NR 11/2023
07.12.2018

„Polska” Piotra Uklańskiego w Muzeum Narodowym w Krakowie

Piotr Uklański, „Bez tytułu (Pomnik Bohaterów Armii Czerwonej na Cmentarzu Żołnierzy Radzieckich, Bielsko-Biała)”, 2015, odbitka żelatynowo-srebrowa
„Polska” Piotra Uklańskiego w Muzeum Narodowym w Krakowie
Piotr Uklański, „Bez tytułu (Pomnik Bohaterów Armii Czerwonej na Cmentarzu Żołnierzy Radzieckich, Bielsko-Biała)”, 2015, odbitka żelatynowo-srebrowa

Wystawa Piotra Uklańskiego w Muzeum Narodowym jest pierwszą w Krakowie prezentacją dzieł tego znanego w Polsce i na świecie artysty. Rozwijana przez niego od dwóch dekad refleksja nad ikonografią narodową – w tym ikoniczne prace Solidarność, Jan Paweł II, Polesploitation – tym razem przyjmuje formę ekspozycji. Tematem nowego, liczącego ponad pięćdziesiąt zdjęć cyklu jest Polska. Kolorowe i czarno-białe fotografie pokazywane w sali wystaw zmiennych MNK podkreślają zainteresowanie artysty pejzażem ojczystym i mitami narodowymi.

Artysta o wystawie: „Polska jest zasadniczym tematem mojej praktyki artystycznej ostatnich dwudziestu lat. Historia Polski, narodowa ikonografia, religijna symbolika i zbiorowe mitologie były tematem tworzonych przeze mnie prac jak również źródłem ich estetyki. Do Muzeum Narodowego w Krakowie proponuję wystawę fotografii, nad którymi pracę rozpocząłem zainspirowany z jednej strony wynikami ostatnich wyborów w Polsce, z drugiej zbliżającą się setną rocznicą niepodległości kraju. Przełom polityczny 2016 roku wyznacza punkt zwrotny w sposobie dyskutowania w sferze publicznej zarówno polskiej tożsamości, jak i historii. Jest również ważny z punktu widzenia na nowo określanej przez polityków pozycji Polski zarówno w Unii Europejskiej, jak i na świecie. Polskie społeczeństwo, które znalazło się na rozdrożu musi pilnie znaleźć odpowiedzi na najbardziej zasadnicze pytania: kim właściwie są Polacy? Dokąd zmierzamy (jako naród)? Co kształtuje nasze poczucie tożsamości, historii, zbiorowe cele?”.

***

W eseju towarzyszącym wystawie Joy of Photography (2008) Geoffrey Batchen porównuje Piotra Uklańskiego (ur. 1968) do figury „poważnego amatora” zgłębiającego sekrety odchodzących w przeszłość analogowych technik fotograficznych. To zestawienie przewrotne, bo Uklański fotografią zawodowo zajmuje się już od wczesnych lat dziewięćdziesiątych. Wykorzystywał ją m.in., dekonstruując klisze związane z funkcjonowaniem medium (More Joy of Photography, 1996). Jak zauważył Łukasz Ronduda, „O ile polscy artyści sztuki krytycznej lat dziewięćdziesiątych wciąż nam przypominali o nieprzyjemnych rzeczach, które wypieramy z pamięci, o tyle Uklański paradoksalnie przypomina nam o przyjemnych rzeczach, które staramy się usunąć z pola naszego doświadczenia”. W tworzonym nieprzerwanie od połowy lat dziewięćdziesiątych cyklu Joy of Photography Uklański eksploruje kategorię piękna (a nawet kiczu) dostrzeżonego w kwiatach, krajobrazach czy zachodach słońca.

