„Kości wszystkich ludzi” w CSW Znaki Czasu
![Honorata Martin, Kości, 2015, dzięki uprzejmości artystki](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/89.-honorata-martin-kosxxuci-2015-odlewy-kosxxuci-od-roxxuzxxcnych-gatunkoxxuw-zwierzaxxet.-dziexxeki-uprzejmosxxuci-artystki-1200x801.jpg)
Człowiek „nie istnieje” dopóki nie powoła myśli o sprzeczności
Jacek Kryszkowski
Alibi dla naszej obecności tutaj wyznacza historia, która nigdy się nie wydarzyła: odnaleziony maszynopis Listów dla E.K. i najbliższych znajomych Jacka Kryszkowskiego (1955–2006), z połowy lat 80. XX wieku stał się przyczyną wizji lokalnej, próbującej zrekonstruować opisane w tekście przyczyny ucieczki artysty z kultury. To wystawowe śledztwo rozgrywa się w niejednoznacznej rzeczywistości. Być może to tylko bajka lub uruchomiona przez artystę kolejna historyjka. Niemniej czas i miejsce są nieistotne. Istotna jest – tak ważna dla Kryszkowskiego – obecność.
Wystawa Kości wszystkich ludzi dedykowana jest Jackowi Kryszkowskiemu i to jego twórczość wyznacza specyfikę jej narracji. Debiutujący na przełomie lat 70. i 80. XX wieku artysta stał się jedną z kluczowych postaci rodzącego się wówczas w Polsce zjawiska określonego w 1984 roku Kulturą Zrzuty. Ten niezależny ruch artystyczny – oparty na samoorganizacji, kolektywizacji i kontestacji – za punkt wyjścia wyznaczył sobie krytykę układu artystycznego, a z czasem stał się sposobem bycia i funkcjonowania uporczywie wymykającym się wszelkim próbą zdefiniowania. Jednocześnie całkowicie odrzucał jakikolwiek autorytet (społeczny, polityczny, kulturowy, religijny), a zakreślany przez artystów obszar swobody wynikał z przyjęcia nihilistycznej postawy wobec zastanej rzeczywistości. Na wystawie ślady obecności tego środowiska i tamtego czasu odnajdujemy w pracach oraz dokumentacji takich twórców jak Zbigniew Libera, Zofia Łuczko, Józef Robakowski, Zygmunt Rytka, Tomasz Sikorski, Grzegorz Zygier czy artyści z grupy Łódź Kaliska.
![Jacek Kryszkowski, Projektor, 1984, dzięki uprzejmości Fundacji Sztuki Współczesnej In Situ w Sokołowsku](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/54.-jacek-kryszkowski-projektor1984-tektura-papier-plastik-metal-guma-40x35x36-cm.-dziexxeki-uprzejmosxxucxxu-fundacji-sztuki-wspoxxueczesnej-in-situ-w-sokoeowsku-1200x801.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/54.-jacek-kryszkowski-projektor1984-tektura-papier-plastik-metal-guma-40x35x36-cm.-dziexxeki-uprzejmosxxucxxu-fundacji-sztuki-wspoxxueczesnej-in-situ-w-sokoeowsku-200x133.jpg)
![Jacek Kryszkowski, Bez tytułu, 1974, dziękiuprzejmości Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/40.-jacek-kryszkowski-bez-tytueu-1974-sklejka-drewniana-akryl-tusz-wymiary-roxxuzxxcne.-dziexxeki-uprzejmosxxucxxu-muzeum-akademii-sztuk-piexxeknych-w-warszawie-1200x801.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/40.-jacek-kryszkowski-bez-tytueu-1974-sklejka-drewniana-akryl-tusz-wymiary-roxxuzxxcne.-dziexxeki-uprzejmosxxucxxu-muzeum-akademii-sztuk-piexxeknych-w-warszawie-200x133.jpg)
