NA DOBRY POCZĄTEK: CO WARTO ZOBACZYĆ W EUROPIE ŚRODKOWEJ?
Lato to nie tylko czas wypoczynku, ale przede wszystkim podróży, także zorientowanych na sztukę. Zainteresowanie polskich widzów zwykle koncentruje się na tym, co dzieje się na Zachodzie, ale przecież nie tylko w Berlinie czy Wiedniu kwitnie życie artystyczne. W związku z tym tygodniu postanowiliśmy przygotować kilka propozycji wystaw, które warto mieć na uwadze podróżując po w Europie Środkowej i Wschodniej.
Ján Mančuška, Lost Memory (Postcatastrophic Story), 2010
Ján Mančuška: Pierwsza retrospektywa
Praska Galeria Miejska
17 czerwca – 11 października 2015
Pierwsza retrospektwa jest faktycznie pierwszym przekrojowym pokazem przedwcześnie zmarłego wybitnego artysty Jána Mančuški. Zaczął on działać w późnych latach 90. jako członek kolektywu Bezgłowy jeździec (razem z Josefem Bolfem, Janem Šerýchem i Tomášem Vankiem). W opozycji do surrealizującej tradycji sztuki czeskiej, Mančuška określał tożsamość ludzką jako konstrukt społeczno-kulturowy. W swojej twórczości z jednej strony odnosił się do spuścizny post-konceptualizmu, koncentrującej się na zagadnieniach języka różnych form artystycznych (literatury, video, performance, kino). Z drugiej strony, jego zainteresowanie ogniskowało się także w narracji i opowiadaniu egzystencjalnych, często prawdziwych historii. Wystawy przygotowywane przez Mančuškę były często instalacjami site specific, pomyślanymi jako wydarzenie performatywne. Jego retrospektywa w Praskiej Galerii Miejskiej została jednak pomyślana jako celowo konwencjonalny pokaz, gdzie prace artysty będą prezentowane w chronologicznym porządku, a główny nacisk zostanie położony na precyzyjne odtworzenie prac uznawanych za przełomowe w dorobku Mančuški. Po zakończeniu wystawy w Pradze powędruje ona jeszcze do Kunsthalle w Bratysławie i Galerii Morawskiej w Brnie.
praca Dominika Gajarský
7. Zliński Salon Młodych
Galeria Sztuki Regionalnej w Zlinie
20 kwietnia – 20 września 2015
Uważany za perełkę modernizmu Zlin warto odwiedzić sam w sobie, ale jeśli planujecie wypad do tego miasta, polecamy uwzględnić w planie wycieczki także coś bardziej współczesnego. Do 20 września trwa tam bowiem 7. Zlinski Salon Młodych, dedykowany młodym artystom z Czech i Słowacji, którzy dopiero zaczynają swoją karierę i zwykle nie mają więcej niż 30 lat. Salon organizowany jest co trzy lata, co daje możliwość obserwacji nowych trendów pojawiających się w sztuce młodego pokolenia. Artyści uczestniczący w wystawie wybierani są przez jury składające się z ekspertów akademickich i dziennikarskich, dodatkowo zasilane przez laureata z poprzedniej edycji – w tym roku jest to Juraj Gábor. Innowacją tego salonu jest przestawienie punktu ciężkości z ilości na jakoś, występuje tu więc „tylko” trzydziestu artystów – wybrano 20 artystów z Czech i 10 ze Słowacji.
