Białystok
W sezonie jesiennym polecamy przygotowany specjalnie dla Galerii Arsenał projekt Mirosława Bałki i Katarzyny Krakowiak Jutro nie przyjdzie nigdy, którego premiera przewidziana została na 25 listopada. Punktem wyjścia do jego realizacji stało się pytanie o poczucie niepewności, jakie towarzyszy człowiekowi w coraz szybciej zmieniającym się świecie oraz o możliwość artykulacji naszych potrzeb i lęków. Projekt kuratoruje Marek Wasilewski i jest to pierwsze wspólne działanie tych znanych z minimalistycznych realizacji artystów.
Mirosław Bałka i Katarzyna Krakowiak
Kraków
Nowy sezon w Bunkrze Sztuki rozpoczyna się już 16 września wraz z trzema wernisażami: podróżującej po kraju Drugiej Ogólnopolskiej Wystawie Znaków Graficznych, wystawie Węże, sztylety i płatki róży poświęconej najmłodszej polskiej ilustracji oraz solo Anny Zaradny RONDO ZNACZY KOŁO. Ostatni pokaz to cyrkulująca po przestrzeniach galerii wizualno-dźwiękowa struktura podejmująca takie wątki w twórczości artystki jak wieloznaczność koncepcji i relacje pomiędzy ideą a medium formy. Narracja wystawy przywołuje ważne dla Zaradny postaci, takie jak Hildegarda z Bingen, Tekla Bądarzewska, Witold Lutosławski, Krystyna Tołłoczko-Różyska czy Karlheinz Stockhausen. Brutalistyczna bryła Bunkra to też inspiracja do powstałych na wystawę prac Zaradny, które nie tylko ingerują w samą tkankę budynku, lecz także odwołują się do niej w warstwie materiałowej.
Podążając szlakiem krakowskich instytucji nie można ominąć Cricoteki, gdzie 14 października otwiera się Schlemmer | Kantor. To wystawa prac związanych z twórczością teatralną Oskara Schlemmera, którego działalność wywarła niebagatelny wpływ na rozumienie przez Tadeusza Kantora sztuki teatru. Schlemmer związany był z Bauhausem w latach 20. XX wieku, a jego Balet triadyczny stał się jednym z najważniejszych eksperymentów europejskiego tańca, redefiniując ciało aktora-tancerza w przestrzeni sceny. W Cricotece zobaczyć będzie można prace Schlemmera poświęcone teatrowi, jak też efekty jego działań ze studentami Bauhausu. Zostaną one skonfrontowane z twórczością Kantora – obrazami, szkicami i obiektami z przedstawień teatru Cricot 2.
Kolejnym przystankiem jest MOCAK, gdzie 20 października będzie można wybrać się na dwa wernisaże – znanej z toruńskiego CSW wystawy Jarosława Kozłowskiego Doznania rzeczywistości i praktyki konceptualne 1965–1980 oraz indywidualnego pokazu Sztuka wyjęta z codzienności Daniela Spoerriego, artysty związanego z Fluxusem. Na tym pokazie będzie można zobaczyć cykl inspirowany sztuką kulinarną, czyli Stoły-obrazy. To zostaje! to z kolei praca poświęcona “resztkom po człowieku”, w której utrwalone zostały zauważone przez artystę na stołach wiedeńskich handlarzy starzyzną kompozycje. Inne realizacje pokazywane w MOCAK-u to kolaże poetyckie Wyblakła wyrocznia i Kompozycje, podejmujące temat różnorodnych rytuałów codzienności.
Anna Zaradny, Punctus contra punctum, 2014, kompozycja audio-wideo, kadr z filmu, dzięki uprzejmości artystki
Łódź
Notatki z podziemia to zdecydowanie jeden z hajlajtów nadchodzącego sezonu w łódzkim Muzeum Sztuki. Poświęcona sztuce i muzyce alternatywnej z bloku wschodniego wystawa fenomen ten prezentuje w nowatorski sposób, pokazując zjawisko – mimo swej różnorodności i rozpiętości geograficznej – jako twór o jednorodnym charakterze i wspólnej estetyce. Skupiając się na kulturze młodzieżowej i kontrkulturowych formach ekspresji, ekspozycja zestawia muzyczne i artystyczne przedsięwzięcia, które nie miały szansy zostać pokazane wspólnie. Otwarcie już 22 września.