![Jacek Kryszkowski, Listy do E.K. i najbliższych znajomych, ok. 1984, maszynopis, dzięki uprzejmości Doroty Monkiewicz](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/13.-jacek-kryszkowski-listy-do-e.k.-i-najblizxxcszy-znajomych-okoeo-1984-maszynopis-a4-ss.55-tekturowa-teczka-22x31-cm.-dziexxeki-uprzejmosxxuci-doroty-monkiewicz.-1200x801.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/13.-jacek-kryszkowski-listy-do-e.k.-i-najblizxxcszy-znajomych-okoeo-1984-maszynopis-a4-ss.55-tekturowa-teczka-22x31-cm.-dziexxeki-uprzejmosxxuci-doroty-monkiewicz.-200x133.jpg)
Na tym tle postawa Jacka Kryszkowskiego rysuje się jako konsekwentnie realizowana przez artystę strategia. Sprowadzała się ona do zderzenia dwóch postaw – momentami wzajemnie się wykluczających, a zawartych w głoszonych przez artystę hasłach: „Tylko tam, gdzie jestem”, utożsamiającym życie z aktywnością artystyczną, oraz drugim: „Sztuka zanieczyszcza środowisko”, wyrażającym zwątpienie w materialną produkcję dzieł sztuki. W zderzeniu tym klaruje się powolna rezygnacja z tworzenia przedmiotów na rzecz intencji i słów. Działania Kryszkowskiego ku odrzuceniu instytucjonalnego systemu kultury nakierowane zostały na próby budowy więzi społecznych. Gdy te zawiodły, rezygnacja z kultury stała się jedynym możliwym aktem obecności, co też artysta zadeklarował pod koniec lat 80.
![Kości wszystkich ludzi, widok wystawy](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/51.-widok-ogoxxulny-1200x801.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/51.-widok-ogoxxulny-200x133.jpg)
![Kości wszystkich ludzi, widok wystawy](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/43.-widok-ogoxxulny-1200x801.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/43.-widok-ogoxxulny-200x133.jpg)
![Kości wszystkich ludzi, widok wystawy](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/36.-widok-ogoxxulny-1200x801.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/36.-widok-ogoxxulny-200x133.jpg)
![Kości wszystkich ludzi, widok wystawy](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/3.-widok-ogoxxulny-1200x801.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/3.-widok-ogoxxulny-200x133.jpg)
Opisane w Listach do E.K… przyczyny tej decyzji, niepozbawione mistyfikacji i wyrachowania artystycznego, zakreślają szersze pole rozważań uwikłanych w zagadkę bytu pełną wytworów, ludzi i sytuacji. Jak pisał sam autor: „Listy uparcie wiodą ku zatracie wartości i oceny, mimo że wyłącznie te jakości stanowią ich budulec. Pojęcia «kultury», «cywilizacji», «natury» mieszczą się tam i łączą. […] Oto, w którymś momencie ukazuję «kulturę» nie jako zjawisko przeciwstawne «naturze», a tożsame z nią, znamionujące jedynie zmianę jej strategii w walce o przetrwanie. Łączę też «kulturo-naturę» z «cywilizacją» niszcząc sprzeczność między narzędziem a wiarą, instytucją a sztuką, nauką a przyrodą”.