The Eclipse of an Innocent Eye
Narodowa Galeria w Pradze
26 czerwca – 20 września 2015
Odwiedzając Pragę nie sposób ominąć Galerię Narodową, oferującą zwyczajowo szeroki wachlarz wystaw sztuki dawnej, nowoczesnej i najnowszej. Z tej ostatniej kategorii wypada polecić wystawy z cyklu Moving Image Department. Druga wystawa z tej serii, The Eclipse of an Innocent Eye, poświęcona jest problemowi pamięci oraz sposobom pracy z przeszłością, jej przepisywaniu i procesowi interpretacyjnemu, który umożliwia lepsze zrozumienie teraźniejszości. Do wystawy zaproszonych został szereg znaczących artystów, takich jak Haris Epaminonda, Jimmy Robert, Mark Geffriaud, Jesse Jones, Zbyněk Baladrán, Svätopluk Mikyta i Basim Magdy. Istotnym odniesieniem dla narracji wystawy jest także zwrot etnograficzny, jaki dokonał się w sztuce w ciągu ostatniej dekady.
Erwin Wurm, Narrow House, fot. Robert Fessler
Erwin Wurm. Narrow House
Contemporary Art Centre w Wilnie
11 czerwca – 9 sierpnia 2015
Będąc w Wilnie, możecie dreptać śladami Adama Mickiewicza lub wybrać się do Centrum Sztuki Współczesnej, gdzie właśnie trwa pokaz spektakularnej instalacji Erwina Wurma. Jest ona wzorowana na rodzinnym domu artysty, który znajdował się w budynku typowym dla powojennej zabudowy przedmieść w Austrii. W latach 60. tego typu budynki powstawały masowo, będąc odpowiedzią na marzenia klasy średniej o własnym domku. W ujęciu artysty staje się on symbolem surowej i pruderyjnej obyczajowości Austriaków, w której cieniu upłynęło jego dzieciństwo. Dom Wurma w wileńskim CAC różni się jednak od oryginalnego kilkoma znaczącymi szczegółami. Na przykład szerokością – Narrow house ma jedynie 1 metr szerokości! Ponadto, jego prezentacja jest uzupełniona o inne prace artysty.
Stano Filko, 5.D., widok wystawy, PLATO
Stano Filko: 5.D.
PLATO, Ostrawa
28 maja – 30 sierpnia 2015
W tym sezonie sztuka Słowaka Stana Filki zawojowała nie tylko Warszawę, ale także czeską Ostrawę, gdzie w galerii miejskiej PLATO trwa właśnie jego wystawa. Jego obecność w tym miejscu nie dziwi, biorąc pod uwagę, że jej dyrektor Marek Pokorny od dłuższego czasu współpracuje z artystą (np. podczas weneckiego biennale w 2005 roku). Na wystawie w PLATO nestor sztuki słowackiej pokazuje instalację nawiązującą do tzw. piątego wymiaru. Zdominowane przez biały i złoty kolor obiekty obrazują relację jednostki z duchowymi zjawiskami.
Anna Daučíková
Fem(inist) Fatale
Kunsthalle Bratysława
16 lipca – 6 września 2015
Lato w bratysławskim Kunsthalle upłynie pod znakiem kobiet. Do zeszłego tygodnia trwała tam wystawa pięciu artystek z różnych krajów Europy, a już 11 lipca rozpoczyna się wystawa poświęcona feminizmowi. Ironicznie zatytułowana Fem(inist) Fatale, wystawa przygotowana przez Lenkę Kukurovą skupia się na współczesnych problemach feminizmu i klisz, przez jakie są postrzegane feministki. Będzie to także próba zdefiniowania obecnych celów feminizmu i powodów, dla których jest to ciągle ważna i potrzebna ideologia. Artystki i artyści pokazywani na wystawie reprezentują różne postawy twórcze, ale łączy ich wcześniejsza współpraca z feministycznym magazynem kulturalnym „Aspekt”, działającym w latach 1993 – 2004, i zorientowanych na gender magazynie „Glosolália”. Wystawa jest częścią festiwalu FESTfem.