Piotr Uklański, „Bez tytułu (Księga Wyjścia 3,5)”, 2015, fotografia barwna
Piotr Uklański, „Bez tytułu (Moja Matka Polka)”, 2018, odbitka żelatynowo-srebrowa
Piotr Uklański, „Bez tytułu (Władysław Jagiełło, zwycięzca nad najeźdźcą germańskim pod Grunwaldem, Nowy Jork)”, 2018, odbitka żelatynowo-srebrowa
Piotr Uklański, „Bez tytułu (Pomnik Bohaterów Warszawy 1939–1945, Warszawa)”, 2015, odbitka żelatynowo-srebrowa
Piotr Uklański, „Bez tytułu (Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim)”, 2015, fotografia barwna
Piotr Uklański, „Bez tytułu („Przedmurze chrześcijaństwa”. Twierdza w Kamieńcu Podolskim, Kamyanets-Podil'skyi, Ukraina)”, 2018 fotografia barwna
Piotr Uklański, „Bez tytułu (Pomnik Martyrologii Dzieci – Ofiar Hitleryzmu, Łódź)”, 2015, odbitka żelatynowo-srebrowa
Piotr Uklański, „Bez tytułu (Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa)”, 2016, odbitka żelatynowo-srebrowa

Przełomem dla polskiego świata sztuki stała się otwarta w Narodowej Galerii Sztuki Zachęta wystawa Naziści (2000), na którą złożyły się sto sześćdziesiąt cztery fotografie przedstawiające aktorów grających w filmach postaci nazistów. Zawłaszczone przez Uklańskiego portrety mówiły o tych, których „kochamy nienawidzić”. Skandal wywołany wtargnięciem do galerii i zniszczeniem kilku prac przez Daniela Olbrychskiego odbił się szerokim echem nie tylko w polskim świecie sztuki. „Chłodna, konceptualna krytyka funkcjonującego w społeczeństwie fantazmatu nazisty – pisała o incydencie Ewa Gorządek – zakończyła się «gorącą» reakcją aktora i mediów”.

Piotr Uklański, „Polska”, widok wystawy
Piotr Uklański, „Polska”, widok wystawy
Piotr Uklański, „Polska”, widok wystawy
Piotr Uklański, „Polska”, widok wystawy
Piotr Uklański, „Polska”, widok wystawy
Piotr Uklański, „Polska”, widok wystawy
Piotr Uklański, „Polska”, widok wystawy
Piotr Uklański, „Polska”, widok wystawy
Piotr Uklański, „Polska”, widok wystawy
Piotr Uklański, „Polska”, widok wystawy

W swojej twórczości, w tym w fotografiach, Uklański często ironizuje na temat świata sztuki oraz zajmowanej przez siebie pozycji w instytucjonalnej hierarchii. W 2002 roku pokazał w warszawskiej Galerii Foksal wielkoformatową panoramę zatytułowaną Galeria Foksal, będącą montażem sylwetek kuratorów i artystów związanych z galerią, sfotografowanych w studio, a następnie nałożonych na widok zachodzącego słońca. Innego rodzaju prowokacją było opublikowanie w 2003 roku na łamach miesięcznika „Artforum” fotografii przedstawiającej wypiętą gołą pupę Alison Gingeras, kuratorki z Centrum Pompidou w Paryżu (prywatnie partnerki artysty). Zdjęciu zatytułowanemu GingerAss towarzyszył podpis Uklańskiego oraz tekst kuratorki, w którym pisała: „Z wygięcia moich pleców widać, że jestem lekko nachylona i wypinam mój tyłek do obiektywu. Jakbym prosiła się o niezłego klapsa, a może pragnęła czegoś zupełnie innego. Kurator sztuki z pewnością nie powinien przyjmować takiej pozy przed artystą”. Także w kolejnych projektach opartych na fotografii Uklański gra z kontekstem i emocjami odbiorców (m.in. Papież, 2005; Solidarność, 2007). Wielkoformatowe inscenizowane fotografie tworzone z udziałem setek statystów stawały się przedmiotem ogólnonarodowej dyskusji na temat najważniejszych symboli dla Polski i Polaków w dwudziestym pierwszym wieku.

Adam Mazur

NEWSLETTER

Co piątek w Twojej skrzynce!


Stopka

Artystka / ArtystaPiotr Uklański
WystawaPolska
MiejsceMuzeum Narodowe w Krakowie
Czas trwania7.09–30.12.2018
Kuratorka / KuratorAdam Mazur
Fotografiewidoki wystawy: Bartosz Cygan/Pracownia Fotograficzna MNK
Strona internetowamnk.pl
Indeks

Zobacz też