![Honorata Martin, Kości, 2015, dzięki uprzejmości artystki](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/90.-honorata-martin-kosxxuci-2015-odlewy-kosxxuci-od-roxxuzxxcnych-gatunkoxxuw-zwierzaxxet.-dziexxeki-uprzejmosxxuci-artystki-1200x801.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/90.-honorata-martin-kosxxuci-2015-odlewy-kosxxuci-od-roxxuzxxcnych-gatunkoxxuw-zwierzaxxet.-dziexxeki-uprzejmosxxuci-artystki-200x133.jpg)
![Honorata Martin, Z wysoka widok jest piękniejszy, 2015, dzięki uprzejmości artystki](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/86.-honorata-martin-z-wysoka-widok-jest-piexxekniejszy-2015-wideo-performance.-dziexxeki-uprzejmosxxuci-artystki.-1200x801.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/86.-honorata-martin-z-wysoka-widok-jest-piexxekniejszy-2015-wideo-performance.-dziexxeki-uprzejmosxxuci-artystki.-200x133.jpg)
![Justyna Górowska, FW JG, 2009, dzięki uprzejmości artystki](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/82.-justyna-goxxurowska-fw-oco-jg-2009-wideo-performance-instalacja-marmurowa-peyta-metalowy-stelazxxc-80x160x80-cm-grzebienxxu.-dziexxeki-uprzejmosxxuci-artystki-1200x801.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/82.-justyna-goxxurowska-fw-oco-jg-2009-wideo-performance-instalacja-marmurowa-peyta-metalowy-stelazxxc-80x160x80-cm-grzebienxxu.-dziexxeki-uprzejmosxxuci-artystki-200x133.jpg)
![Aleka Polis, Żyjąc nurzamy się w śmierci, 2016, dzięki uprzejmości artystki](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/79.-aleka-polis-zxxcyjaxxec-nurzamy-siexxe-w-sxxumierci-2016-wideo-1005-ziemia-dokumentacja-fotograficzna.-dziexxeki-uprzejmosxxuci-artystki.-1200x801.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/79.-aleka-polis-zxxcyjaxxec-nurzamy-siexxe-w-sxxumierci-2016-wideo-1005-ziemia-dokumentacja-fotograficzna.-dziexxeki-uprzejmosxxuci-artystki.-200x133.jpg)
Wystawa, skonstruowana wokół rozważań i postawy Jacka Kryszkowskiego, próbuje wciągnąć widza w wizualną fabułę zrealizowaną przy współpracy z artystami: Magdaleną Angulską, Piotrem Bujakiem, Jagną Ciuchtą, Justyną Górowską, Piotrem Grabowskim, Martyną Jastrzębską, Szymonem Kobylarzem, Dianą Lelonek, Honoratą Martin, Aleką Polis i Natalią Wiśniewską. Poszukując odpowiedzi na pytanie, dlaczego Kryszkowski podjął decyzję o rezygnacji z uczestnictwa w kulturze, wspólnie wchodzimy w przestrzeń, gdzie kluczowa pozostaje rozgrywka, jaką toczą między sobą natura, cywilizacja i kultura. To właśnie na tle tych relacji kształtuje się doświadczanie tożsamości jednostki i społecznej interakcji. To tam rodzą się struktury, w których funkcjonujemy lub które podważamy.
![Piotr Grabowski, Koniec tej historii, 2009, dzięki uprzejmości Galerii Kohana](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/52.-piotr-grabowski-koniec-tej-historii-2009-obiekt-akwarium-zxxcwir-spalony-plastik-woda-60x22x45-cm-3-wydruki-cyfrowe-106x106-cm-wpis-w-wikipedii-wideo-022.-dziexxeki-uprzejmosxxucxxu-galerii-kohana-1200x801.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/52.-piotr-grabowski-koniec-tej-historii-2009-obiekt-akwarium-zxxcwir-spalony-plastik-woda-60x22x45-cm-3-wydruki-cyfrowe-106x106-cm-wpis-w-wikipedii-wideo-022.-dziexxeki-uprzejmosxxucxxu-galerii-kohana-200x133.jpg)
![Diana Lelonek, Center for the Living Things, 2016, dzięki uprzejmości artystki](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/28.-diana-lelonek-center-for-the-living-things-2016-obiekty-z-kolekcji-instytutu-wymiary-roxxuzxxcne-gablotaxxe-120x80x70-cm.-dziexxeki-uprzejmosxxuci-artystki-1200x801.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/28.-diana-lelonek-center-for-the-living-things-2016-obiekty-z-kolekcji-instytutu-wymiary-roxxuzxxcne-gablotaxxe-120x80x70-cm.-dziexxeki-uprzejmosxxuci-artystki-200x133.jpg)
![Magdalena Angulska, Pokrzywa miejska, 2016, dzięki uprzejmości artystki](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/23.-magdalena-angulska-pokrzywa-miejska-2016-instalacja-site-specific-pokrzywy-ziemia-wideo-loop.-dziexxeki-uprzejmosxxucxxu-artystki.-1200x801.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/23.-magdalena-angulska-pokrzywa-miejska-2016-instalacja-site-specific-pokrzywy-ziemia-wideo-loop.-dziexxeki-uprzejmosxxucxxu-artystki.-200x133.jpg)
Pokazywane na wystawie prace odnoszą się do pojęć mierzących się z własnymi obsesjami, fascynacjami i urazami. Łączy je refleksja o ludzkiej naturze, przemijaniu i pamięci. Jednocześnie podważają granice między dziełem a jego kontekstem, szukając radykalnych rozwiązań na drodze zmierzającej do połączenia sztuki i życia. Tym samym wystawa staje się wypowiedzią, dla której Kryszkowski jest jedynie pretekstem dla szerszej refleksji będącej wyrazem wahań i niepewności dotyczących możliwości i pułapek związanych ze sztuką.
