„Przeczarowując świat” Małgorzaty Mirgi-Tas w Pawilonie Polskim na 59. Biennale Sztuki w Wenecji

Po raz pierwszy w ponad 120-letniej historii weneckiego Biennale pawilon narodowy reprezentuje romska artystka. Wystawa Przeczarowując świat Małgorzaty Mirgi-Tas w Pawilonie Polskim na Biennale Sztuki 2022 jest próbą odnalezienia miejsca romskiej społeczności w europejskiej historii sztuki. Projekt zaproponowany przez kuratorów Wojciecha Szymańskiego i Joannę Warszę zwyciężył w konkursie organizowanym przez Zachętę — Narodową Galerię Sztuki.

„Godzina Szumu” w Radiu Kapitał: Pawilon Polski w Wenecji 2022 Z twórczynią i zespołem kuratorskim projektu "Przeczarowując świat" rozmawia Karolina Plinta CZYTAJ!

„Wystawa Przeczarowując świat Małgorzaty Mirgi-Tas to manifest artystki na temat romskiej tożsamości i sztuki, który czerpie inspiracje z renesansowych, astrologicznych fresków z Palazzo Schifanoia w Ferrarze. Przed nami „pałac obrazów”, instalacja składająca się z dwunastu wielkoformatowych tkanin, odpowiadająca dwunastu miesiącom kalendarza. Wystawa jest próbą poszerzenia historii sztuki o przedstawienia kultury Romów, tej największej europejskiej mniejszości.

Freski w Palazzo Schifanoia według historyka sztuki Aby’ego Warburga są przykładem życia po życiu obrazów (Nachleben). Symbolika wnętrza pałacu, na którą składają się znaki zodiaku, dekany, alegorie miesięcy, a także koncepcja cykliczności i wędrówki obrazów przez czas i przestrzeń — Indie, Persję, Azję Mniejszą, starożytną Grecję, Egipt i Europę — stała się wizualnym i ideowym punktem odniesienia dla Małgorzaty Mirgi-Tas, która wpisuje w nią polsko-romskie wernakularne doświadczenie historyczne.

Górny pas przedstawia historię mitycznej wędrówki i przybycia romskich społeczności do Europy w oparciu o cykl XVII-wiecznych grafik lotaryńskiego rytownika Jacques’a Callota, którego przedstawienia artystka dekolonizuje. Pas środkowy to afektywne archiwum herstorii, w którym portrety ważnych dla Małgorzaty Mirgi-Tas romskich kobiet splecione są z astrologią. Dolny pas ilustruje życie codzienne w rodzinnej Czarnej Górze i innych osiedlach romskich na Podhalu i Spiszu.

Tytuł wystawy został zainspirowany książką Silvii Federici Re-enchanting the World: Feminism and the Politics of the Commons (2018). Autorka proponuje w niej ponowne zaczarowanie świata jako sposób odzyskiwania idei wspólnoty oraz odbudowania relacji z innymi, w tym aktorami nie-ludzkimi: zwierzętami, roślinami, wodą czy górami. Ten nieprzemocowy proces, w którym istotną rolę odgrywają kobiety, odmienia obecne niepomyślne losy świata, zdejmując z niego zły czar i urok”.

— Wojciech Szymański i Joanna Warsza.

widok wystawy „Przeczarowując świat”, fot. Daniel Rumiancew

widok wystawy „Przeczarowując świat”, fot. Daniel Rumiancew

widok wystawy „Przeczarowując świat”, fot. Daniel Rumiancew

widok wystawy „Przeczarowując świat”, fot. Daniel Rumiancew

widok wystawy „Przeczarowując świat”, fot. Daniel Rumiancew

widok wystawy „Przeczarowując świat”, fot. Daniel Rumiancew

widok wystawy „Przeczarowując świat”, fot. Daniel Rumiancew

Wystawie Przeczarowując świat Małgorzaty Mirgi-Tas towarzyszy katalog w polskiej i angielskiej wersji językowej projektu Agaty Biskup. W publikacji pod redakcją Wojciecha Szymańskiego i Joanny Warszy, obok tekstów kuratorów znalazły się w nim eseje zaproszonych pisarzy — Ali Smith i Damiana Le Basa, uczonej Ethel Brooks, a także wiersze Teresy Mirgi i Jana Mirgi. Współwydawcą publikacji jest Archive Books w Berlinie oraz European Roma Institute for Arts and Culture (ERIAC). Katalog w wersji online można bezpłatnie pobrać ze strony.