Wiktor Gutt i Waldemar Raniszewski, portret z serii Wyrazy na twarzy, 1981, dzięki uprzejmości Wiktora Gutta
Nowy Sącz
W nowosądeckim BWA Sokół już 30 września otwiera się kolejna edycja (po Czechach, Słowacji i Węgrzech) projektu Intermarium poświęconego fantazmatom i wyobrażeniom, którymi poszczególne kraje Europy Środkowej posługują się, aby zdefiniować swoją pozycję wobec Europy Zachodniej i innych państw regionu. Inspiracją stała się tutaj książka Ziemowita Szczerka “Rzeczpospolita Zwycięska”, która prezentuje alternatywną historię Polski po zwycięstwie kampanii wrześniowej, powrót do snu o państwie “od morza do morza”. Wystawa mapuje sztukę artystów regionu, stając się narzędziem do badania zagadnień historii i tożsamości narodowej. Pojawiające się na wystawie przykłady estetyki z pogranicza sztuki i totalitarnej propagandy zwracają uwagę na niegasnące marzenie Europy Środkowo-Wschodniej o byciu międzynarodową potęgą.
Stach Szumski, Metroseksualny Husarz, 2014
Poznań
W tym roku przypada piąta edycja poznańskiego Mediations Biennale pod hasłem Fundamental, która podejmuje refleksję dotyczącą fundamentów wolności, tożsamości oraz dążenia do integralności społeczności i ich kultury – szczególnie w kontekście statusu Europy wobec narastających ekstremizmów. Gdy postępująca globalizacja umożliwia liczne swobody, pozornie stabilny porządek w regionie zaczyna obnażać swoje słabości. W tej nowej rzeczywistości, gdzie ścierają się różnego rodzaju postawy i przekonania, aktualne staje się pytanie o fundamentalne wartości, takie jak: prawo do życia i wolności, szacunek, tolerancja czy poczucie bezpieczeństwa. Otwarcie Biennale przypada na 1 października i trwać będzie do końca miesiąca.
Carla Chan, Black Moves
Tarnów
Na pewno przy planowaniu jesiennej turystyki galeryjnej warto zwrócić uwagę na otwierającą się 8 grudnia wystawę Sprawna ręka. Chlanda / Kupferman w tarnowskim BWA. Tytuł odnosi się do hebrajskiej nazwy Stowarzyszenia Rękodzielników Żydowskich, które działało w przedwojennym Jarosławiu. Stamtąd właśnie pochodzi, doceniony na międzynarodowej arenie, izraelski malarz Moshe Kupferman (1926 – 2003). Z okazji przypadającej w tym roku 90. rocznicy jego urodzin, BWA i Gdańska Galeria Miejska przygotowują wystawę prac Kupfermana połączoną z dziełami Marka Chlandy, który współpracował z artystą.
Moshe Kupferman, After
Warszawa
Jesień w warszawskim Zamku Ujazdowskim inauguruje wystawa Duchy wspólnoty (otwarcie 22 września), kolejna z cyklu prezentacja niezachodniej perspektywy w sztuce globalnej. Jest to efekt projektu badawczego tajwańskiej kuratorki Meii Cheng dotyczącego działań artystycznych na rzecz społeczności i wspólnot z krajów Azji Południowo-Wschodniej, Chin kontynentalnych i Tajwanu. Artyści zaproszeni do udziału w wystawie proponują krytyczną rewizję historii i tradycji kulturowych swoich krajów. Demaskują mechanizmy władzy i przyglądają się często marginalizowanym narracjom mniejszości, zwracając się ku wspólnotom nieformalnym, co pozwala ukazać niezwykle zróżnicowane podłoże polityczne i uwarunkowania społeczne współczesnej rzeczywistości krajów Azji Południowo-Wschodniej.
