Wystawa Piotra Uklańskiego w Muzeum Narodowym jest pierwszą w Krakowie prezentacją dzieł tego znanego w Polsce i na świecie artysty. Rozwijana przez niego od dwóch dekad refleksja nad ikonografią narodową – w tym ikoniczne prace Solidarność, Jan Paweł II, Polesploitation – tym razem przyjmuje formę ekspozycji. Tematem nowego, liczącego ponad pięćdziesiąt zdjęć cyklu jest Polska. Kolorowe i czarno-białe fotografie pokazywane w sali wystaw zmiennych MNK podkreślają zainteresowanie artysty pejzażem ojczystym i mitami narodowymi.
Artysta o wystawie: „Polska jest zasadniczym tematem mojej praktyki artystycznej ostatnich dwudziestu lat. Historia Polski, narodowa ikonografia, religijna symbolika i zbiorowe mitologie były tematem tworzonych przeze mnie prac jak również źródłem ich estetyki. Do Muzeum Narodowego w Krakowie proponuję wystawę fotografii, nad którymi pracę rozpocząłem zainspirowany z jednej strony wynikami ostatnich wyborów w Polsce, z drugiej zbliżającą się setną rocznicą niepodległości kraju. Przełom polityczny 2016 roku wyznacza punkt zwrotny w sposobie dyskutowania w sferze publicznej zarówno polskiej tożsamości, jak i historii. Jest również ważny z punktu widzenia na nowo określanej przez polityków pozycji Polski zarówno w Unii Europejskiej, jak i na świecie. Polskie społeczeństwo, które znalazło się na rozdrożu musi pilnie znaleźć odpowiedzi na najbardziej zasadnicze pytania: kim właściwie są Polacy? Dokąd zmierzamy (jako naród)? Co kształtuje nasze poczucie tożsamości, historii, zbiorowe cele?”.
***
W eseju towarzyszącym wystawie Joy of Photography (2008) Geoffrey Batchen porównuje Piotra Uklańskiego (ur. 1968) do figury „poważnego amatora” zgłębiającego sekrety odchodzących w przeszłość analogowych technik fotograficznych. To zestawienie przewrotne, bo Uklański fotografią zawodowo zajmuje się już od wczesnych lat dziewięćdziesiątych. Wykorzystywał ją m.in., dekonstruując klisze związane z funkcjonowaniem medium (More Joy of Photography, 1996). Jak zauważył Łukasz Ronduda, „O ile polscy artyści sztuki krytycznej lat dziewięćdziesiątych wciąż nam przypominali o nieprzyjemnych rzeczach, które wypieramy z pamięci, o tyle Uklański paradoksalnie przypomina nam o przyjemnych rzeczach, które staramy się usunąć z pola naszego doświadczenia”. W tworzonym nieprzerwanie od połowy lat dziewięćdziesiątych cyklu Joy of Photography Uklański eksploruje kategorię piękna (a nawet kiczu) dostrzeżonego w kwiatach, krajobrazach czy zachodach słońca.
Przełomem dla polskiego świata sztuki stała się otwarta w Narodowej Galerii Sztuki Zachęta wystawa Naziści (2000), na którą złożyły się sto sześćdziesiąt cztery fotografie przedstawiające aktorów grających w filmach postaci nazistów. Zawłaszczone przez Uklańskiego portrety mówiły o tych, których „kochamy nienawidzić”. Skandal wywołany wtargnięciem do galerii i zniszczeniem kilku prac przez Daniela Olbrychskiego odbił się szerokim echem nie tylko w polskim świecie sztuki. „Chłodna, konceptualna krytyka funkcjonującego w społeczeństwie fantazmatu nazisty – pisała o incydencie Ewa Gorządek – zakończyła się «gorącą» reakcją aktora i mediów”.
W swojej twórczości, w tym w fotografiach, Uklański często ironizuje na temat świata sztuki oraz zajmowanej przez siebie pozycji w instytucjonalnej hierarchii. W 2002 roku pokazał w warszawskiej Galerii Foksal wielkoformatową panoramę zatytułowaną Galeria Foksal, będącą montażem sylwetek kuratorów i artystów związanych z galerią, sfotografowanych w studio, a następnie nałożonych na widok zachodzącego słońca. Innego rodzaju prowokacją było opublikowanie w 2003 roku na łamach miesięcznika „Artforum” fotografii przedstawiającej wypiętą gołą pupę Alison Gingeras, kuratorki z Centrum Pompidou w Paryżu (prywatnie partnerki artysty). Zdjęciu zatytułowanemu GingerAss towarzyszył podpis Uklańskiego oraz tekst kuratorki, w którym pisała: „Z wygięcia moich pleców widać, że jestem lekko nachylona i wypinam mój tyłek do obiektywu. Jakbym prosiła się o niezłego klapsa, a może pragnęła czegoś zupełnie innego. Kurator sztuki z pewnością nie powinien przyjmować takiej pozy przed artystą”. Także w kolejnych projektach opartych na fotografii Uklański gra z kontekstem i emocjami odbiorców (m.in. Papież, 2005; Solidarność, 2007). Wielkoformatowe inscenizowane fotografie tworzone z udziałem setek statystów stawały się przedmiotem ogólnonarodowej dyskusji na temat najważniejszych symboli dla Polski i Polaków w dwudziestym pierwszym wieku.
Adam Mazur
Stopka
| Artystka / Artysta | Piotr Uklański |
| Wystawa | Polska |
| Miejsce | Muzeum Narodowe w Krakowie |
| Czas trwania | 7.09–30.12.2018 |
| Kuratorka / Kurator | Adam Mazur |
| Fotografie | widoki wystawy: Bartosz Cygan/Pracownia Fotograficzna MNK |
| Strona internetowa | mnk.pl |
| Indeks |
