„Heavy ornament” Pawła Olszczyńskiego w praskim Studio PRÁM

[…] Rysunki Pawła Olszczyńskiego niemal upajają swoją fascynacją strukturami rozgrywającymi się na przestrzeni skromnych formatów. W kontraście pomiędzy słojami sklejki, rękami lśniącymi lateksem i demonicznie zdeformowanymi twarzami powtarza się uwodzicielska faktura pukli włosów, które płyną jak rzeka, splatają się w ciasne warkocze lub ożywają jak węże Meduzy. Włosy same w sobie są wielowymiarowym symbolem, który wywołuje zarówno pozytywne, jak i negatywne emocje. Gęsta grzywa symbolizować może zdrowie i młodość, sukces i siłę. Natomiast pojedynczy włos na brzegu talerza wystarczy, abyśmy się poczuli absolutnie zniesmaczeni. W rysunkach Pawła Olszczyńskiego włosy są ambiwalentne – są metaforą mrocznej, uwodzicielskiej kobiecej siły, z jaką jego bohaterki-hybrydy walczą o równouprawnienie. Innym dualistycznym motywem, który powraca jest łza. W rysunkach artysty jej smutny, ale zarazem aerodynamiczny kształt można interpretować jako broń i to tę używaną w ofensywie. Obrazy na płótnie, które uzupełniają cykl rysunków, w naturalny sposób kontynuują graficzny sposób ekspresji. Paleta ograniczona do szarości, błękitów i fioletów pacyfikuje wojowniczy charakter rysunków swoją dekadencką melancholią. Na wystawie sile tych zarówno kolorowych, jak i monochromatycznych prac o skromnych rozmiarach towarzyszą wielkoformatowe murale ścienne. Obecne w nich motywy i sam sposób opracowania przestrzeni nawiązują wprost do dekoracji malarskich w architekturze doby czeskiego symbolizmu – prac Josefa Váchala, Jaroslava Panuški, Jana Preislera i Karla Šlengera, których realizacje badał Olszczyński.

widok wystawy „Heavy ornament”, fot. Anna Pleslová

widok wystawy „Heavy ornament”, fot. Anna Pleslová

widok wystawy „Heavy ornament”, fot. Anna Pleslová

widok wystawy „Heavy ornament”, fot. Anna Pleslová

widok wystawy „Heavy ornament”, fot. Anna Pleslová

widok wystawy „Heavy ornament”, fot. Anna Pleslová

widok wystawy „Heavy ornament”, fot. Anna Pleslová

widok wystawy „Heavy ornament”, fot. Anna Pleslová

widok wystawy „Heavy ornament”, fot. Anna Pleslová

widok wystawy „Heavy ornament”, fot. Anna Pleslová

Sposób, w jaki polski artysta komunikuje bliskie mu idee – walkę o emancypację uciśnionych, których największą i najbardziej widoczną grupę stanowią kobiety – zasadniczo pokrywa się z encyklopedyczną definicją ruchu symbolistów. Symbolizm pod koniec XIX wieku był sensualną odpowiedzią na rewolucyjne zmiany społeczno-polityczne, a także reakcją na przedapokaliptyczną atmosferę schyłku wieku. Ówcześni artyści i artystki starali się w sposób jak najbardziej emocjonalny i intymny zasugerować istnienie zjawisk, których nie da się opisać w sposób racjonalny i bezpośredni, a których racjonalizacja przysparzała problemów. Zatem w dzisiejszych odczuciach związanych z pandemią, zagrożeniem wojną, kryzysem klimatycznym i obawą przed „końcem starego porządku świata” pojawienie się tendencji neosymbolistycznych nie zaskakuje – podobnie jak zwrócenie się ku mistycyzmowi i naturze. Nie tylko w Polsce, rodzinnym kraju Pawła Olszczyńskiego obudziły się demony, o których przez dziesięciolecia próbowaliśmy zapomnieć. Wielu z nas zastanawia się, jak znów mogło to się stać, dlaczego historia znów się powtarza? Czy nie poświęciliśmy jej wystarczająco dużo uwagi? Historia, która przetacza się przed naszymi oczami jest jak pocieszny wzór tapety – wpatrujemy się w niego tak długo, aż przestajemy zauważać, że ten wdzięczny ornament zaczyna zmieniać kształt i doprowadza do zawrotu głowy.
Šárka Koudelová