Leonid Voitsekhov, By the Way, 1983/2015, rekonstrukcja performance z 1983 roku
Borderline. Ukrainian Art 1985 – 2004
Pinchuk Art Centre, Kijów
30 maja – 4 listopada 2015
Otwarta niedawno wystawa w Centrum Sztuki Pichuk to świetna okazja do zapoznania się czołowymi nazwiskami i zjawiskami w najnowszej sztuce ukraińskiej. Przyjęta przez kuratora wystawy Bjorna Geldhofa rama czasowa obejmuje sztukę powstającą od lat poprzedzających Pierestojkę do momentu Pomarańczowej Rewolucji. Zobaczyć na niej można czołowych ukraińskich artystów, których twórczość odzwierciedla przemiany społeczne i polityczne, jakie zachodziły w ciągu ostatnich lat na Ukrainie.
Katharina Grosse, widok wystawy Yes No Why Later, Garaż, Moskwa
Garage Museum of Contemporary Art
Katharina Grosse: Yes No Why Later
1 czerwca – 9 sierpnia 2015Yayoi Kusama: Infinity Theory
12 czerwca – 9 sierpnia 2015Rirkrit Tiravanija: Tomorrow Is The Question
12 czerwca – 23 sierpnia 2015George Kisenwalter. Insider
12 czerwca – 23 sierpnia 2015
Niestraszny wam Putin i zapuściliście się aż do Moskwy? W takim razie nie możecie pominąć Garażu, który właśnie świętuje zakończenie budowy swojej siedziby zaprojektowanej przez Rema Kolhaasa. Jest co oglądać, przez wakacje trwa tam aż sześć wystaw, w tym znanej ze swoich spektakularnych instalacji Katheriny Grosse (która w tym roku pokazywana jest także na wystawie głównej w Wenecji) i jednej z najpopularniejszych artystek na świecie, „władczyni kropek” Yayoi Kusamy. Żeby tego było mało, w czerwcu rozpoczęła się tam także wystawa Rirkrit Tiravanija, a osoby zainteresowane sztuką rosyjską będą mogły zapoznać się z twórczością George’a Kiesewaltera, jednej z kluczowych postaci moskiewskiej sceny niezależnej lat 70. i 80. Do Moskwy warto wybrać się także już we wrześniu, ponieważ wtedy otwiera się 6 Biennale Moskiewskie, przeniesione w tym roku na jesień.
t:h:e: r:e:a:l: After Psychedelia
Contemporary Art Museum Estonia, Tallin
20 czerwca – 2 sierpnia 2015
Wystawa w estońskim Muzeum Sztuki Współczesnej jest rodzajem eksperymentu na pojęciu psychodelii, pojętej jako anachroniczny już koncept lub metoda krytycznego myślenia. Jej celem jest przyjrzenie się psychodelii od lat 60. do dzisiaj, zarówno pod kątem praktyki społecznej, co i działalności artystów. Co więcej, w ujęciu proponowanym przez kuratora wystawy Larsa Banga Larsena psychodelia staje się poręcznym narzędziem do konfrontacji ze współczesnym społeczeństwem kontroli i kultury manipulującej doświadczeniem poprzez komercjalizację.
Olga Tobleruts, Models (detal), poliptyk, 6 części, 1995-1996, dzięki uprzejmości Multimedia Art Museum w Moskwie
Absolute Beauty – Neoacademism in Saint Petersburg
Ludwig Museum, Budapeszt
10 czerwca – 13 września 2015
Węgry kojarzą się głównie z konserwatywną władzą i zabetonowanymi instytucjami kulturalnymi, ale w tak ciekawym mieście jak Budapeszt zawsze znajdzie się coś do zobaczenia. Nietuzinkowo prezentuje się wystawa rosyjskiego neoakademizmu w Ludwig Museum. Rozwijający się pod przewodnictwem Timura Novikova od lat 90. XX wieku, nurt neoakademicki hołdował pięknu, rozumianemu w sposób sensualny i hedonistyczny. Artyści neoakademiccy działają do dziś, jednak pozbawieni dawnej niewinności, często przysługują się totalitarnej władzy. Wystawa została zorganizowana we współpracy z Ural Vision Gallery w Ekaterinburgu i daje możliwość przyjrzenia się tej charakterystycznej i pełnej paradoksów odnodze rosyjskiej sztuki.