![Jacek Kryszkowski, Trumienka, 1982, dzięki uprzejmości Józefa Robakowskiego](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/92.-jacek-kryszkowski-trumienka-1982-obiekt-trumna-68x30x24-cm.-dziexxeki-uprzejmosxxucxxu-joxxuzefa-robakowskiego.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/92.-jacek-kryszkowski-trumienka-1982-obiekt-trumna-68x30x24-cm.-dziexxeki-uprzejmosxxucxxu-joxxuzefa-robakowskiego-133x200.jpg)
![Jacek Kryszkowski, Miś, 1994, depozyt Fundacji Gessel dla Muzeum Narodowego w Warszawie](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/98.-jacek-kryszkowski-misxxu-1994-pluszowy-misxxu-w-gablocie-pleksi-drewno-tworzywo-sztuczne-605x60x60-cm.-depozyt-fundacji-gessel-dla-muzeum-narodowego-w-warszawie.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/98.-jacek-kryszkowski-misxxu-1994-pluszowy-misxxu-w-gablocie-pleksi-drewno-tworzywo-sztuczne-605x60x60-cm.-depozyt-fundacji-gessel-dla-muzeum-narodowego-w-warszawie-133x200.jpg)
![Jagna Ciuchta, Nigthmare, 2010-kolaz%c2%a6ce-15x21-cm-dzięki uprzejmości Emmanuel Blondiau](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/93.-jagna-ciuchta-nigthmare-2010-kolazxxce-15x21-cm.-dziexxeki-uprzejmosxxuci-emmanuel-blondiau.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2016/11/93.-jagna-ciuchta-nigthmare-2010-kolazxxce-15x21-cm.-dziexxeki-uprzejmosxxuci-emmanuel-blondiau-133x200.jpg)
Tytuł wystawy został zaczerpnięty z nazwy jednego z drzeworytów, ilustrującego cykl Obrazów śmierci autorstwa niemieckiego malarza i grafika doby renesansu Hansa Holbeina młodszego. Scena ukazująca Kości wszystkich ludzi przedstawia orkiestrę szkieletów rozpoczynających swój taniec. Motyw tańca śmierci to jedno z najpopularniejszych przedstawień w sztuce i literaturze późnego średniowiecza. Przedstawienia tego typu powstawały jako upomnienie przed nieuchronnym losem, ale także jako wyraz rozczarowania światem. W kontekście wystawy motyw ten zasiewa niepokojącą myśl, że „pośród życia jesteśmy zanurzeni w śmierci”. Niemniej może dzięki temu jesteśmy w stanie chwycić jego istotę. Zderzenie myśli Kryszkowskiego, przesiąkniętych repulsją do kultury oficjalnej, z wanitatywnym przesłaniem Holbeina buduje opowieść o nieuchwytnej postawie. Opowieść o potrzebie pozostawienia śladu obecności po czymś, co musi zniknąć.
Przypisy
Stopka
- Osoby artystyczne
- Magdalena Angulska, Piotr Bujak, Jagna Ciuchta, Justyna Górowska, Piotr Grabowski, Martyna Jastrzębska, Szymon Kobylarz, Jacek Kryszkowski, Diana Lelonek, Honorata Martin, Aleka Polis, Natalia Wiśniewska
- Wystawa
- Kości wszystkich ludzi
- Miejsce
- CSW Znaki Czasu
- Czas trwania
- 23.09-13.11.2016
- Osoba kuratorska
- Piotr Lisowski
- Strona internetowa
- www.csw.torun.pl