9 października 2021 w Muzeum Pana Tadeusza została otwarta wystawa stała poświęcona Tadeuszowi Różewiczowi.
Można na niej zobaczyć wybór materiałów pochodzących z obszernego archiwum przekazanego Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich, obejmującego nie tylko bezcenne rękopisy, ale także dokumenty i przedmioty codziennego użytku oraz imponujący księgozbiór. W gablotach znajdą się także scenariusze filmowe, które współtworzył Różewicz, jego zeszyty szkolne, świadczące o plastycznym talencie, debiut z gazetki szkolnej (Do moich wielbicieli), listy od fanów, odmowy druku z lat 50. (twórczość zbyt smutna i ponura), kolaże od Wisławy Szymborskiej, polemiczne wiersze Czesława Miłosza, słowa zachęty dla młodego poety od Juliana Przybosia, pasterskie napomnienie od prymasa Stefana Wyszyńskiego i podziękowanie za zorganizowanie okularów od Leopolda Staffa. Zbiory Ossolineum uzupełniają wypożyczenia z innych instytucji (obrazy Marii Jaremy, Ewy Kierskiej-Hoffman, Jerzego Nowosielskiego, Tadeusza Brzozowskiego, Jerzego Tchórzewskiego, Kazimierza Mikulskiego) i od osób prywatnych (m.in obozowy nożyk, fotografie) oraz dzieła współczesnych artystów z dziedziny muzyki hip-hop, malarstwa ściennego, animacji komputerowej i ceramiki.
Wystawa o Tadeuszu Różewiczu stanowi pomost między częścią literacką a historyczną Muzeum Pana Tadeusza, czyli prezentacją Rękopisu „Pana Tadeusza” oraz kontekstów Mickiewiczowskiej epopei i ekspozycją Misja: Polska. Opowiada o bohaterze XX wieku, przedstawicielu pokolenia Kolumbów, który tak jak Jan Nowak-Jeziorański i Władysław Bartoszewski walczył z bronią w ręku w II wojnie światowej, ale po jej zakończeniu stronił od polityki. Chciał stać się głosem anonimowego człowieka, będąc jednocześnie wnikliwym obserwatorem i komentatorem rzeczywistości oraz wybitnym poetą.
Pan Tadeusz Różewicz to postać na poły realna, na poły literacka. Dokumenty prezentowane na wystawie poświadczają jego narodziny, działanie w konspiracji, studia, zdobyte wyróżnienia i nagrody. Codzienne przedmioty, fotografie i nagrania sprawiają, że odwiedzający wystawę może odnieść wrażenie, iż ma do czynienia z prawdziwym człowiekiem. Jest to pułapka zastawiona przez Tadeusza Różewicza na naiwnych odbiorców. W rzeczywistości widzimy go takim, jakim sam chciał się pokazać, jego figura wyłania się z autobiograficznych utworów, listów, fotograficznych performansów. Kim jest Tadeusz Różewicz? O to będziemy mogli zapytać jego samego, a przynajmniej sztuczną inteligencję, której osobowość stworzą jego wiersze. Bot Pan Tadeusz Różewicz już wkrótce zaprosi wszystkich chętnych do interakcji.
Dialog jest istotnym elementem konstrukcji wystawy. Różewicz prowadził go z kulturą i literaturą poprzednich epok, między innymi poprzez włączanie w swoje teksty fragmentów cudzych wypowiedzi. Lubił rozmowy z przyjaciółmi, także listowne, zadawał pytania obrazom. Czytał aktywnie, na marginesach książek zapisywał uwagi. Z twórczością Tadeusza Różewicza dialogowali zaś tłumacze, reżyserzy spektakli, poeci, których styl kształtował, i artyści reprezentujący inne dziedziny sztuki, począwszy od muzyki (od opery do hip-hopu) poprzez rzeźbę do murali, a także czytelnicy (zachwyceni lub oburzeni) oraz krytycy. Teatr otwarty, poetyka fragmentu, kolaż tekstowy – to tylko niektóre z określeń poezji Różewicza prowokującej zaangażowanie odbiorcy w deszyfrowanie jej sensów.
Narracja wystawy Pan Tadeusz Różewicz jest achronologiczna i nielinearna. Skupia się wokół tematów ważnych w twórczości pisarza, takich jak trauma wojenna i nostalgia za dzieciństwem, dociekania na temat wiary, poczucie wewnętrznej martwoty, czy fascynacja malarstwem i obszarem popkultury. Ważnymi zagadnieniami są także twórczość dramaturgiczna i scenopisarska Tadeusza Różewicza oraz jego lokalna, wrocławska i światowa recepcja.
Stopka
| Wystawa | Pan Tadeusz Różewicz |
| Miejsce | Muzeum Pana Tadeusza, Wrocław |
| Czas trwania | od 10.10.2021 |
| Fotografie | dzięki uprzejmości Muzeum Pana Tadeusza |
| Strona internetowa | muzeumpanatadeusza.ossolineum.pl |
| Indeks | Muzeum Pana Tadeusza |
