Szum 33/2021

OD REDAKCJI

Jaka sztuka dziś, taka Polska jutro – głosił tytuł wystawy zorganizowanej przez zespół Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Pałacu Prezydenckim na początku minionej dekady. Jest w tym trochę racji, choć to ówczesne „jutro”, a nasze dziś wygląda raczej jak wyjęte z Nowej Sztuki Narodowej. W tym numerze bierzemy na warsztat najważniejsze wystawy minionej dziesięciolatki. Po wywracanych na wszystkie strony ekspozycjach końca XX i początku XXI wieku – od Magów i mistyków, przez Antyciała i Scenę 2000, po Strażników doków i W samym centrum uwagi – czas przyjrzeć się temu, jak w historii sztuki zapisze się druga dekada naszego stulecia. Podsumowanie redakcyjnej rewizji archiwum wystawienniczego przedstawiamy w drugiej odsłonie cyklu 10/20.

Karawana jedzie dalej, więc w letnim numerze sporo miejsca poświęcamy także najważniejszym wystawom bieżącym. W „Temacie numeru” dwie z nich omawiają Piotr Kosiewski i Agata Pietrasik. Ten pierwszy analizuje wystawę Henryka Strenga/Marka Włodarskiego w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i próbę przepisania nie tylko historii życia i twórczości tego artysty, ale i innego, mniej jednowymiarowego spojrzenia na polską awangardę. Pojawiający się na wystawie Strenga/Włodarskiego temat życia w getcie to z kolei temat ekspozycji, o której pisze Pietrasik, czyli Gdzie jesteś? Rdz 3,9, przygotowanej w Żydowskim Instytucie Historycznym przez Piotra Rypsona i Pawła Śpiewaka przy okazji obchodów osiemdziesiątej rocznicy likwidacji getta warszawskiego.

Przypomnienia i reinterpretacji domagają się nie tylko twórcy aktywni w połowie ubiegłego stulecia, ale i zaledwie kilkanaście lat temu. O tym, dlaczego niemal zapomniano o współtworzącej obraz rodzimej sztuki w przestrzeni publicznej grupie Twożywo i dlaczego ten stan rzeczy należy zmienić, pisze Monika Weychert. Mało kto pamięta też dziś o Marii Antoninie Czaplickiej, polsko-brytyjskiej antropolożce, prekursorce badań nad syberyjskim szamanizmem, sufrażystce i poetce, którą niedawno w swoim wideoeseju Miczika nie boi się aeroplanów przypomniała Anna Baumgart. Próbę dekolonialnej lektury biografii badaczki oraz wprowadzającej ją w świat syberyjskiej tundry i magii Miczychy za pracą Baumgart podejmują w „Obiekcie kultury” Agata Araszkiewicz i Basia Śliwińska.

Reinterpretacje, rewizje i przypomnienia to jedno, ale nie tracimy z oczu tego, co tu i teraz – w dziale „Do widzenia” znajdziecie najnowsze obrazy Agaty Słowak, na stronach artystek i artystów prace między innymi Tymka Bryndala, Gabi Rosenzweig i Daniela Kotowskiego, a wśród recenzji omówienia najnowszych śród- i polockdownowych wystaw, między innymi w białostockim Arsenale, stołecznej Zachęcie i Gdańskiej Galerii Miejskiej. W dziale „Teoretycznie” Karolina Majewska-Güde za Mariną Vishmidt analizuje potencjał krytyki infrastrukturalnej, opierającej się na materialnej kondycji przemęczenia, słabości i opieki, wykorzystującej artystyczną infrastrukturę jako środek pozwalający osiągnąć pozaartystyczny cel. W miejscach zupełnie innych niż betonowe wnętrza instytucji ukojenia szuka Ewa Ciepielewska. W rozmowie z Anią Batko i Kolą Śliwińską artystka opowiada o wyjściu z cywilizacji, miłosnej relacji z Wisłą, międzygatunkowych więziach, makrobiotyce i psychodelikach oraz o tym, jak te doświadczenia splatają się ze sobą w jej sztuce, od Luxusu po Flow. W rozmowie przeczytacie co nieco o historii wrocławskiej sceny, z kolei do działu „Wskazane” zaprosiliśmy jedną z osób, która w najbliższych latach będzie wpływać na kulturalną przyszłość Wrocławia, czyli nowego dyrektora BWA Wrocław, Macieja Bujkę. Poza rodzimy kontekst wychodzi w „Bloku” krytyk-obieżyświat Dorian Batycka. Zmapował on dla nas scenę słoweńską, opisał najciekawsze postaci i zjawiska w Lublanie i okolicach. Przybliżył także problemy związane z wdrażaną przez obecny słoweński rząd polityką kulturalną, niepokojąco przypominające te, które znamy z własnego podwórka aż za dobrze. W końcu wszędzie źle, ale w domu najgorzej.