Kolejną interesującą propozycją na nadchodzący sezon jest tegoroczna, 8. już edycja Warszawy w Budowie, odbywająca się pod hasłem Wreszcie we własnym domu. Dom polski w transformacji. W końcu, po perturbacjach związanych ze zmianą lokalizacji niemalże last minute, wystawę będzie można oglądać w budynku starej drukarni przy ul. Nowogrodzkiej od 22 października do 20 listopada. Głównym tematem bieżącej odsłony jest ukazanie przemian domu i środowiska mieszkalnego w Polsce w okresie przejścia od państwa socjalistycznego do gospodarki rynkowej oraz funkcjonowania nowego modelu w powiązaniu z globalnym neoliberalizmem. Narodziny klasy średniej w Polsce to jedno z kluczowych zjawisk transformacji ustrojowej; jej etos, aspiracje, mentalność mają ogromny wpływ na debatę publiczną w kontekście mieszkalnictwa i stanowią punkt odniesienia dla innych warstw społeczeństwa. Wystawa oparta została na badaniach wizualnych świadectw transformacji, analizie danych ilościowych, konsultacji z ekspertami oraz projektach fotograficznych i filmowych, dokumentujących przemiany polskiej przestrzeni po 1989 roku. Z kolei zgromadzone na wystawie dzieła polskich artystów współczesnych pokazują, że potransformacyjna ikonosfera i przestrzeń były także ważnym tematem dla sztuk wizualnych.
W Zachęcie od 6 października oglądać będzie można wystawę Krzysztofa Wodiczki i Jarosława Kozakiewicza pt. Rozbrojenie kultury. Projekt Instytutu Rozbrojenia Kultury i Zniesienia Wojen im. Józefa Rotblata, która ma na celu zainicjowanie debaty na temat potrzeby przeformułowania sposobów myślenia o historii i pamięci. Projekt proponuje opracowanie wizji Europejskiego Centrum Obalenia Wojen, miejsca, które byłoby symbolicznym wyzwaniem dla podtrzymywanej w zbiorowej pamięci kultury wojny. Punktem wyjścia jest tu badanie ikonografii wojennych monumentów, pomników generujących jednopłaszczyznową ideologię – artyści proponują refleksję nad “uzbrojeniem” współczesnej kultury w różnych jej wydaniach i jej demilitaryzację poprzez przepracowanie przeszłości.
Nicolas Grospierre, Żory, 2007
*
Liverpool
W Tate Liverpool na 21 października planowane jest otwarcie pierwszej na Wyspach retrospektywy Edwarda Krasińskiego, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego konceptualizmu. Na wystawie, która ma przybliżyć postać artysty i jego eksperymentalną praktykę, obejrzeć można będzie rzadko udostępniane rzeźby z połowy lat 60., subtelne interwencje w przestrzeń, wielkoformatowe instalacje jego autorstwa, jak też film Babette Mangolte o warszawskim mieszkaniu artysty, które przekształcił w swoje dzieło totalne.
Edward Krasiński, Interwencja 27, 1975
Londyn
Jesień w Wielkiej Brytanii okazuje się być przychylna polskim artystom. W prestiżowej londyńskiej Whitechapel Gallery już od 28 września będzie można zobaczyć solową wystawę Alicji Kwade Medium Median, podejmującą refleksję na temat miejsca człowieka we Wszechświecie.
mat. prasowe wystawy
New Heaven
Do 17 grudnia w Yale School of Architecture można oglądać wystawę poświęconą postaci Oskara Hansena – architekta, artysty, wizjonera. Pokazuje ona ewolucję jego teorii Formy Otwartej od jej źródeł w projektach architektonicznych, aż do zastosowań w różnego rodzaju realizacjach artystycznych, takich jak film eksperymentalny czy praktyki performatywne innych twórców. Wystawa podzielona została na siedem części, z których każda obrazuje hansenowską koncepcję według głównych obszarów jej zastosowań; poszczególne elementy zazębiają się ze sobą, dzięki czemu kolejność zwiedzania zależy od samego odbiorcy, przekazując niejako doświadczenie Formy Otwartej.
Oskar Hansen na kongresie AICA we Wroclawiu, 1975, (C) Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
