„Etnografki, antropolożki, profesorki” w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie
Wystawa Etnografki, antropolożki, profesorki zwracająca uwagę na znaczenie jakie kobiety odgrywały w kształtowaniu się etnologii jako dyscypliny naukowej w Polsce, została otwarta dla zwiedzających od 18 października 2022 roku.
Postaci bohaterek prezentowane na wystawie dotyczą pierwszych dwóch pokoleń kobiet profesjonalnie związanych z etnografią, antropologią i etnologią. Na podstawie ich życiorysów widoczne jest zróżnicowanie funkcji jakie pełniły oraz ról, które odegrały w rozwoju tej dyscypliny naukowej. Wystawa pokazuje różne drogi zawodowe kobiet, które uzależnione były od pochodzenia, losów podczas II wojny światowej i decyzji podejmowanych w następstwie powojennych zmian ustrojowych.
Na ekspozycji prezentowane są badaczki mieszkające i pracujące poza granicami kraju jak i te, które wniosły wkład w rozwój instytucjonalnej etnologii w całej Polsce, a także te, których życie obejmuje oba te etapy. To wykładowczynie wyższych uczelni i organizatorki życia akademickiego, jak i pracowniczki i kierowniczki muzeów, redaktorki wielotomowych wydawnictw naukowych i autorki znaczących publikacji.
Wybrane przez kuratorkę wystawy bohaterki mają często zaskakujące życiorysy. Pokazują, że w czasach, w których kobiety miały ograniczone możliwości samostanowienia i własnego rozwoju potrafiły one odegrać znaczące role. Pierwsza kobieta, która otrzymała w Polsce nominację profesorską, była etnografką. Pierwsza kobieta, która wykładała antropologię w Oksfordzie była polską uczoną. Wystawa „Etnografki, antropolożki, profesorki” nie opowiada o historii dyscypliny, lecz o jej herstoriach. Wystawa zwraca uwagę na to, że nie tylko mężczyźni budowali polską naukę i antropologię, kobiety odegrały w tym aspekcie ważną i istotną rolę.
Na wystawie można obejrzeć zarówno osobiste pamiątki, przede wszystkim te związane z naukową działalnością badaczek, fotografie, oraz eksponaty stanowiące przedmiot ich działalności badawczej i naukowej, jak i ich publikacje. Wybór tych ostatnich ma formę dostosowaną do przeglądania i czytania na wystawie.
Bohaterki zaprezentowane na wystawie to: Maria Czaplicka, Alicja Iwańska, Cezaria Baudouin de Courtenay Ehrenkreutz Jędrzejewiczowa, Sula Benet, Eleonora Plutyńska, Maria Znamierowska-Prüfferowa, Krystyna Krahelska, Giza Frankel, Olga Gajkowa, Bożena Stelmachowska, Janina Tuwanówna, Maria Frankowska, Wanda Brzeska, Jadwiga Klimaszewska, Maria Przeździecka, Zofia Cieśla–Reinfussowa, Kazimiera Zawistowicz–Adamska, Anna Kowalska–Lewicka, Maria Biernacka, Anna Świątkowska.
W 2018 roku, rozporządzeniem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, etnologia została wykreślona z wykazu dyscyplin naukowych i włączona w obręb „nauk o kulturze i religii”. „Ta administracyjna decyzja – pisano w skierowanym do ministra liście protestacyjnym – wzbudziła gorzkie reminiscencje związane z analogiczną likwidacją etnologii (uznanej za burżuazyjną) w epoce stalinowskiej, kiedy to nasza dyscyplina, w myśl marksistowskiej doktryny, została arbitralnie włączona w obręb „historii kultury materialnej”. Pod koniec czerwca 2022 roku ukazał się projekt rozporządzenia ministra edukacji i nauki w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz artystycznych, w którym zaproponowano wyodrębnienie w dziedzinie nauk humanistycznych dyscypliny „etnologia i antropologia”.
Obecność wystawy w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie podkreśla jak ważną dyscypliną nauki jest etnografia, antropologia oraz etnologia.
Przypisy
Stopka
- Wystawa
- Etnografki, antropolożki, profesorki
- Miejsce
- Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie
- Czas trwania
- 18.10 – 29.10.2022
- Osoba kuratorska
- Ewa Klekot, Marta Skwirowska
- Fotografie
- Paulina Zomer, Przemysław Walczak
- Strona internetowa
- ethnomuseum.pl/wystawy/etnografki-antropolozki-profesorki/
