Kwartalnik 16.12.2020 5 min

Szum 31/2020

Redakcja

udostępnij — facebook twitter/x link

Zamknięciu 31. numeru „Szumu” towarzyszy początek drugiego lockdownu – i choć w narodzie panują nastroje dużo bardziej wojownicze niż na początku roku, niepewność na temat tego, co przyniesie jutro, jest podobna. Można więc powiedzieć, że niniejszy numer dokumentuje krótki okres „nowej normalności” pomiędzy zamknięciem instytucji kultury wiosną i zimą. Znajdziecie w nim jednak dużo więcej niż tylko podsumowanie najciekawszych wydarzeń tego szczególnego sezonu.

Numer otwiera brawurowy esej profesor Anny Markowskiej, specjalistki nie tylko od sztuki Wrocławia, ale także widm i rzeczy tego miasta. Tekst pod tytułem Nowe zasady dla (wypędzonej) Królewny Śnieżki poświęcony został – jakżeby inaczej – wystawie Nowa normatywność. Sympozjum Plastyczne Wrocław ’70. Jak pisze Markowska, wrocławska impreza wpisywała się w politykę budowania nowego porządku na Ziemiach Odzyskanych – nasz stosunek do historii Sympozjum jest więc przy okazji pytaniem o ocenę samego PRL. Podobne sprzężenie zachodzi w przypadku postaci Jacka Kuronia. Tak przynajmniej twierdzi Rafał Jakubowicz, który w „Obiekcie kultury” wnikliwie przygląda się muralowi Kuronia autorstwa Wilhelma Sasnala i zadaje pytanie o zasadność bezkrytycznego upamiętniania architektów neoliberalnej transformacji przełomu lat 80. i 90.

W tym numerze zjawiska doby komunizmu rozpatrujemy także w „Bloku”, w którym znajdziecie esej Thuc Linh Nguyen Vu będący analizą pasjonującej książki Łukasza Stanka Architecture in Global Socialism: Eastern Europe, West Africa, and the Middle East in the Cold War poświęconej współpracy państw „globalnego socjalizmu” i globalnego Południa na niwie architektury i urbanistyki. W dziale „Teoretycznie” Jakub Banasiak omawia dwie głośne publikacje: Egoistów. Trzecią drogę w kulturze polskiej lat 80. Marcina Kościelniaka, przewartościowującą tradycję Kultury Zrzuty, oraz Galerię Wschodnią. Dokumenty 1984–2017, będącą monumentalnym opracowaniem tej ważnej dla środowiska łódzkiego i jednej z najdłużej działających w Polsce autorskich przestrzeni sztuki. Naczelny „Szumu” rozmawia też z człowiekiem instytucją, czyli Wojciechem Kozłowskim. Okazją jest podwójny jubileusz: trzydziestopięciolecie pracy Kozłowskiego w BWA Zielona Góra i pięćdziesięciopięciolecie istnienia samej placówki.

Nie mogło też zabraknąć omówienia najgorętszej wystawy indywidualnej międzylockdownowego sezonu. W „Interpretacjach” Agata Pyzik przygląda się wystawie Joanny Piotrowskiej Zaduch (Zachęta), której nastrój i tematyka niepokojąco korespondowały z czasem pandemii. Wśród recenzji znajdziecie ponadto omówienia blockbusterowego pokazu Urszuli Broll w Królikarni (na który wybrała się Olga Drenda), wystawy Wacława Szpakowskiego w Muzeum Sztuki w Łodzi (Piotr Kosiewski) czy Fotorelacji. Wojny 1920 w Muzeum Narodowym w Warszawie (Wojciech Szymański). Tradycyjnie w numerze grudniowym znajdziecie także recenzje najciekawszych wystaw Warsaw Gallery Weekendu – tym razem są to: Abzgram Karoliny Wojtas w Instytucie Fotografii Fort, którą opisał Piotr Policht (praca z tego cyklu zdobi także okładkę), i Płaca za pracę domową w Fundacji Galerii Foksal, zrecenzowana przez Agatę Pyzik. W dziale „Do widzenia” prezentujemy prace artystki nie tylko obecnej na WGW, ale królującej w tym roku również na międzynarodowych salonach – Małgorzaty Mirgi-Tas. Na „Stronach artystek i artystów” gościmy z kolei Wiktorię Wojciechowską, Katarzynę Wojtczak, Wiktorię Walendzik, Marcelego Adamczyka, POSTHUMANOPOL oraz, podobnie jak w numerze 30., duet Paweł Althamer/Przemysław Matecki. To powtórzenie nieprzypadkowe – pokazujemy ich najnowszy obraz-manifest wspierający białoruską rewolucję. Numer zamyka lista „Wskazanych” postaci, której znaczenia dla polskiej sztuki tłumaczyć nie trzeba – Wernera Jerkego, założyciela Museum Jerke w Recklinghausen.

SPIS TREŚCI

1
OD REDAKCJI
tekst: Karolina Plinta

24
TEMAT NUMERU
Nowe zasady dla (wypędzonej) Królewny Śnieżki
tekst: Anna Markowska

42
INTERPRETACJE
Czy kiedyś jeszcze zaznam spokoju? Joanna Piotrowska w Zachęcie
tekst: Agata Pyzik

54
OBIEKT KULTURY
Cień Jacka Kuronia. Wokół muralu Wilhelma Sasnala
tekst: Rafał Jakubowicz

64
TEORETYCZNIE
Mapa i terytorium
tekst: Jakub Banasiak

80
BLOK
Tworzenie światów. Architektura i globalna zimna wojna
tekst: Thuc Linh Nguyen Vu

100
DO WIDZENIA
Małgorzata Mirga-Tas

106
ROZMOWA
Siła eklektyzmu. Z Wojciechem Kozłowskim rozmawia Jakub Banasiak
fotografie: Dawid Misiorny

122
STRONA ARTYSTKI/ARTYSTY
Paweł Althamer, Przemysław Matecki, Białoruś
Wiktoria Wojciechowska, Mobile Stones
POSTHUMANOPOL
Marceli Adamczyk, ?
Wiktoria Walendzik, Ja z Czarnym Wilczurkiem i Szarym Wilczurkiem w mojej pracowni, która jednocześnie jest garażem
Katarzyna Wojtczak, Homophobic Bricks (z cyklu Modern Order)

128
RECENZJE

164
WSKAZANE
Werner Jerke