Vanitas and the related concepts, such as: ars moriendi, dance macabre, memento mori or coffin portrait, might be associated only with ancient art, especially of the medieval period and baroque. However, universality and irreversibility of death make the reflection on the transience of human life a continuously relevant topic.
The word vanitas is taken from the Book of Ecclesiastes and is traditionally understood as vanity (vanity of vanities). However, in the Hebrew original Bible there is a word hebel, which in Greek translations is interpreted as either vanity, pride or transience, fleetingness, gust of wind. This divergence in understanding vanitas is visible also in the works of the artists invited to take part in the Vanitas exhibition at the Municipal Gallery BWA in Bydgoszcz.
The exhibited works – representing different fields of art – create a broad area for interpretation of this concept – from a pessimistic reflection on the imminence of death, regarded as a transition into nothingness, to the hardship of searching for a deeper meaning of life and hope of a sensed mystery, to the attitude of coming to terms with the prospect of transience and delight over the fragility of earthly beauty found in the God’s creation, which is just a reflection of the eternal harmony and beauty.
Regardless of trends prevailing in the history of art, changing fashions, a variety of phenomena of contemporary art, an artistic reflection on transience – described here symbolically as vanitas – is something beyond the avant-garde and the rearguard. Numerous vanitas exhibitions organised in the recent years by various art galleries and museums, as well as the presence of vanitas themes at both individual exhibitions and reviews of art of some artistic environments is the confirmation of this fact. The thought of death inseparable accompanying humans requires a specific attitude – an artistic one, as well – towards this imminent event.
Vanitas i związane z nim takie pojęcia, jak: ars moriendi, dance macabre, memento mori czy portret trumienny, mogą kojarzyć się wyłącznie ze sztuką dawną, zwłaszcza okresu średniowiecza i baroku. Jednak fakt powszechności i nieodwracalności śmierci sprawia, że refleksja nad przemijaniem ludzkiego życia nie traci na aktualności.
Słowo vanitas – zaczerpnięte z Księgi Koheleta (Koh 1,2) – tradycyjnie rozumiane bywa jako marność. Tymczasem w hebrajskim oryginale Biblii pojawia się słowo hebel, tłumaczone przez greckie przekłady na dwa sposoby: jako marność, próżność lub jako ulotność i przemijalność, czy podmuch wiatru. Ta rozbieżność w rozumieniu terminu vanitas widoczna jest także w dziełach artystów zaproszonych do wzięcia udziału w wystawie Vanitas w Galerii Miejskiej BWA w Bydgoszczy.
Pokazane na wystawie prace tworzą szeroki zakres interpretacji tego pojęcia – od pesymistycznej refleksji nad nieuchronnością śmierci, upatrywanej jako przejście w nicość, poprzez trud poszukiwania głębszego sensu życia, aż do postawy pogodzenia się z perspektywą przemijania i zachwytu nad kruchością doczesnego piękna, będącego tylko odblaskiem harmonii i piękna wiecznego.
Niezależnie od panujących w dziejach sztuki tendencji, zmieniających się mód, różnorodnych zjawisk sztuki współczesnej, artystyczna refleksja nad przemijaniem – umownie określona tu jako vanitas – sytuuje się ponad wszelką awangardą czy ariergardą. Duża ilość wystaw o tematyce wanitatywnej, zorganizowanych w ostatnich latach przez różne galerie sztuki i muzea, jest potwierdzeniem tego faktu. Myśl o śmierci, nieodłącznie towarzysząca człowiekowi, domaga się przyjęcia określonej postawy – także artystycznej – wobec tego nieuchronnego wydarzenia.
Danuta Pałys
Stopka
| Artystka / Artysta | Katarzyna Adaszewska, Marzena Balewska, Paweł Baśnik, Grzegorz Bednarski, Maciej Bieniasz, Tadeusz Boruta, Marta Ipczyńska, Robert Kaja, Anna Kola, Stanisław Kośmiński, Katarzyna Makieła-Organisty, Janusz Matuszewski, Krzysztof Mazur, Wiesław Przyłuski, Mirosław Sikorski, Aleksandra Simińska, Monika Shaded, Aleksandra Sojak-Borodo, Marek Szary, Piotr Zaporowicz |
| Wystawa | Vanitas |
| Miejsce | Galeria Miejska BWA w Bydgoszczy |
| Kuratorka / Kurator | Danuta Pałys |
| Strona internetowa | galeriabwa.bydgoszcz.pl |
| Indeks | Aleksandra Simińska Aleksandra Sojak-Borodo Anna Kola Danuta Pałys Galeria Miejska BWA w Bydgoszczy Grzegorz Bednarski Janusz Matuszewski Katarzyna Adaszewska Katarzyna Makieła-Organisty Krzysztof Mazur Maciej Bieniasz Marek Szary Marta Ipczyńska Marzena Balewska Mirosław Sikorski Monika Shaded Paweł Baśnik Piotr Zaporowicz Robert Kaja Stanisław Kośmiński Tadeusz Boruta Wiesław Przyłuski |
