„Klimaks” w Muzeum Emigracji w Gdyni

Od 25 czerwca Muzeum Emigracji zaprasza na nową wystawę czasową Klimaks. Historia, prezentowana na wystawie Klimaks wydarzyła się naprawdę, jednak nigdy nie została przedstawiona w ten sposób. Opowiada o relacji łączącej człowieka i jego środowisko naturalne z perspektywy wyjazdów Polaków do Ameryki Południowej na przełomie XIX i XX wieku. Na wystawie stawiamy sobie i zwiedzającym pytanie o to, jak możemy budować bardziej partnerskie relacje z przyrodą i na nowo spojrzeć na historię polskich emigrantów w Ameryce Południowej?

Emigracja ta była częścią dynamicznych procesów społecznych, ekonomicznych i politycznych, kształtujących nowy porządek świata. Czy znana i przebadana historia o emigracji Polaków do Ameryki Południowej została opowiedziana w pełni? Co faktycznie o niej wiemy? Środowisko naturalne wpływało nie tylko na pracę polskich imigrantów, ale w znacznym stopniu determinowało ich kulturę, która przywiedziona do Ameryki Łacińskiej na przełomie XIX i XX wieku natrafiła na zupełnie nowe warunki. Pod ich wpływem zmieniała się i ewoluowała tworząc nowy folklor. Obyczajowość, tradycje i zwyczaje z czasem wchodziły w dialog z lokalną kulturą, która naturalnie się z nią przenikała.

Klimaks to nie tylko opowieść o losach polskich osadników, ale przede wszystkim próba spojrzenia na kwestię migracji w szerszej perspektywie: jako wspólną wędrówkę ludzi, roślin, tradycji i idei.

Słowo „klimaks” oddaje moment, gdy rzecz zmierza ku końcowi, ale wciąż nie osiąga finału. Ilustruje stan trwania w zawieszeniu, gdy kończy się jeden proces zmian, jednocześnie dając przestrzeń do kolejnego. Odwołanie się do jego idei otwiera pole do dyskusji nad trwałością tego, gdzie żyjemy, i zasad, według których to życie wiedziemy.

Na ekspozycję składają się m.in.: cykl fotograficzny Marianny i Katarzyny Wąsowskich, poetyckie utwory Urszuli Zajączkowskiej, prezentacja skrzynki Warda i działalności Fundacji Biodiversitatis, zajmującej się ochroną i badaniem gatunków roślin i zwierząt, występujących na zagrożonych zniszczeniem terenach leśnych w Kolumbii. Tej części towarzyszy również film w reżyserii Macieja Dydyńskiego Stanhopea Tigrina z poetycką narracją Julii Fiedorczuk.

Fotografia Katarzyna Wąsowska i Marianne Wąsowska

Fotografia Katarzyna Wąsowska i Marianne Wąsowska

Kadr z filmu „Stanhopea Tigrina”, reż. Maciej Dydyński

Kadr z filmu „Stanhopea Tigrina”, reż. Maciej Dydyński

Osią narracji projektu fotograficznego Czekając na śnieg Katarzyny i Marianne Wąsowskich jest historia polskich osadników przybyłych do Ameryki Południowej. Ekspozycja składa się z wykonanych przez autorki zdjęć, archiwalnych dokumentów i rodzinnych albumów pochodzących z Argentyny i Brazylii. W dialog z obrazami wchodzi dziewięć krótkich form literackich napisanych przez Urszulę Zajączkowską, poetkę, botaniczkę i artystkę.

Na potrzeby wystawy zrekonstruowano skrzynkę Warda – rodzaj specjalnego szklanego pudła, zaprojektowanego przez Nathaniela Bagshaw Warda w XIX wieku. Skrzynia ta służyła do transportu roślin, pozwalając masowo przewozić je między kontynentami i uprawiać tam, gdzie wcześniej nie występowały.

„Klimaks”, widok wystawy, fot. Maciej Leszczyński

„Klimaks”, widok wystawy, fot. Maciej Leszczyński

„Klimaks”, widok wystawy, fot. Maciej Leszczyński

„Klimaks”, widok wystawy, fot. Maciej Leszczyński

Przestrzeń poświęcona działalności Fundacji Biodiversitatis przedstawia kilka możliwych scenariuszy zmian, których kierunki zależą od stopnia zróżnicowania biologicznego. Chodzi o całe uniwersum żywych organizmów, które jako część dynamicznych ekosystemów wzajemnie na siebie oddziałują. Zniknięcie jednego może mieć kluczowe znaczenie dla całego łańcucha zależności. Obecnie trwa masowe wymieranie gatunków flory i fauny, a my wciąż nie jesteśmy w stanie wyobrazić sobie dzisiejszych i przyszłych konsekwencji tego procesu.

Wystawa wpisuje się w szeroką dyskusję dotyczącą dziedzictwa kolonializmu, skutków antropocenu, ale i ekologicznej odpowiedzialności muzeów. Dlatego też architektura wystawy została przekształcona z elementów poprzedniej ekspozycji Carboland.