Celem indywidualnej wystawy Izabelli Gustowskiej – jednej z najwybitniejszych obecnie artystek medialnych – zatytułowanej Manifesty Izy G.. i przygotowanej specjalnie dla Galerii Sztuki Wozownia w Toruniu, jest wskazanie w twórczości autorki takich wypowiedzi, które można uznać za manifesty czy „statementy”. Wyjątkowość tej wystawy polega zatem na tym, że Gustowska, przy współpracy kuratorskiej z Martą Smolińską, formułuje swoje wyraziste artystyczne przesłanie, prezentując programowe założenia swojej twórczości. Dotyczą one tak ważnych i aktualnych dziś zagadnień jak ekologia i pandemia oraz kwestii definiowania pojęć wolności, miłości i demokracji, a także roli kobiety w XX i XXI wieku w powiązaniu z najistotniejszymi dla artystki cytatami z literatury tych stuleci.
Wystawa, utrzymana w czerni i bieli, prezentuje trzy projekcje wideo Gustowskiej: Miłość, wolność, demokracji, 16 minut oraz Trucizna. To prace dotykające kluczowych dla artystki kwestii takich jak postawa polityczna i tolerancja, feminizm oraz ekologia. Całości dopełnia praca audio „Ja artystka wizualna”, w której Gustowska mówi o nadziei na bunt, rodzący się cicho w domach i ogrodach. To zatem manifesty, których przesłania są dziś paląco aktualne.
Gustowska z najwyższą klasą, ale też ironią, zajmuje pozycję Tadeusza Kantora, nawiązując w Miłości, wolności, demokracji do jego słynnego Panoramicznego happeningu morskiego z 1967 roku. Ubrana w czarny frak i białą koszulę wchodzi na drabinę, by jako kobieta-artystka zająć miejsce machystowskiego twórcy i propagować przesłanie tolerancji, wolności i sztuki. W tym wypadku nie ma szczególnego znaczenia, że falami w trakcie Panoramicznego happeningu morskiego nie dyrygował sam reżyser-Kantor, lecz Edward Krasiński. Kantor był osobny, aspirował do rangi geniusza i demiurga, stojącego ponad innymi. Gustowska zaś – mimo że stoi wyżej niż inni uczestnicy performance – gromadzi wokół siebie kolektyw indywidualistów. Na koniec jej pozycję dyrygentki zajmuje inna osoba, podczas gdy sama artystka odpływa w głąb jeziora.
W 16 minutach mamy natomiast narrację feministyczną złożoną z 16 cytatów z 16 książek wybranych autorek (m.in. R. Solnit, V. Woolf, E. Jelinek, O. Tokarczuk), zawsze zaczerpniętych z ich 16 strony. Efektem jest sensualny videoaudiobook, w którym unosimy się w powietrzu i na wodzie, jesteśmy w łóżku, zaglądamy pod frywolnie podwiewaną wiatrem sukienkę czy towarzyszymy samej artystce w jej dzikich podskokach, uskutecznianych w postnazistowskiej architekturze poznańskiego Zamku. Kobiety mówią o kobietach i w imieniu kobiet, a Gustowska po prostu oddaje im głos, tworząc feministyczny kolaż dla zmysłowej świadomości.
Z kolei Trucizna to manifest o wymiarze katastroficznym. Nasza ludzka kultura stopniowo znika w nim pod wodą, której coraz większe ilości wdzierają się w ląd w wyniku globalnego ocieplenia i ekologicznego kryzysu. Tytułowa „trucizna” to metafora i widmo, które czai się także w niepokojących dźwiękach muzyki, w pianie na rzece, w każdym aspekcie naszego życia, które nasyciliśmy zgubną cywilizacją wiecznego postępu, obsesji konsumpcji i nadprodukcji plastiku. To trzykanałowe monumentalne wideo ma charakter epopei, w ramach której Gustowska współczuje ludziom, zwierzętom, architekturze, powietrzu, wodzie i wszelkim przejawom życia na Ziemi, pytając w tle o możliwość przetrwania.
Manifesty artystyczne kojarzą się przeważnie z nadętymi i krzykliwymi wypowiedziami mężczyzn-awangardzistów z początku XX wieku. Gustowska przeformułowuje tę tradycję – nie potrzebuje bowiem przemocowej retoryki, lecz subtelnie trafia wprost do nas, współczesnych odbiorczyń/odbiorców, którzy łakną wolności, miłości, demokracji, tolerancji, wspólnotowości, równości oraz życia na planecie, której nie będziemy dalej truć.
Stopka
| Artystka / Artysta | Izabella Gustowska |
| Wystawa | Manifesty Izy G. |
| Miejsce | Galeria Sztuki Wozownia w Toruniu |
| Czas trwania | 04.11–11.12.2022 |
| Kuratorka / Kurator | Marta Smolińska |
| Fotografie | Kazimierz Napiórkowski |
| Strona internetowa | wozownia.pl/manifesty-izy-g/ |
| Indeks | Galeria Sztuki Wozownia w Toruniu Izabella Gustowska Marta Smolińska |
