NR 38/2023
12.01.2017

„Kali Berga” w galerii Księgarnia | Wystawa Fundacja Razem Pamoja

Redakcja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
„Kali Berga” w galerii Księgarnia | Wystawa Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja

Czarna Góra, która w języku romskim nazywa się Kali Berga, to miejscowość na Spiszu zamieszkana jest przez dwie społeczności: Górali i Romów. Wieś leży u podnóża Tatr, na samej granicy Podhala. Wystarczy przejść na drugi brzeg rzeki Białki, nad którą leży miejscowość, by znaleźć się w podhalańskiej Białce Tatrzańskiej. W Czarnej Górze co roku odbywają się międzynarodowe – i transnarodowe – letnie plenery artystyczne. Biorą w nich udział artyści romscy razem z i ich nieromskimi przyjaciółmi. Zasadniczą częścią plenerów w Czarnej Górze i ich podsumowaniem są wystawy poplenerowe.

Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja

Kali Bari Berga – wielka, czarna góra. Kali Berga – Czarna Góra na granicy dwóch krain – Podhala i Spiszu. Kali Berga – miejsce przejścia, z którego widać położone znacznie wyżej Bukowinę i Białkę Tatrzańską. Kali Berga, miejsce, które topograficznie pozostaje niżej w stosunku do wyżej wymienionych miejscowości. To widoczne jest nie tylko w rzeczywistym ukształtowaniu terenu, lecz także w stosunkach pomiędzy społecznościami – góralską i romską. Kali Berga – nazwa miejsca, które zawiera w sobie perspektywę oglądu świata z dołu, z perspektywy żabiej, co odróżnia ją naturalnie od wyżej położonych miejscowości, których mieszkańcy na świat – dosłownie i w przenośni – wolą patrzeć z góry.

Owo patrzenie z dołu wpisane jest zresztą w romski toponim Kali Berga. Czy Kali Bergi nie można bowiem rozumieć metaforycznie? Nie tylko jako Kali Bergi – świętej góra: Góry Kali, indyjskiej bogini czasu, zmian i destrukcji oraz – według legendy – matki wszystkich Romów. Kali Berga to przecież także – symbolicznie – Góra Kalego. Byłaby w takim odczytaniu Kali Berga, Góra Kalego, górą najsławniejszej w polskiej literaturze i kulturze fikcyjnej, czarnoskórej, a także niewyedukowanej i pociesznej postaci uosabiającej figurę Innego. Innego i dzikiego, subalterna, który został podporządkowany hegemonicznej – białej – kulturze i stał się pomiotem historii.

Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja
Kali Berga, widok wystawy, Księgarnia | Wystawa, Fundacja Razem Pamoja

Kali Berga oznaczała dla nas, kiedy wymyślaliśmy tytuł wystawy, to wszystko i jeszcze coś. Nazwę Kali Berga przełożyć można przecież z łatwością także na język angielski. Brzmiałaby wówczas: Black Mountain. To nic, że tylko przypadkowo pobrzmiewa w tym angielskim tłumaczeniu nazwa legendarnej szkoły artystycznej założonej w Północnej Karolinie w 1933 roku – słynnego Black Mountain College. Szkoły, w której program nauczania zbliżony był do holistycznego sposobu kształcenia artystycznego jednostki w zamkniętym przez nazistów w tym samym, 1933 roku, kiedy otwierano amerykańską Czarną Górę, niemieckim Bauhausie. Amerykańska Czarna Góra była miejscem, w którym wykuwała się amerykańska sztuka nowoczesna i współczesna z charakterystycznym dla niej pluralistycznym, ale rozpoznawalnym językiem artystycznym. Do jej nauczycieli i absolwentów należała cała plejada wybitnych artystów i artystek, a różnorakie postawy twórcze, pluralizm języków wypowiedzi i form istniejących w Black Mountain łączyło tylko – i aż – miejsce. Kali Berga, miejsce, które wytwarza wspólnotę. Miejsce, gdzie prawie nie ma pór roku, ani spostrzec jak upływa czas. To jest, zobaczy Pan, czarodziejska góra.

Dołącz do grona patronów „Szumu”.

Spodobał Ci się ten materiał? Dziś niezależna krytyka artystyczna potrzebuje Twojej pomocy. Pozwól robić ją nam dalej.

NEWSLETTER

Co piątek w Twojej skrzynce!


Stopka

Artystka / ArtystaBogumiła Delimata, Robert Gabris, Ladislava Gaziova, Andras Kallai, Damian Le Bas, Delaine Le Bas, Małgorzata Mirga-Tas, Tamara Moyzes, Rita Pollak, Emilia Rigova, Lajos Sarai, Marcin Tas, Nicole Taubinger
WystawaKali Berga
MiejsceKsięgarnia | Wystawa Fundacja Razem Pamoja
Czas trwania10.12.2016 - 13.01.2017
Kuratorka / KuratorWojciech Szymański
Strona internetowaksiegarniawystawa.pl
Indeks

Zobacz też