„Kocham w życiu trzy rzeczy: samochód, alkohol i marynarzy” w lokal_30

Dyskusja na temat obecności kobiet na akademiach artystycznych, jeszcze niedawno sprowadzająca się głównie do konstatacji o ich nieobecności (patrz raport Marne szanse na awanse Fundacji Katarzyny Kozyry), w ciągu ostatnich kilku lat jest systematycznie pogłębiana. Niewątpliwe zasługi w przypominaniu historii kobiet na akademii ma Iwona Demko, działająca niezmordowanie i z pozytywnym skutkiem na krakowskiej ASP; ciekawe rzeczy dzieją się także na warszawskiej akademii, głównie za sprawą Mariki Kuźmicz i jej studentek z Wydziału Zarządzania Kulturą Wizualną, które ostatni rok spędziły na badaniu uczelnianych archiwów, szczęśliwie dość dobrze zachowanych. Efektem ich pracy jest wystawa opowiadająca o 15 artystkach studiujących na warszawskiej ASP w latach międzywojennych, którą w czerwcu otwarto w galerii lokal_30. Wystawa, powstała jako część herstorycznego projektu Not Yet Written Stories: Women Artists’ Archives On-line, ma za zadanie wypełnić lukę w wiedzy na temat aktywności kobiet na warszawskiej akademii świeżo po zdobyciu niepodległości przez Polskę i – co także istotne – zdobyciu przez Polki praw wyborczych. Wielu być może zdziwi fakt, że studentek na stołecznej akademii w międzywojniu było całkiem sporo – kuratorki w akademickim archiwum znalazły teczki aż 926 kandydatek do studiowania na ASP. Część z nich zapewne odpadła w rekrutacji, inne nie zdołały skończyć studiów, karierę w sztuce zrobiła garstka, dzisiaj pamięta się zaś o ułamku z nich. Dokumenty wyszperane w archiwum – podanie o przyjęcie na studia i życiorys – są często jedynymi świadectwami artystycznej aktywności tych kobiet. Na wystawie w lokalu_30 można było dokładnie obejrzeć skany podań bohaterek wystawy, ponadto ich ekspozycji towarzyszyło nagranie, w którym kuratorki odczytują życiorysy swoich rówieśniczek sprzed dekad, symbolicznie przywracając głos swoim zapomnianym koleżankom.

„Godzina Szumu” w Radiu Kapitał: Marika Kuźmicz O projekcie "Not Yet Written Stories: Women Artists’ Archives Online" i archiwach studentek warszawskiej ASP z międzywojnia w "Godzinie Szumu" opowiada Marika Kuźmicz CZYTAJ!

widok wystawy „Kocham w życiu trzy rzeczy…”, dzięki uprzejmości galerii lokal_30

widok wystawy „Kocham w życiu trzy rzeczy…”, dzięki uprzejmości galerii lokal_30

widok wystawy „Kocham w życiu trzy rzeczy…”, dzięki uprzejmości galerii lokal_30

widok wystawy „Kocham w życiu trzy rzeczy…”, dzięki uprzejmości galerii lokal_30

widok wystawy „Kocham w życiu trzy rzeczy…”, dzięki uprzejmości galerii lokal_30

widok wystawy „Kocham w życiu trzy rzeczy…”, dzięki uprzejmości galerii lokal_30

widok wystawy „Kocham w życiu trzy rzeczy…”, dzięki uprzejmości galerii lokal_30

widok wystawy „Kocham w życiu trzy rzeczy…”, dzięki uprzejmości galerii lokal_30

widok wystawy „Kocham w życiu trzy rzeczy…”, dzięki uprzejmości galerii lokal_30

To tyle, jeśli chodzi o kuratorskie urozmaicenia – poza elementem archiwalnym wystawa jest bardzo prostą prezentacją prac opatrzonych biograficznymi komentarzami, dającymi elementarny wgląd w życie i twórczość danej artystki. Większość prac ma skromny charakter, dominują obiekty drobne i małe formaty – znajdziemy tu trochę ceramiki, rysunków, kilimy, grafikę, z rzadka pojawia się jakiś obraz. Duża liczba dzieł o charakterze użytkowym wskazuje, jaki kierunek zwykle obierały dawne studentki, przedkładające zdobycie praktycznego fachu nad własne ambicje. Warto jednak zauważyć, że użytkowość w tym wypadku nie wyklucza awangardowej formy, z którą studentki mogły zapoznać się choćby w pracowni Karola Tichego czy Władysława Skoczylasa. Pokazana na wystawie przedwojenna ceramika Julii Kotarbińskiej czy artdécowskie naczynia Julii Keilowej to dzieła wysokiej jakości artystycznej, a ich forma zdradza związki autorek z awangardowymi spółdzielniami, takimi jak Ład czy Forma. Twórczość artystek cieszyła się również dużym wzięciem – Keilowa zaprojektowała na przykład zestawy naczyniowe dla transatlantyków M/s Batory i M/s Piłsudski. Oko widza ucieszyć mogą także wazoniki projektu Wandy Zawidzkiej-Manteuffel, projektantki tkanin i ceramiki, która w latach 50. i 60. wyspecjalizowała się w szkle i pracowała jako projektantka w Hucie Szkła Gospodarczego „Irena” w Inowrocławiu. Do tego etapu z biografii artystki odnosi się jej rysunek wiszący obok, przedstawiający pracownice inowrocławskiej huty przy pracy. Zawidzka-Manteuffel jest autorką wielu przemysłowych projektów, po godzinach zaś pracowała nas swoimi autorskimi realizacjami. Jednym z jej ciekawszych osiągnięć jest zaprojektowanie, razem z Haliną Jastrzębowską-Sigmund i Henrykiem Gaczyńskim, żyrandoli do Pałacu Kultury i Nauki. […]

Pełna wersja tekstu jest dostępna w 34. numerze Magazynu „Szum”.