„Malarstwo na co dzień” w lokalu_30

Mural Aleksandry Czerniawskiej i Anny Panek

Wiosną 2001 roku w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej odbyła się wystawa znanego rosyjskiego duetu – Witalija Komara i Aleksandra Melamida. Polska wersja tytułu ich projektu brzmiała Wybór społeczeństwa. Najbardziej pożądany i najmniej pożądany. Artyści zlecili sondaż gustów estetycznych w 14 krajach, na podstawie których wykonano obrazy. Efektem projektu Komara i Melamida było dość cyniczne podważenie słuszności wyborów większości społeczeństwa, choć można odczytywać go również jako diagnozę oddalenia sztuki współczesnej od ludzi. W rezultacie badań okazało się bowiem, że większość ankietowanych preferowała malarstwo figuratywne z motywami jelenia na rykowisku, błękitnego morza oraz gór.

Mural Aleksandry Czerniawskiej i Anny Panek

Mural Aleksandry Czerniawskiej i Anny Panek

W 2014 roku Aleksandra Czerniawska i Anna Panek rozpoczęły realizację projektu, którego założenia pozornie wydają się podobne do koncepcji dwójki rosyjskich artystów, ale rezultaty okazały się diametralnie różne.

Artystki postanowiły zakwestionować koncept indywidualizmu twórcy, wykonując murale uwzględniające upodobania osób, które zgodziły się wziąć udział w projekcie. Namówiły ludzi, aby udostępnili im swoje mieszkania do namalowania obrazu na jednej ze ścian, a jednocześnie, aby opowiedzieli o swoich preferencjach estetycznych związanych z malarstwem. W przeciwieństwie do Wyboru społeczeństwa Komara i Melamida, wybory siedmiu uczestników projektu (rodzin, par lub singli) dotyczyły konkretnych obrazów, wśród których dominowało malarstwo abstrakcyjne. Jednocześnie, tak jak w eksperymencie Rosjan, na podstawie rozmowy można było ustalić bardziej elementarne i indywidualne preferencje, na przykład fakt, że ulubionym kolorem “ankietowanych” jest niebieski.

Mural Aleksandry Czerniawskiej i Anny Panek

Szkice do murali oraz dokumentacja projektu Aleksandy Czerniawskiej i Anny Panek

Wszystkie rozmowy zostały udokumentowane filmowo i pokazywane są na wystawie w formie krótkich wideo-portretów przepytywanych osób. Wynika z nich, że rozmówcy lubią opowiadać o swoich preferencjach estetycznych, sprawia im wyraźną przyjemność możliwość zamanifestowania swojego poparcia lub dezaprobaty. Same artystki tak mówią o społecznym aspekcie swojego projektu: Ważnym elementem procesu stało nawiązanie relacji z uczestnikiem, który był obecny przy powstawaniu pracy. Chciałyśmy sprawdzić jak różni się praca z konkretnym odbiorcą od pracy z odbiorcą abstrakcyjnym. Poznawałyśmy te osoby, które w większości wypadków nie zajmowały się profesjonalnie sztuką. Traktowałyśmy poważnie ich opinie, odczucia i wybory. Artystki podkreślają jednak, że nie realizowały zamówień, lecz tworzyły autorskie propozycje murali w domach uczestników projektu.

Zdjęcia Macieja Lansberga

Prezentacja wideo nagranego podczas rozmów z uczestnikami projektu przez Aleksandę Czerniawską i Annę Panek

Działanie Czerniawskiej i Panek stanowi próbę renegocjacji zasad tworzenia sztuki. Z jednej strony nawiązuje do klasycznej sytuacji, kiedy dzieło było zamawiane przez mecenasa, a więc odpowiadało oczekiwaniom zleceniodawcy. Z drugiej strony zachowuje pewną autonomię artysty, ponieważ nie zakłada realizacji precyzyjnego zamówienia, tylko stanowi interpretację upodobań uczestnika projektu – to rodzaj kompromisu i spotkania indywidualności: pary artystek (które również między sobą negocjowały poszczególne rozwiązania) z odbiorcami-zleceniodawacami. Czerniawskiej i Panek towarzyszył fotograf Maciej Landsberg, który zdokumentował zarówno same murale, jak i uczestników projektu i ich mieszkania. Materiały pokazane na wystawie ujawniają proces powstawania prac, będących rezultatem porozumienia stron. W ramach projektu powstał też mural w lokalu_30 – niespodzianka, będąca, wizją artystek dotyczącą tego, co zespół galerii mógłby chcieć widzieć na jednej ze swoich ścian!

Mural dla lokalu_30 Aleksandy Czerniawskiej i Anny Panek

Szkice do murali oraz dokumentacja projektu Aleksandy Czerniawskiej i Anny Panek

Zdjęcie Macieja Landsberga

Zdjęcia Macieja Lansberga