„Kocham w życiu trzy rzeczy: samochód, alkohol i marynarzy” w lokal_30
Dyskusja na temat obecności kobiet na akademiach artystycznych, jeszcze niedawno sprowadzająca się głównie do konstatacji o ich nieobecności (patrz raport Marne szanse na awanse Fundacji Katarzyny Kozyry), w ciągu ostatnich kilku lat jest systematycznie pogłębiana. Niewątpliwe zasługi w przypominaniu historii kobiet na akademii ma Iwona Demko, działająca niezmordowanie i z pozytywnym skutkiem na krakowskiej ASP; ciekawe rzeczy dzieją się także na warszawskiej akademii, głównie za sprawą Mariki Kuźmicz i jej studentek z Wydziału Zarządzania Kulturą Wizualną, które ostatni rok spędziły na badaniu uczelnianych archiwów, szczęśliwie dość dobrze zachowanych. Efektem ich pracy jest wystawa opowiadająca o 15 artystkach studiujących na warszawskiej ASP w latach międzywojennych, którą w czerwcu otwarto w galerii lokal_30. Wystawa, powstała jako część herstorycznego projektu Not Yet Written Stories: Women Artists’ Archives On-line, ma za zadanie wypełnić lukę w wiedzy na temat aktywności kobiet na warszawskiej akademii świeżo po zdobyciu niepodległości przez Polskę i – co także istotne – zdobyciu przez Polki praw wyborczych. Wielu być może zdziwi fakt, że studentek na stołecznej akademii w międzywojniu było całkiem sporo – kuratorki w akademickim archiwum znalazły teczki aż 926 kandydatek do studiowania na ASP. Część z nich zapewne odpadła w rekrutacji, inne nie zdołały skończyć studiów, karierę w sztuce zrobiła garstka, dzisiaj pamięta się zaś o ułamku z nich. Dokumenty wyszperane w archiwum – podanie o przyjęcie na studia i życiorys – są często jedynymi świadectwami artystycznej aktywności tych kobiet. Na wystawie w lokalu_30 można było dokładnie obejrzeć skany podań bohaterek wystawy, ponadto ich ekspozycji towarzyszyło nagranie, w którym kuratorki odczytują życiorysy swoich rówieśniczek sprzed dekad, symbolicznie przywracając głos swoim zapomnianym koleżankom.
To tyle, jeśli chodzi o kuratorskie urozmaicenia – poza elementem archiwalnym wystawa jest bardzo prostą prezentacją prac opatrzonych biograficznymi komentarzami, dającymi elementarny wgląd w życie i twórczość danej artystki. Większość prac ma skromny charakter, dominują obiekty drobne i małe formaty – znajdziemy tu trochę ceramiki, rysunków, kilimy, grafikę, z rzadka pojawia się jakiś obraz. Duża liczba dzieł o charakterze użytkowym wskazuje, jaki kierunek zwykle obierały dawne studentki, przedkładające zdobycie praktycznego fachu nad własne ambicje. Warto jednak zauważyć, że użytkowość w tym wypadku nie wyklucza awangardowej formy, z którą studentki mogły zapoznać się choćby w pracowni Karola Tichego czy Władysława Skoczylasa. Pokazana na wystawie przedwojenna ceramika Julii Kotarbińskiej czy artdécowskie naczynia Julii Keilowej to dzieła wysokiej jakości artystycznej, a ich forma zdradza związki autorek z awangardowymi spółdzielniami, takimi jak Ład czy Forma. Twórczość artystek cieszyła się również dużym wzięciem – Keilowa zaprojektowała na przykład zestawy naczyniowe dla transatlantyków M/s Batory i M/s Piłsudski. Oko widza ucieszyć mogą także wazoniki projektu Wandy Zawidzkiej-Manteuffel, projektantki tkanin i ceramiki, która w latach 50. i 60. wyspecjalizowała się w szkle i pracowała jako projektantka w Hucie Szkła Gospodarczego „Irena” w Inowrocławiu. Do tego etapu z biografii artystki odnosi się jej rysunek wiszący obok, przedstawiający pracownice inowrocławskiej huty przy pracy. Zawidzka-Manteuffel jest autorką wielu przemysłowych projektów, po godzinach zaś pracowała nas swoimi autorskimi realizacjami. Jednym z jej ciekawszych osiągnięć jest zaprojektowanie, razem z Haliną Jastrzębowską-Sigmund i Henrykiem Gaczyńskim, żyrandoli do Pałacu Kultury i Nauki. […]
Pełna wersja tekstu jest dostępna w 34. numerze Magazynu „Szum”.
Karolina Plinta – krytyczka sztuki, redaktorka naczelna magazynu „Szum” (razem z Jakubem Banasiakiem). Członkini Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA. Autorka licznych tekstów o sztuce, od 2020 roku prowadzi podcast „Godzina Szumu”. Laureatka Nagrody Krytyki Artystycznej im. Jerzego Stajudy (za magazyn „Szum”, razem z Adamem Mazurem i Jakubem Banasiakiem).
WięcejPrzypisy
Stopka
- Osoby artystyczne
- Helena Bukowska, Krystyna Dydyńska, Wiktoria Goryńska, Julia Keilowa, Janina, Konarska, Julia Kotarbińska, Bogna Krasnodębska–Gardowska, Janina Kłopocka, Elżbieta Malcz–Klewin, Leonia Nadelman/Janecka, Maria Nicz–Borowiakowa, Jadwiga Simon–Pietkiewicz, Resia Schor, Elwira Zachert–Mazurczyk, Wanda Zawidzka–Manteuffel
- Wystawa
- Kocham w życiu trzy rzeczy: samochód, alkohol i marynarzy
- Miejsce
- lokal_30
- Czas trwania
- 18.06–15.09.2021
- Osoba kuratorska
- Dobromiła Dobro, Agnieszka Kalita, Hanna Kraś, Agata Ostrowska, Agata Plater–Zyberk, Katarzyna Trzeciak, Marika Kuźmicz
- Indeks
- Agata Ostrowska Agata Plater-Zyberk Agnieszka Kalita Bogna Krasnodębska–Gardowska Dobromiła Dobro Elwira Zachert-Mazurczyk Elżbieta Malcz-Klewin Galeria lokal_30 Hanna Kraś Helena Bukowska Jadwiga Simon-Pietkiewicz Janina Janina Kłopocka Julia Keilowa Julia Kotarbińska Katarzyna Trzeciak Konarska Krystyna Dydyńska Leonia Nadelman/Janecka Maria Nicz-Borowiakowa Not Yet Written Stories: Women Artists' Archives On-line Resia Schor Wanda Zawidzka-Manteuffel Wiktoria Goryńska
