Na dobry początek: Szum 11/2015

OD REDAKCJI

Tekst: Jakub Banasiak, Adam Mazur

Tematem jedenastego numeru „Szumu” są konkursy artystyczne. Analizę Karoliny Plinty dotyczącą ich fenomenu zilustrował Paweł Susid. Omówienie najważniejszych konkursów – od Spojrzeń, Artystycznej Podróży Hestii przez Bielską Jesień i Rybie Oko, aż po Coming Out i Photo Diploma Awards – poprzedza krytyczną refleksję nad rolą często efektownych piarowo i nierzadko całkiem nieźle dotowanych imprez, które nadają rytm życiu artystycznemu. Tekst Plinty domyka rozpoczęty w pierwszym numerze „Szumu” cykl redakcyjnych analiz mapujących peryferyjny świat sztuki polskiej w drugiej dekadzie XXI wieku.

Artystą, który w drodze na szczyt nie mógł liczyć na nagrody i oklaski publiczności, jest Piotr Uklański. Przedstawiać go nie trzeba. Okazuje się jednak, że wciąż mało o nim wiemy, a ewentualny stan naszej wiedzy opiera się raczej na plotkach i miejskich legendach niż na uporządkowanych i zweryfikowanych przez niego faktach. W numerze znajdziecie obszerną, pełną konkretów narrację biograficzną ilustrowaną znakomitymi zdjęciami Zuzy Krajewskiej oraz specjalnie wybranymi reprodukcjami mniej znanych prac Uklańskiego.

Wydarzeniem jesieni była, naszym zdaniem, siódma już edycja festiwalu Warszawa w Budowie. O kuratorowanej przez Tomasza Fudalę wystawie głównej wnikliwie pogłębiającej wciąż nieukończony proces odbudowy stolicy piszą Piotr Słodkowski i Jakub Banasiak.

Wprawdzie Warszawa wciąż boryka się z problemem odbudowy i reprywatyzacji, ale na mapie stołecznej kultury udaje się stworzyć zupełnie nowe instytucje. Najlepszym przykładem jest Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, którego architektura szybko zyskała rzesze zwolenników. My podejmujemy jednak temat narracji ekspozycyjnej POLIN, o której z krytycznej perspektywy pisze Zofia Waślicka. Temat instytucji, którym zajmujemy się od początku istnienia magazynu i który chcielibyśmy zgłębić w przyszłym roku, podejmuje także Henryk Waniek. Wybitny eseista przygląda się uważnie „kopalni cudów”, jak nazywa otwarte wiosną tego roku w Katowicach Muzeum Śląskie.

Wielkie narracje muzealne omijają na razie sztukę ulicy, ale – jak wynika z tekstu teoretycznego Adama Jastrzębskiego (aka IXI Color) – również polski street art przeszedł w ostatnich latach poważną metamorfozę, wchodząc na salony, akademizując się i zajmując miejsce w rynkowej układance. Materiał ilustruje gigant sceny streetartowej, czyli Mariusz Waras.

Street art i wielkie muzea to tematy zdecydowanie „miejskie”, więc dla równowagi polecamy tekst Weroniki Plińskiej o Pomniku chłopa autorstwa Daniela Rycharskiego i Szymona Maliborskiego. Pomnik, który zjechał pół Polski, trafił także do naszej stałej rubryki „Obiekt kultury”.

Wnikliwi czytelnicy „Szumu” zorientują się, że zrezygnowaliśmy z felietonów, które zastąpiły strony przygotowane specjalnie dla nas przez artystów Rafała Jakubowicza i Piotra Machę, dzięki czemu rozszerzona została stała już rubryka „Do zobaczenia”, w której tym razem znaleźć można niezwykłą komiksową narrację dokumentującą kolejną odsłonę Kongresu rysowników Pawła Althamera.

Tradycyjnie w „Szumie” znajdziecie kalendarium wydarzeń, na które warto się wybrać w kolejnym kwartale, oraz jedyny w swoim rodzaju krytyczny przegląd tego, co miało miejsce minionej jesieni. Gdzie jeśli nie w „Szumie” znajdziecie 30 mocnych recenzji wystaw, książek i performansów, o których mówiło się tej jesieni? Oczywiście nie wszystkie będą się podobały kuratorom, dyrektorom i galerzystom, ale wszystkie powinniście przeczytać.

W ostatnim w 2015 roku „Wskazanym” znajdziecie rekomendacje Andrzeja Szczerskiego, profesora krakowskiego IHS, kuratora i historyka środkowoeuropejskiej architektury modernistycznej i prezesa polskiej sekcji AICA.

