Pracownia Letnia w domkach fińskich na Jazdowie

Zagrożonym miejscem na mapie Warszawy, godnym jednoczenia ludzi i skupiania kultury w swojej obronie, jest bez wątpienia osiedle Jazdów na warszawskim Mokotowie. Domki fińskie, z których składa się osiedle, miały być w założeniu tymczasowym lokum dla rodzin pracowników Biura Odbudowy Stolicy zaangażowanych w powojenną odbudowę stolicy. Tymczasem osiedle stoi już blisko 70 lat, zarosło zielenią, wrosło w krajobraz tej części Warszawy. Od kilku lat przyszłość tego miejsca stoi jednak pod znakiem zapytania, miasto ma plan oddania tej przestrzeni pod budowę ambasad. W obronie osiedla ramię w ramię występuje Stowarzyszenie Mieszkańców Domków Fińskich Jazdów, Ambasada Finlandii, organizacje pozarządowe, aktywiści i sympatycy. Dlatego do naocznych walorów estetycznych i tradycji tego miejsca należy z pewnością dopisać wartość generowania zachowań kulturotwórczych i społecznych. W tym roku w porozumieniu z miastem dziesięć opustoszałych domków zajmują na całe lato wszelkiego rodzaju instytucje i zapaleńcy chcący przybliżyć warszawiakom potencjał kulturalny jaki drzemie w Osiedlu Jazdów. Pod wspólną nazwą Otwarty Jazdów odbędzie się szereg warsztatów, wystaw, spotkań i prezentacji.

W jednym z domków nazwanym przez rezydentki z warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych Ewę Pomorską i Olę Zarębę Pracownią Letnią trwa właśnie wystawa projektów dyplomowych z wydziału Architektury Wnętrz. Pięć dziewczyn prezentuje pięć różnorodnych pomysłów na wykorzystanie domku fińskiego.  Ich prace zostały poprzedzone skrupulatną inwentaryzacją domków, a same pomysły klarowały się miesiącami w porozumieniu z ambasadą fińską i Radą Mieszkańców na wspólnych zebraniach. Marta Chodorek, Magda Janowska, Milena Jankowska,  Magda Majerowska i Ewa Maksymiuk dają przykład dojrzałego podejścia do pracy już na poziomie dyplomu wychodząc na przeciw rzeczywistości, zamiast wymyślać ją w komputerze oraz pracując w grupie i w porozumieniu na przekór obowiązującej na warszawskiej ASP tendencji do pracy indywidualnej.

Wśród wakacyjnego klimatu bujnej roślinności, na wystawie urządzonej na parterze 50 metrowego fińskiego domku pod adresem Jazdów 7/30, poprzez plany, rzuty i makiety zaprezentowane zostały pomysły na saunę, kawiarnię, księgarnio-czytelnio-galerię, dom do zwiedzania z polskim wzornictwem lat 40./50./60. oraz dom rezydencyjny dla tymczasowych projektów artystyczno-naukowych. Pomysły składają się w jeden kompleksowy projekt zagospodarowania fragmentu osiedla zachowując jego pierwotny charakter, ale wykorzystując np. ukształtowanie terenu do wzbogacenia przestrzeni o podziemne pomieszczenia. Czarują makiety we wnętrzu swojego pierwowzoru, czaruje zapach domku letniskowego i wszechogarniająca zieleń.

Sam projekt jest jeszcze czymś więcej. Na przestrzeni kilku ostatnich lat obserwuję przykłady oddolnych inicjatyw podejmujących wyzwanie uratowania jakiegoś miejsca przed zburzeniem, zniszczeniem i przejęcia go na użytek szeroko rozumianej kultury. Część z tych miejsc upada, część udaje się uratować. Mam jednak wrażenie, że właściciele takich nieruchomości, miasto czy prywatny deweloper, przyjmują najczęściej strategię: dać się ludziom/kulturze wyszumieć, mediom wyeksploatować świeży temat, a gdy emocje i zapał opadną przejąć i po cichu zrobić co pierwotnie założone. Dużo jest w tych konfliktach przeciągania liny i medialnych chwytów. Natomiast ten projekt jest próbą znalezienia brakującego ogniwa w porozumieniu pomiędzy urzędnikami posługującymi się najczęściej pojęciami użyteczności, zysku, inwestycji i zwykłymi ludźmi, którzy mówią częściej o tradycji, poszanowaniu miejsca i kulturze. Projekt młodych architektek jest namacalną podstawą do dalszych dyskusji zainteresowanych stron, jest czymś więcej niż kolejnym wlanym w zagrożoną przestrzeń wydarzeniem mającym to miejsce swoją mocą „uratować”.

Jazdów 7/30

Widok wystawy

Widok makiety