„Gdyby życzenia były jak ryby, wszyscy stawialiby sieci” w Krupa Gallery

Ten moment, kiedy targujesz się z rzeczywistością – chciałbyś, żeby było jakoś inaczej, ale nie jest. Ale jednak może jak bym bardzo chciał? Kupił krypto, wszedł w piramidę finansową, został ambasadorem diety cud?

Próby przekroczenia ograniczeń rzeczywistości przybierają różne formy. Czasem szukamy drogi na skróty przez postawy i myślenie życzeniowe, takie jak manifesting czy positive thinking. Pragnąc cudownego rozwiązania, trafiamy na pokusę zwrócenia się o pomoc do siły wyższej, poznania wiedzy tajemnej, która przybiera formę umowy z jakąś metafizyczną siłą, istotą, zwykle umowa ta jest obarczona poważnymi konsekwencjami. Pakt z diabłem ma zazwyczaj charakter tragiczny – cena jest wyższa niż korzyści, a finalna przegrana wpisana w opowieść.

Prace Veroniki Hapchenko, Pawła Olszewskiego i Alicji Pakosz obrazują fascynację tymi desperackimi próbami pójścia na skróty. Codziennymi zderzeniami marzeń z rzeczywistością, małymi dramatami na poziomie osobistym, kuszącymi iluzjami, ale też projekcją wyobrażeń, parateoriami, funkcjonowaniem systemów symbolicznych i ruchów okultystycznych w pozornie racjonalnym świecie.

Posługując się w tytule obrazowym cytatem z Diuny Franka Herberta, przywołujemy popularną mądrość ludową, która przestrzega przed wiarą w cudowne metody.

W serii niedużych obrazów, które są jej codzienną praktyką artystyczną, Alicja Pakosz wykorzystuje pareidolię – zjawisko psychiczne polegające na dopatrywaniu się w przypadkowych kształtach znanych obiektów – jako narzędzie. Obrazuje próby wejścia w prywatny dialog z rzeczywistością. Odczytywania jej reakcji – tzn. chłodnych, przypadkowych stanów rzeczy – jako celowego działania podlegającego negocjacji i ocenie moralnej, jak w interakcji z innym człowiekiem / bytem. To jak próba przekomarzania się z faktami, tylko tym razem gorzej dla przekomarzającego się. Poszczególne prace poddają się, zgodnie z przyjętą zasadą, własnej interpretacji odbiorcy, ale też za każdym kryje się historia.
Niezwykłe zdarzenia i losy często przechodziły do ludowej legendy i kultury popularnej jako naznaczone przez Złego. Inaczej przecież coś takiego nie mogłoby się zdarzyć.

Paktowanie z diabłem bywa też zbliżone do autosugestii. Nie wiemy przecież nigdy, czy pakt ten naprawdę zostaje zawarty. Być może dlatego tym ważniejsze było w tradycji podpisanie go krwią. Wchodzenie w układy z „siłami nieczystymi” zwykle opatrzone jest niewspółmiernie wysoką ceną, karą za chwilę (obietnicę) potęgi w życiu doczesnym lub pokonanie przeciwności.

Prace Veroniki Hapchenko pochodzą z dyplomowego cyklu poświęconego praktykom okultystycznym w Rosji i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Od Heleny Bławatskiej, jednej z osób, która tego rodzaju praktyki ezoteryczne spopularyzowała w carskiej Rosji drugiej połowy XIX wieku, przez na wpół potwierdzone wpływy praktyk okultystycznych na dygnitarzy ZSRR i próby wykorzystania tych ruchów w dyplomacji międzynarodowej, aż po historię prywatnego ochroniarza Trockiego, zwanego „Czerwonym Diabłem”, ponad trzydziestokrotnie rannego i wracającego do służby.

Paweł Olszewski chwyta proste oczekiwania i marzenia skonfrontowane z informacyjnym szumem i wielopoziomowym językiem komunikacji. Przebodźcowanie informacyjne, wysiłek wkładany w odsianie treści od contentu wytwarzają rodzaj maligny, w której fakty trudne są do odróżnienia od projekcji, a oczywistość staje się niedoścignionym marzeniem.

Antoni Burzyński

„Gdyby życzenia były jak ryby, wszyscy stawialiby sieci”, widok wystawy, fot. Alicja Kielan

„Gdyby życzenia były jak ryby, wszyscy stawialiby sieci”, widok wystawy, fot. Alicja Kielan

„Gdyby życzenia były jak ryby, wszyscy stawialiby sieci”, widok wystawy, fot. Alicja Kielan

„Gdyby życzenia były jak ryby, wszyscy stawialiby sieci”, widok wystawy, fot. Alicja Kielan

„Gdyby życzenia były jak ryby, wszyscy stawialiby sieci”, widok wystawy, fot. Alicja Kielan

„Gdyby życzenia były jak ryby, wszyscy stawialiby sieci”, widok wystawy, fot. Alicja Kielan

„Gdyby życzenia były jak ryby, wszyscy stawialiby sieci”, widok wystawy, fot. Alicja Kielan

„Gdyby życzenia były jak ryby, wszyscy stawialiby sieci”, widok wystawy, fot. Alicja Kielan

„Gdyby życzenia były jak ryby, wszyscy stawialiby sieci”, widok wystawy, fot. Alicja Kielan

„Gdyby życzenia były jak ryby, wszyscy stawialiby sieci”, widok wystawy, fot. Alicja Kielan

„Gdyby życzenia były jak ryby, wszyscy stawialiby sieci”, widok wystawy, fot. Alicja Kielan

„Gdyby życzenia były jak ryby, wszyscy stawialiby sieci”, widok wystawy, fot. Alicja Kielan

Alicja Pakosz – urodzona w 1996 roku w Tychach. Mieszka i pracuje w Krakowie. Absolwentka Wydziału Malarstwa na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni Profesora Andrzeja Bednarczyka. W latach 2018/2019 studiowała na Akademie der Bildenden Künste Nürnberg w ramach programu Erasmus+.

Paweł Olszewski – urodzony w 1996 roku w Tarnowie. Studiuje na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, w pracowni malarstwa prof. Andrzeja Bednarczyka I interdyscyplinarnej Grzegorza Sztwiertni i Zbigniewa Sałaja, oraz w Universität der Künste Berlin w pracowni prof. Iny Weber w ramach wymiany międzynarodowej. Zajmuje się malarstwem, instalacją i obiektami.

Veronika Hapchenko – urodzona w Kijowie w 1995 r. Od 2013 r. studiowała scenografię na Narodowym Uniwersytecie Kina i Telewizji w Kijowie. W 2015 roku rozpoczęła naukę na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie na Wydziale Malarstwa w pracowni malarskiej prof. Andrzeja Bednarczyka oraz pracowni wideo i fotografii prof. Grzegorza Sztwiertni i prof. Zbigniewa Sałaja. W 2019 r. w ramach wymiany studenckiej studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu w pracowni sztuki postkonceptualnej prof. Mariny Grzinic.