SPIS TREŚCI

s. 17
OD REDAKCJI
Tekst: Jakub Banasiak, Adam Mazur

s. 21
PATAPHYSICS POST-PARTUM
The Numbers Game
Text: Daniel Malone

s. 36
TEMAT NUMERU
Satysfakcja niegwarantowana. Konkursy artystyczne w Polsce po 1989 roku
Tekst: Karolina Plinta
Ilustracje: Paweł Susid

s. 49
STRONA ARTYSTY
Piotr Macha

s. 50.
TEORETYCZNIE
Polski street art na rynku dóbr symbolicznych
Tekst: Adam Jastrzębski
Ilustracje: Mariusz Waras

s. 56
WYDARZENIE
Warszawa w (od)budowie
Tekst: Piotr Słodkowski

s.62
Współczesny spór o przebudowę
Tekst: Jakub Banasiak

s. 66
OBIEKT KULTURY
Wciąż obcy kontekst. „Pomnik Chłopa” Daniela Rycharskiego
Tekst: Weronika Plińska

s. 74
TEORETYCZNIE
Paradisus Iudaeorum? Narracja w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Tekst: Zofia Waślicka
Zdjęcia: Marcin Kaliński

s. 82
Kopalnia cudów
Tekst: Henryk Waniek
Zdjęcia: Anna Sielska

s. 90
STRONA ARTYSTY
Rafał Jakubowicz

s. 92
ROZMOWA
Nie ma nic lepszego niż dobre nieporozumienie
Z Piotrem Uklańskim rozmawiają Jakub Banasiak i Adam Mazur
Fotografie: Zuzanna Krajewska

s. 114
DO WIDZENIA
Wizyta u Joanny
Autor: Paweł Althamer
Fotografie: Rafał Żwirek

s. 120
KALENDARIUM

s. 128
RECENZJE

s. 184
WSKAZANE
Andrzej Szczerski

s. 128
Paulina Ołowska, The Mother: An Unsavoury Play in Two Acts and an Epilogue
Tekst: Agata Pyzik

s. 131
Magdalena Starska, Wszystko czuwa
Tekst: Aleksander Kmak

s. 132
Austeria
Tekst: Martyna Nowicka

s. 135
M.K. Čiurlionis, Litewska opowieść
Tekst: Jolanta Bobala

s. 136
Katarzyna Jagodzińska, Czas Muzeów w Europie Środkowej. Muzea i centra sztuki współczesnej (1989–2014)
Tekst: Anna Batko

s. 138
Dzieci szatana
Tekst: Jakub Gawkowski

s. 141
Druhá smrt George Malloryho
Tekst: Piotr Sikora

s. 142
Jan Dziaczkowski, Historie prawdziwe i zmyślone
Jan Dziaczkowski, Pozdrowienia z wakacji
Tekst: Adam Mazur

s. 144
Igor Makarewicz, Muzeum Borisowa
Tekst: Maja Wolniewska

s. 146
Izabella Gustowska, Pamiętam jak… Pamiętam że… Wybór prac 1977–1996
Tekst: Aleksander Kmak

s. 147
Józef Robakowski, Szpula energetyczna
Tekst: Jan Owczarek

s. 149
Jarosław Kozłowski, Doznania rzeczywistości i praktyki konceptualne 1965–1980
Tekst: Natalia Cieślak

s. 151
Lektury
Tekst: Karolina Plinta

s. 153
The History of European Photography 1938–1968
Tekst: Adam Mazur

s. 155
Nasze ciało narodowe
Tekst: Wojciech Albiński

s. 156
Zaraz po wojnie
Waldemar Baraniewski

s. 159
Zofia Rydet. Zapis, 1978–1990
Tekst: Adam Mazur

s. 161
Andrzej Szczerski, Cztery nowoczesności. Teksty o sztuce i architekturze polskiej XX wieku
Tekst: Adam Przywara

s. 163
Tribute to Jerzy Lewczyński. Warto zapamiętać!
Tekst: Jakub Gawkowski

s. 165
Piotr Uklański, Dziś dajemy wam tylko pamięć
Tekst: Adam Mazur

s. 167
Ewa Juszkiewicz, Upadek kusi
Tekst: Wojciech Szymański

s. 169
Wyspa 3.0. Mapa i terytorium
Tekst: Jakub Knera

s. 171
Artyści z Krakowa. Generacja 1980–1990
Tekst: Łukasz Białkowski

s. 173
Kijewski/Kocur, Złoty strzał
Tekst: Jakub Banasiak

s. 175
Trasa M–Z. Trasa Muzeum–Zalew Zegrzyński. Estrada sztuki nowoczesnej
Tekst: Grzegorz Piątek

s. 176
Wojna i pokój
Tekst: Łukasz Musielak

s. 179
Znajomi znad morza
Tekst: Marcin Ludwin

s. 182
Doing the Impossible Light
Tekst: Anna Miller