Specyfikę twórczości Stephena Kaltenbacha określa zasada przeczenia. Od połowy lat 60. XX wieku prace artysty znamionuje dążenie do kwestionowania stereotypowych przekonań dotyczących dzieła sztuki, kontekstu jego prezentacji czy postaci artysty. Twórczość Kaltenbacha jest rozwinięciem koncepcji sztuki wypracowanej na gruncie minimalizmu amerykańskiego, postulującej zredukowanie ilości informacji przekazywanej przez dzieło oraz podważającej przekonanie o jego wyjątkowości i odrębności wobec otoczenia.
Postawa nieposłuszeństwa normom poprawności artystycznej manifestuje się na poziomie biografii Kaltenbacha. Druga połowa lat 60. to okres intensywnego testowania przez niego pewników dotyczących sztuki, najpierw na uczelni artystycznej w Davis w Kalifornii, a następnie – w latach 1967–1970 – na nowojorskiej scenie konceptualnej. Pod koniec tego okresu artysta wcielał się okazjonalnie w role fikcyjnych artystów, których nazwał Es Que? oraz Clyde Dillon, uprawiających programowo „słabą” sztukę. W 1970 roku powołał do życia postać Regionalnego Artysty (Regional Artist), budującego swoja karierę w środowisku kalifornijskim.
Prace Stephena Kaltenbacha zgodne są ze strategią realizowanego przez niego „protokołu zaprzeczeń”. Manifestują się w nich różnorodne wątki poszukiwań; jednym z nich jest tendencja do neutralizowania widzialnych kwalifikacji dzieła. Manifestuje się ona m.in. w pracach rzeźbiarskich, zmierzających do zatarcia własnej odrębności wobec otaczających przedmiotów oraz w konstrukcjach z cyklu Alteracje pomieszczeń (Room Alterations, 1967–1969), w których zanikanie obiektu rzeźbiarskiego dokonuje się równolegle z modyfikacją przestrzeni architektonicznej. Tendencja do zintegrowania dzieła z przestrzenią dotyczy także Obrazów ściennych (Wall Paintings, 1967), których stopień szarości jest niemal nieodróżnialny od bieli ścian.
Inną grupę prac stanowią Kapsuły czasu (Time Capsules, od 1967) określone regułą zatajenia części informacji. Na cykl ten składają się zamknięte pojemniki metalowe niewielkich rozmiarów, na których wyryte są wzmianki dotyczące ich zawartości i/lub informacje dotyczące adresata (osoby prywatnej lub instytucji) – instrukcje dotyczące czasu otwarcia. Początkowo przedmioty te przekazywane były przez artystę w darze poszczególnym osobom lub instytucjom i funkcjonować miały niezależnie od obiegu instytucjonalnego i komercyjnego dzieł.
Liczne prace wiążą ze sobą możliwość komunikowania się z odbiorcami poza instytucjonalnymi kanałami przepływu informacji. Do tej grupy zaliczają się wykonane z brązu Plakiety chodnikowe (Sidewalk Plaques, 1968–1969), które mają funkcjonować anonimowo z kontekście miasta. Wtopione w betonowe chodniki, zdaniem Kaltenbacha, „wyprowadzały muzeum na ulicę i zmieniały to, co działo się na ulicy w dzieło sztuki”. Zamysł uwolnienia dzieła od zależności od kontekstu instytucjonalnego wypowiadają również enigmatyczne „mikromanifesty” publikowane na stronach reklamowych magazynu „Artforum” (1968–1969). Prace z cyklu Nowoczesne draperie (Modern Draperies, 1967) wiążą ze sobą element interakcji – przypisują funkcję aranżowania dostarczonych przez artystę odcinków tkaniny jej użytkownikom – właścicielom tych prac i kuratorom sztuki. Inne jeszcze prace podważają prawdziwość formułowanego przez nie przekazu.
Refleksje na temat kondycji geopolitycznej współczesnego świata formułują rzeźby i prace na papierze przypisane Regionalnemu Artyście. Plansze z cyklu Złe pomysły (Bad Ideas) obrazują idee, które – zdaniem Kaltenbacha – nie powinny być zrealizowane. Wymienione prace, i wiele innych, składają się na „indeks możliwości” sztuki. Wiążąc ze sobą elementy krytyki instytucjonalnej, antycypują współczesne idee dzieła, jako fakt, który stymuluje budowanie relacji społecznych.
Tekst stanowi wstęp do katalogu towarzyszącemu wystawie Stephen Kaltenbach. Indeks możliwości.
Stopka
| Artystka / Artysta | Stephen Kaltenbach |
| Tytuł | Stephen Kaltenbach. Indeks możliwości |
| Wystawa | Stephen Kaltenbach. Indeks możliwości |
| Miejsce | ms¹, Muzeum Sztuki w Łodzi |
| Czas trwania | 24.03 - 04.06.2017 |
| Kuratorka / Kurator | Paweł Polit |
| Fotografie | Piotr Tomczyk |
| Strona internetowa | msl.org.pl |
| Indeks | MS1 Muzeum Sztuki w Łodzi Paweł Polit |
