. Wokół muralu Wilhelma Sasnala
tekst: Rafał Jakubowicz

64
TEORETYCZNIE
Mapa i terytorium
tekst: Jakub Banasiak

80
BLOK
Tworzenie światów. Architektura i globalna zimna wojna
tekst: Thuc Linh Nguyen Vu

100
DO WIDZENIA
Małgorzata Mirga-Tas

106
ROZMOWA
Siła eklektyzmu. Z Wojciechem Kozłowskim rozmawia Jakub Banasiak
fotografie: Dawid Misiorny

122
STRONA ARTYSTKI/ARTYSTY
Paweł Althamer, Przemysław Matecki, Białoruś
Wiktoria Wojciechowska, Mobile Stones
POSTHUMANOPOL
Marceli Adamczyk, 🦊
Wiktoria Walendzik, Ja z Czarnym Wilczurkiem i Szarym Wilczurkiem w mojej pracowni, która jednocześnie jest garażem
Katarzyna Wojtczak, Homophobic Bricks (z cyklu Modern Order)

128
RECENZJE

164
WSKAZANE
Werner Jerke

RECENZJE

129
KAROLINA WOJTAS, Abzgram, tekst: Piotr Policht

132
ARTUR ŻMIJEWSKI, Miłe złego porządki, tekst: Wiktoria Kozioł

135
BARBARA KOZŁOWSKA, Linia graniczna, tekst: Grzegorz Borkowski

137
Fotorelacje. Wojna 1920, tekst: Wojciech Szymański

142
PAULINA OŁOWSKA, AGATA SŁOWAK, NATALIA ZAŁUSKA, Płaca za pracę domową, tekst: Agata Pyzik

146
Żarty żartami, tekst: Karolina Plinta

149
JERZY ROSOŁOWICZ, Działanie neutralne, tekst: Łukasz Mojsak

152
BOGNA BURSKA, Krew i cukier. Prace 2000–2020, tekst: Karolina Plinta

155
VII Performans na dźwięki. Hommage à Andrzej Mitan, tekst: Grzegorz Borkowski

158
Urszula Broll. Atman znaczy Oddech, tekst: Olga Drenda

161
Notes ryski. Śladem linii Wacława Szpakowskiego, tekst: Piotr Kosiewski