„Subiektywny atlas architektury modernistycznej” Nicolasa Grospierre’a w Instytucie Fotografii Fort
Nicolas Grospierre to jeden z najwybitniejszych współczesnych fotografów, którego zdjęcia z dwóch serii Modern Forms i Modern Spaces po raz pierwszy można zobaczyć na wystawie w Instytucie Fotografii Fort. Oba cykle doczekały się już książkowych wydań i pokazywane były za granicą, lecz nie są dobrze znane polskiej publiczności.
Przestrzeń wystawy Grospierre, co charakterystyczne dla tego artysty, aranżuje w specyficzny sposób, traktując zdjęcia jako część pochłaniającej widza instalacji. Subiektywny atlas architektury modernistycznej ułożony jest w zaskakującym porządku akcentującym bardziej formę poszczególnych budynków, niż miejsce ich usytuowania, autorstwo, czy rok powstania.
Zdjęcia prezentowane na wystawie wykonane zostały w Europie, Azji, obu Amerykach, na Bliskim Wschodzie i w Australii. Są tu zarówno ikoniczne budynki modernizmu, jak Gateway Arch w St. Louis, jak i zupełnie marginalne, choć równie ciekawe formalnie relikty – jak na przykład wyburzony już Szpital Balneologiczny w Druskiennikach.
Roztaczana przez Grospierre’a wizja jest porywająca i szalona, przekracza zarazem ustalone konwencje prezentacji modernistycznej architektury. Zdjęcia łączą się poprzez kształt bryły, rozwiązanie techniczne konkretnego problemu konstrukcyjnego, a nawet kolor detalu użyty do wykończenia budowli.
Ideę fotografii Grospierre’a lepiej uchwycić można przez porównanie z klasykami gatunku w rodzaju Luciena Hervé’a, Ezry Stollera, czy Juliusa Shulmana. Jak zauważa krytyk i teoretyk architektury Elias Redstone, o ile klasycy dwudziestowiecznej fotografii architektury stworzyli popularną dziś wizję modernizmu jako stylu międzynarodowego, minimalistycznego i wzniosłego zarazem, to współcześni artyści, w tym Grospierre, do modernizmu mają już inny, bardziej krytyczny stosunek.
Wystawa stanowi wybór najciekawszych wątków z gromadzonego od dwóch dekad obejmującego tysiące zdjęć archiwum fotografii. Ułożone w sekwencje wielkoformatowe zdjęcia rozwijają koncepcję Grospierre’a znaną fanom jego tumblera i poprzez ekspozycję detalu oraz zestawienie fasad z wnętrzami tworzą kompozycję będącą czymś zupełnie innym i zarazem czymś więcej niż ilustracją z książki, widokiem budynku. W wizji Grospierre’a forma nie jest pochodną funkcji, lecz funkcję poprzedza.
Nicolas Grospierre (ur. 1975) jest fotografem architektury, a także artystą posługującym się fotografią jako narzędziem twórczym. Dorastał we Francji, w Polsce mieszka od 1999 roku. Zanim zajął się fotografią, studiował nauki polityczne i socjologię w Paryżu i Londynie. Jako fotograf koncentruje się na projektach dokumentalnych. Jednocześnie interesuje go problematyka konceptualna. Jego prace dokumentalne często podejmują wątek pamięci zbiorowej i nadziei wiązanych z modernistyczną architekturą – szczególnie dzisiaj, gdy towarzyszące jej utopijne koncepty straciły na sile i znaczeniu. W swoich konceptualnych pracach buduje sytuację gry prowadzonej z widzem, do której wciąga go za pomocą atrakcyjnych, wręcz zmysłowych obrazów oraz instalacji.
Został nagrodzony Złotym Lwem na 11 Biennale Architektury w Wenecji w 2008 roku (razem z Kobasem Laksą) za wystawę Polskiego Pawilonu Hotel Polonia. Budynków życie po życiu. W 2012 roku był laureatem „Paszportów Polityki”. Jego prace wystawiane były m.in.: w galerii Raster w Warszawie, Cueto Projects w Nowym Jorku, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, Signum Foundation w Wenecji, Graham Foundation w Chicago, Architectural Association Gallery w Londynie, Instytucie Polskim w Madrycie, BWA Warszawa w Warszawie, Peresvetov Pereulok Gallery w Moskwie czy Architektur Galerie w Monachium.
Jego najnowsza publikacja to Modern Spaces. A Subjective Atlas of 20th Century Interiors, wydana w Londynie nakładem Prestel Publishing.
Nowoczesne wnętrza kojarzą nam się przede wszystkim z designem prostym, minimalistycznym, a czasem wręcz surowym. Kolejne skojarzenie jest nieco bardziej subtelne i wiąże się z pozorną ponadczasowością nowoczesnych wnętrz – z faktem, że te przestrzenie były projektowane jako coś ostatecznego i zamysłem, że „nowoczesnego stylu życia” nie da się zastąpić niczym lepszym.
Wygląda jednak na to, że obie te wizje są iluzoryczne. Po pierwsze, nowoczesne wnętrza mogą być przesadzone, zbyt barokowe i ekscentryczne. Po drugie, i być może ważniejsze, okazuje się, że kwestia przemijania i wychodzenia z mody dotyczy takich wnętrz w równym stopniu, co każdych innych – pomimo iż roszczą sobie prawo do ponadczasowości. To właśnie ten rozdźwięk i wynikająca z niego efemeryczna jakość nowoczesnych wnętrz są dla mnie szczególnie poruszające. Mówią bowiem o śmiałości Człowieka czy też – mówiąc łagodniej – o jego pomysłowości, a nawet naiwności. Z drugiej strony to właśnie sprawia, że nowoczesne wnętrza są tak kruche i to finalnie skłoniło mnie do dokumentowania ich.
Dla mnie modernizm, a w szczególności modernizm w architekturze, to ucieleśnienie jednej z najwspanialszych idei w historii ludzkości – postępu. Choć ruch ten zawiódł, jest to porażka naznaczona pewnym stopniem szlachetności, tak charakterystycznej dla idei, które upadły. Porusza mnie to na poziomie estetycznym i ideologicznym. Moje prace można odbierać jako swoistą krytykę modernizmu, ale muszę zaznaczyć, że nie jest ona wyrazem niechęci, a raczej stanowi kontestację i próbę pokazania, co poszło nie tak. Utożsamiam się bowiem z ideami postępu, wierzę w nie i wypatruję ich.
Nicolas Grospierre
Przypisy
Stopka
- Osoby artystyczne
- Nicolas Grospierre
- Wystawa
- Subiektywny atlas architektury modernistycznej
- Miejsce
- Instytut Fotografii Fort, Warszawa
- Czas trwania
- 2.03–7.04.2019
- Osoba kuratorska
- Adam Mazur
- Strona internetowa
- instytutfotografiifort.org.pl
