„Litewska opowieść” Čiurlionisa w MCK

M.K. Čiurlionis, Ołtarz ofiarny, 1909, zbiory Narodowego Muzeum Sztuki M. K. Čiurlionisa w Kownie

Wystawa jednego z najważniejszych twórców litewskich, którego dorobek jest zestawiany z artystami tej miary, co Wassily Kandinsky, Arnold Böcklin czy Odilon Redon. Wśród polskiej publiczności twórczość Čiurlionisa jest jednak mało znana, co dziwi tym bardziej, że związki artysty z polskim środowiskiem twórczym przełomu XIX i XX wieku były niezwykle silne. W Krakowie możemy zobaczyć blisko 100 prac – obrazów, grafik, rysunków, a także szkicowniki artysty.

Wystawa w Galerii MCK przybliża sylwetkę tego niezwykłego artysty-wizjonera, w którego twórczości można odnaleźć zarówno elementy symbolizmu, art noveau, jak i początki poszukiwań abstrakcyjnych. Čiurlionis był artystą niezwykle wszechstronnym – komponował muzykę, uprawiał malarstwo i grafikę, pisał poezje. Muzyczne doświadczenia próbował również wyrażać za pomocą języka plastycznego – muzyka była często obecna w jego pracach malarskich i graficznych. Malarskie fantazje Čiurlionisa łączy niezwykła atmosfera i nastrojowość. To swoiste pejzaże wyobraźni, świat z pogranicza snu i magii, duchowych przeżyć i mistycznego doświadczenia. W jego twórczości można się również doszukać inspiracji rodzimą kulturą litewską.

Litewska opowieść, widok wystawy

Litewska opowieść, widok wystawy

Muzyczne wartości Čiurlionis próbował wyrażać za pomocą języka plastycznego. Element muzyczny był niezwykle ważny w jego pracach malarskich – poczynając od inspiracji tytułów przez stosowane rozwiązania kompozycyjne, strukturę obrazu, znaczenie parametru czasowego. Ten ważny kierunek jego poszukiwań na wystawie reprezentować będą m.in. dyptyk Preludium i Fuga (1908), Sonata gwiezdna (1908), Sonata wężowa (1908).

Równie istotną część bogatego oeuvre artysty stanowią pejzaże natury, które łączy niezwykła atmosfera i nastrojowość – mówi kuratorka wystawy Natalia Żak – To kontemplacyjne, przepełnione lirycznym pierwiastkiem kompozycje, które odczytywać można jako odbicie harmonijnej koncepcji świata.

Litewska opowieść, widok wystawy

Litewska opowieść, widok wystawy

Wśród pokazywanych prac znalazł się m.in. słynny cykl 8 obrazów pt. Zima (1907) – jedno z ważniejszych osiągnięć twórcy, które poprzez zastosowane rozwiązania formalne bywa rozpatrywane w kontekście jego prekursorskiego wkładu w rozwój tendencji abstrakcyjnych. Wystawa akcentuje również związek twórczości Čiurlionisa z kulturą rodzimą – poczynając od inspiracji artysty litewskim krajobrazem, mitologią i folklorem – a kończąc na zaangażowaniu twórcy w budowanie litewskiego życia kulturalnego. Litewski kontekst rozwijają m.in. prace Rajgród (1907), Litewski cmentarz (1909) czy szkice do nieukończonego dzieła artysty – opery Jurata (1908).

Wystawa Čiurlionisa jest nie tylko okazją do przybliżenia artystycznego dorobku przedwcześnie zmarłego twórcy, ale równocześnie odsyłać będzie do kwestii fenomenu przenikania się kultur, narodowej tożsamości i złożonych relacji polsko-litewskich.

M.K. Čiurlionis, Litewski cmentarz, 1909, zbiory Narodowego Muzeum Sztuki M. K. Čiurlionisa w Kownie