„Optyczne wibracje” Wojciecha Fangora w MCSW „Elektrownia”
Już dzisiaj możemy określić wielkie znaczenie i wpływ twórczości Wojciecha Fangora na sztukę i innych artystów. Są to rzeczy znane w środowisku badaczy historii sztuki i stąd tym bardziej zasługują na popularyzację w szerszych kręgach osób zainteresowanych sztuką współczesną.
Wystawa w Mazowieckim Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu pt. Wojciech Fangor. Optyczne wibracje jest wystawą monograficzną, pokazującą twórczość malarską artysty z czterech kluczowych dekad jego twórczości, od końca lat pięćdziesiątych do początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Są to zatem obrazy pochodzące z najbardziej podziwianych okresów i cykli artysty. Obrazy z czasu legendarnego Studium Przestrzeni (1958) i te malowane do 1974 roku, na bazie których powstawała teoria Pozytywnej Przestrzeni Iluzyjnej i które ją wcielały w praktykę artystyczną. Prace te będą wyeksponowane w salach na parterze, ekspozycja ma za zadanie ujawnić różne aspekty malarstwa Wojciecha Fangora z tego okresu, umiejętność budowania dramaturgii obrazu przy pomocy czerni i bieli, ale też jego bogatą paletę i nowatorstwo w posługiwaniu się techniką sfumato. Odkryte przez Fangora malarstwo bezkrawędziowe pozwoliło na osiągnięcie nowych doznań, optyczne wibracje stały się symboliczną podstawą emocji towarzyszących nadchodzącym czasom.
W salach na pierwszym piętrze będzie można zobaczyć rozwibrowane obrazy, którymi Fangor reagował na świat zurbanizowany i skomercjalizowany końca XX wieku. Świat charakteryzujący się samotnością ludzi zagubionych w tłumie, mających coraz większe problemy z porozumiewaniem się, manipulowanych przy pomocy nowych elektronicznych mediów. W tych obrazach Wojciech Fangor zajmował się społeczną czasoprzestrzenią, obnażał w cyklu pt. Wodzowie Indian (1992) techniki zawłaszczania symboli i manipulacji historią.
Wojciech Fangor był i klasyczny, i romantyczny; cenił i szanował tradycję, ale tworzył przyjmując nowe postawy w oparciu o doświadczenie współczesności. Był znakomitym kolorystą: jego kolory wibrowały, były nieuchwytne w bezkrawędziowych formach. Obrazy te były zawsze bardzo precyzyjnie skomponowane i skadrowane, realizowane z absolutnym wyczuciem koloru i skali.
Na wystawę zostało wybranych ponad sto obrazów z kilkudziesięciu lat pracy twórczej Wojciecha Fangora, obrazy pochodzą ze zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum w Radomiu, Fundacji Zwierciadło oraz kolekcji prywatnych.
Wojciech Fangor urodził się w 1922 roku i zmarł 2015. Debiutował dość późno, bo dopiero w 1949 roku, wystawą w warszawskim Klubie Młodych Artystów i Naukowców, miejscu bardzo ważnym na ówczesnej mapie sztuki polskiej. Stał się znany w środowisku artystów nawiązujących do tradycji awangardy. Ważnym faktem było to, że nauczycielami i pierwszymi promotorami artysty byli malarze uważani za konserwatywnych, związani z postawami historycznymi, ceniący przede wszystkim malarstwo osiemnastowieczne i starsze. Gdy jego nauczyciel, Felicjan Kowarski, odkrywał postimpresjonizm, Fangor praktykował tajemnice kubizmu. Sytuacja ta jest bardzo charakterystyczna dla Wojciecha Fangora i dla całej jego twórczości, z jednej strony towarzyszyła mu gruntowna wiedza na temat historii i tego, co dzieje się dookoła, z drugiej nie ulegał temu, co na zewnątrz, lecz przetwarzał zgodnie ze swoim charakterem i potrzebami.
Popularność w kraju przyniosły mu obrazy z pierwszej połowy lat pięćdziesiątych: nagrodzony przez państwo obraz antywojenny pt. Matka Koreanka (1951), dzisiaj znajdujący się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie oraz jeden z najbardziej znanych we współczesnej ikonografii europejskiej obraz pt. Postaci (1950), dzisiaj w zbiorach Muzeum Sztuki w Łodzi.
Bardzo cenione były plakaty, którymi artysta intensywnie zajmował się przez całą dekadę lat 50. Przełomowy dla twórczości Wojciecha Fangora był rok 1958. Wtedy to artysta stworzył pierwsze w historii sztuki światowej environment pt. Studium Przestrzeni. Było to fundamentalne doświadczenie dla całej późniejszej twórczości Fangora i zdecydowało o tym, co dzisiaj jest najbardziej cenione w jego spuściźnie.
W latach 1959-61 powstały autorskie teksty Wojciecha Fangora, świadczące o pełnej samowiedzy twórcy, interpretujące environment oraz optyczne wibracje nowych obrazów. Powstała wówczas teoria funkcjonuje pod nazwą Pozytywnej Przestrzeni Iluzyjnej.
Wojciech Fangor z przenikliwością antropologa kultury ujawniał procesy zachodzące w dynamicznie zmieniającym się końcu XX i początku XXI wieku.
Wojciech Fangor w latach 1961-99 tworzył zagranicą, początkowo w Europie, w Wiedniu, Paryżu Berlinie, Bath i Londynie, a od 1966 roku w Stanach Zjednoczonych. Do Polski powrócił w 1999 roku i zamieszkał w Błędowie, miejscowości oddalonej 75 km od Warszawy.
Już w 1990 jego twórczość po raz pierwszy całościowo przypomniano polskiej publiczności w Galerii Zachęta wystawą retrospektywną 50 lat malarstwa. Istotne znaczenie dla popularyzacji jego twórczości miały ponadto wystawy w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski (2003), i w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku (2005).
W 2012 roku w Muzeum Narodowym w Krakowie została otwarta wystawa retrospektywna Wojciecha Fangora pt. Przestrzeń jako gra. Otworzyła ona cykl wystaw monograficznych artysty w kraju i zagranicą, odpowiadających nowej fali zainteresowania jego twórczością na świecie. Były to wystawy w Muzeum Narodowym we Wrocławiu pt. Wspomnienie teraźniejszości (2015), w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pt. Wojciech Fangor. 3 wymiary. Retrospektywa (2015), w Akademi Sztuk Pięknych Gdańsku pt. Fangor. Malarstwo (2015), i in.
Wielkie znaczenie dla popularyzacji sztuki Wojciecha Fangora i sztuki współczesnej w Polsce ma realizacja plastyczna ścian zatorowych II linii warszawskiego metra, otwarta w 2015 roku.
Wojciech Fangor był laureatem nagród: Nagrody Państwowej II Stopnia za rok 1952, Fundacji A. Jurzykowskiego (1978), nagrody Ministra Kultury RP (2003), Nagrody im C.K. Norwida (2009), Nagrody im. J. Cybisa (2015). W 2015 roku otrzymał tytuł doctora honoris causa Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.
Przypisy
Stopka
- Osoby artystyczne
- Wojciech Fangor
- Wystawa
- Optyczne wibracje
- Miejsce
- Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu
- Czas trwania
- 18.05–31.08.2018
- Osoba kuratorska
- Stefan Szydłowski
- Strona internetowa
- elektrownia.art.pl