Piotr Policht

SPIS TREŚCI

15
OD REDAKCJI
tekst: Piotr Policht

34
10/20
Wystawy w świecie sztuki Schrödingera
tekst: redakcja
ilustracje: Maja Demska

68
TEMAT NUMERU
Obrazy nowoczesności, obrazy getta
teksty: Piotr Kosiewski, Agata Pietrasik

88
INTERPRETACJE
Twożywo: stare aktualności
tekst: Monika Weychert

104
BLOK
Słoweńska fala populizmu i ostatnia unijna wojna kulturowa
tekst: Dorian Batycka

116
OBIEKT KULTURY
Miczycha i Czaplicka – przestrzeń, wzorce wymiany kobiet i rytuały
Dekolonialna próba odwrócenia kierunków znaczeń eksploatacji
tekst: Agata Araszkiewicz, Basia Śliwińska

130
DO WIDZENIA
Agata Słowak

138
TEORETYCZNIE
Troska, ulga, opiekuńczość. W stronę krytyki infrastrukturalnej
tekst: Karolina Majewska-Güde

148

ROZMOWA
Rowek. Z Ewą Ciepielewską rozmawiają Ania Batko i Kola Śliwińska
fotografie: Karolina Wojtas

166
STRONA ARTYSTKI/ARTYSTY
Adam Kozicki, Rosiczka (Frans Masereel Debout les Morts)
Daniel Kotowski, Człowiek, który nie posługuje się mową, nie jest człowiekiem
Filip Kijowski, Social-Distancing
Gabi Rosenzweig, Bez tytułu
Lena Achtelik, Effigies (mufka)
Tymek Bryndal, sweet dreams are made of this

172
RECENZJE

212
WSKAZANE
Maciej Bujko

RECENZJE

173
IZABELLA GUSTOWSKA, Bezwzględne cechy podobieństwa, tekst: Paweł Leszkowicz

179
KOŚCIÓŁ NIHILISTÓW, Martwi wszystkich narodów, łączcie się!, tekst: Katarzyna Oczkowska

182
ZUZANNA BARTOSZEK, Autoportret (Anatomia poetki), tekst: Jakub Knera

186
MARTA SMOLIŃSKA, Haptyczność poszerzona. Zmysł dotyku w sztuce polskiej drugiej połowy XX i początku XXI wieku, tekst: Piotr Kosiewski

189
Rzeźba w poszukiwaniu miejsca, tekst: Piotr Policht

193
RÓŻA LITWA, Dwie wieże, tekst: Stach Szabłowski

196
Poganki, tekst: Agata Pyzik

200
AGATA ZBYLUT, Pamiętaj o obietnicy lepszego jutra, tekst: Katarzyna Oczkowska

205
ØLEG&KAŚKA, ZOFIA PAŁUCHA, Trzepot skrzydeł w koronach drzew, tekst: Piotr Policht

208
DIANA LELONEK, Kompost, tekst: Aleksy Wójtowicz