„Odłamki rzeczywistości. Berlin–Trójmiasto” w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie

Grupowa wystawa zatytułowana Odłamki rzeczywistości prezentuje prace artystek związanych z Trójmiastem i z Berlinem, często legitymujących się migracyjnym backgroundem – tureckim, kurdyjskim, irańskim, afgańskim, rumuńskim, polskim czy meksykańskim. Mapuje zagadnienia, które dotyczą rozedrgania współczesnego świata, kryzysów oraz fragmentaryczności naszej percepcji, konfrontując odbiorczynie i odbiorców zarówno z politycznymi konfliktami i zmianami tożsamościowymi, jak i ze zmysłowością świata oraz snami, marzeniami i wyobrażeniami dotyczącymi aktualnych procesów, zachodzących zarówno na poziomie lokalnym, jak i globalnym. Artystki z Trójmiasta i Berlina łączy umiejętność przenikliwego spojrzenia na niepokoje znamionujące współczesność. Dlatego też berlińska edycja wystawy będzie nosiła tytuł Unruhe / Niepokój.

Widok wystawy „Odłamki rzeczywistości. Berlin–Trójmiasto”, fot. Tomasz Maryks

Widok wystawy „Odłamki rzeczywistości. Berlin–Trójmiasto”, fot. Tomasz Maryks

Widok wystawy „Odłamki rzeczywistości. Berlin–Trójmiasto”, fot. Tomasz Maryks

Widok wystawy „Odłamki rzeczywistości. Berlin–Trójmiasto”, fot. Tomasz Maryks

Widok wystawy „Odłamki rzeczywistości. Berlin–Trójmiasto”, fot. Tomasz Maryks

Widok wystawy „Odłamki rzeczywistości. Berlin–Trójmiasto”, fot. Tomasz Maryks

Beata Ewa Białecka, „Ave Eva”, olej na płótnie, organza, 2024 oraz „Diana bogini łowów”, olej na płótnie, organza, 2024, fot. Tomasz Maryks

Hanna Nowicka, „Kozioł ofiarny” , 2015, 125 cm x 85 cm x 65 cm, fot. Tomasz Maryks

Wiele prac dotyka problematyki przemocy i opresyjności świata wobec kobiet. Tytuł wystawy odnosi się do fragmentu Pawia Królowej Doroty Masłowskiej, pisarki urodzonej w Wejherowie, która niezwykle celnie i przenikliwie diagnozuje ludzką kondycję po roku 2000. Masłowska następująco komentuje zagubienie swojego bohatera: „Co zrobić ze swoim życiem nie wiedział, znasz tę chwilę jak na zgliszczach siedzisz, dłonią rzeczywistości zepsutych odłamków dotykasz, myślisz, czy da się skleić z powrotem w całość to wszystko.” Artystki swoimi dłońmi z czułością i zaangażowaniem dotykają rzeczywistości zepsutych odłamków, by pokazać nam jej rozbicie poprzez formy swoich dzieł. W tym krótkim mocnym zdaniu pisarka wyraziście tematyzuje również dotyk, który jest zmysłem aktywizowanym przez wszystkie artystki na najróżniejsze sposoby. Zarówno Masłowska, jak i zaproszone do wystawy artystki mają także zmysł metafory: „Wygląda na to, że zdolność pojmowania doświadczeń za pośrednictwem metafory jest kolejnym zmysłem, jak wzrok, dotyk czy słuch, a metafora dostarcza jedynego sposobu postrzegania i doświadczania znacznej części świata rzeczywistego. Metafora jest takim samym i równie cennym elementem naszego funkcjonowania co zmysł dotyku”¹¹ George Lakoff, Mark Johnson, Metafory w naszym życiu, tłum. Tomasz P. Krzeszowski, Warszawa 1988, nn. ↩︎. Metaforę definiuję zaś – za George’em Lakoffem i Markiem Johnsonem – jako próbę „zrozumienia i przedstawienia pewnych złożonych aspektów otaczającego nas świata w kategoriach pierwotnego, fizycznego doświadczenia. Tak postrzegana metafora nie jest więc sprawą języka, lecz naszego sposobu pojmowania świata”²² Marek Tokarz, Podstawowe założenia teorii metafory Lakoffa i Johnsona, „Nowa Krytyka” 2000, nr 11, s. 253. ↩︎.

Widok wystawy „Odłamki rzeczywistości. Berlin–Trójmiasto”, fot. Tomasz Maryks

Widok wystawy „Odłamki rzeczywistości. Berlin–Trójmiasto”, fot. Tomasz Maryks

Anahita Rezmi This is Not Iranian, Zdjęcie na papierze bawełnianym, 50 x 70 cm, 2015, fot. Tomasz Maryks

Wystawa wychodzi zatem od metafory dłoni, dotykającej rzeczywistości zepsutych odłamków i pokazuje niepokoje targające nami wszystkimi wobec kondycji współczesnego świata.

Sztuka artystek z Trójmiasta i Berlina uzmysławia nam, że wciąż istnieją strategie scalania owych odłamków, dzięki czemu pokawałkowana rzeczywistość wciąż jakoś pozwala się oswajać, mimo niepokojów, które ogarniają nasze emocje.