„Nowe Ciepło: Gospodarstwa bez ziemi” w Miejskim Centrum Kultury w Nowym Mieście Lubawskim
Przyglądając się starym mapom, bez trudu można zauważyć powtarzalny schemat. W większości wsi ziemi lubawskiej widać kilka dużych zabudowań gospodarskich i wiele niewielkich, kilkuhektarowych siedlisk. Niemal wszyscy byli rolnikami, ale niewielu mogło się rozwijać. Od tego czasu minęło ponad sto lat. Wieś przeżyła dwie reformy rolne, dzielące majątek największych właścicieli ziemskich, powstanie i upadek Państwowych Gospodarstw Rolnych i finansowo-biurokratyczną strzykawkę Unii Europejskiej. Jednak jeśli przyjrzeć się bliżej, można odnieść wrażenie, że zatoczyliśmy koło. Dziś w każdej wsi jedynie kilka rodzin, a czasem przedsiębiorstw, zajmuje się ziemią. Reszta z rolników przeistoczyła się w mieszkańców wsi, żyjących w krajobrazie i kulturze wiejskiej, lecz luźno związanych z codziennym trudem pracy na gospodarstwie.
Miejsca, które zobaczyli zaproszeni do festiwalu Nowe Ciepło artyści, mogły wydawać się przygnębiające. Opuszczone gospodarstwa z zaoranymi drogami dojazdowymi. Domy w polach, gdzie kukurydza i zboże rośnie tuż przy fundamencie szopy z żużlaka. Kamienne budynki gospodarcze i duże domy z czerwonej cegły, w których mieszka samotna staruszka z jednym synem. Tytułowe gospodarstwa bez ziemi – siedliska, które swoją obecnością poświadczają o woli życia na wsi. Ludzie rodzinnie i zawodowo związani z rolą, która z różnych powodów została porzucona, oddana lub sprzedana.
Życie i praca człowieka fundamentalnie przenikają się z krajobrazem, w którym są osadzone, wpływając na jego przyszły kształt. Dlatego zaproszeni do projektu artyści i artystki pytali o związki mieszkańców regionu lubawskiego z ziemią i kwestie jej własności. Próbowali zagłębić się w dawne historie i współczesne sposoby radzenia sobie z gwałtowną modernizacją życia wiejskiego.
Tegoroczna, ósma już edycja wystawy, zatytułowana Gospodarstwa bez ziemi, może być odczytana jako rewers Nowego Ciepła sprzed dwóch lat. Wtedy badaliśmy gburskie tradycje ziemi lubawskiej – historie dużych gospodarzy, solidnych budynków i dumy ze swojej ziemi. Dziś opowiadamy losy wsi odchodzącej od rolnictwa i będącej w rozkroku pomiędzy tradycją a rozpędzoną, globalną rzeczywistością. Być może pytania i obserwacje artystów pozwolą nam, mieszkańcom ziemi lubawskiej, lepiej poczuć i zrozumieć nasze miejsce w świecie.
Przypisy
Stopka
- Osoby artystyczne
- Tomasz Kowalczyk, Natalia Reszka, Paweł Starzec, Katarzyna Wąsowska, Patrycja Wojtas i Szymon Maliborski, mieszkańcy ziemi lubawskiej
- Wystawa
- Nowe Ciepło: Gospodarstwa bez ziemi
- Miejsce
- Przestrzeń Gruzownia, Miejskie Centrum Kultury, Nowe Miasto Lubawskie
- Czas trwania
- 4.09–30.10.2020
- Osoba kuratorska
- Tytus Szabelski, Marcin Zalewski; organizator: Fundacja Inicjatyw Krajobrazowych „Wybudowania”
- Fotografie
- Tytus Szabelski
- Strona internetowa
- wybudowania.pl
