„Heavy Metal” Tomka Barana w BWA Olsztyn

Tomek Baran, Heavy Metal, widok wystawy

Tomasz Baran jest jednym z najciekawszych malarzy urodzonych w latach 80. Jako jeden z nielicznych kontynuuje tradycje malarstwa abstrakcyjnego w skrajnie minimalistycznej estetyce. Na wystawie prezentowanej w olsztyńskim BWA przekonamy się również, że Tomasz Baran prowadzi nieustającą rozmowę z malarstwem. Rozbija struktury, dematerializuje lub czyni je niezwykle sensualnym obiektem. W galerii BWA zaprezentowana zostanie praca przygotowana specjalnie z myślą o tutejszej przestrzeni. Malarska instalacja odnosić się będzie z jednej strony do idei totalnego doświadczenia estetycznego, a poprzez użycie „niemalarskich” materiałów zostanie zakorzeniona w codzienności. Przemysłowy, chłodny materiał wykorzystany do produkcji dzieła łączy działanie artysty ze spuścizną eksperymentalnej sztuki postindustrialnej, zaś niepokój i ironia – ze sztuką w nurcie egzystencjalnym. Olsztyńska wystawa będzie doświadczeniem malarskim, w którym zaangażowany zostanie nie tylko zmysł wzroku, lecz również motoryka ludzkiego ciała.

Tomek Baran, Heavy Metal, widok wystawy

Tomek Baran, Heavy Metal, widok wystawy

Obraz jest jak lustro. Zachowuje zasadę mimesis, choć nie naśladuje rzeczywistych form. To rzeczywistość odbija się w obrazie. Dzieło sztuki jest przedmiotem opowiadającym o samym sobie oraz o tym, co go otacza. Obita, zniekształcona rzeczywistość traci swoją substancję, materia staje się coraz lżejsza. Nie wiemy, czy poznajemy, czy udajemy, że coś poznajemy, czy poznajemy złudzenie. Materialność dzieła utwierdza się i zatraca, zależna jest od punktu widzenia. Wirtualna rzeczywistość emocji, pragnień i obrazów zdaje się być jedynym obszarem, do którego mamy bezpośredni dostęp – zyskuje na (pozornej) realności, rzeczywistość zewnętrza rozpada się na kwanty i kwarki. Materia jawi się jako wirująca i nieprzewidywalna pustka, z której obiekty wyłaniają się samowolnie i z równą nonszalancją znikają. Sztuka nie służy poznaniu. Jest wyrazem fascynacji nieprzerwaną cyrkulacją form, przygodnością, wyłanianiem się i rozpadem.

Tomek Baran, Heavy Metal, widok wystawy

Tomek Baran, Heavy Metal, widok wystawy

Abstrakcja sugeruje ahistoryczność, nie znajduje punktów referencyjnych w rzeczywistości społecznej i politycznej. Labirynt znaków i form może kojarzyć się ze światem mitologicznych, animistycznych sanktuariów, zbiorowiskiem przedmiotów niepraktycznych, dziwacznych, a przez to pełnych mocy. Może przenosić w wyobrażoną post-apokaliptyczną przyszłość, w której pozostałości ludzkiej aktywności są równie tajemnicze, a ich znaczenie trudne do rekonstrukcji. Ahistoryczność najpełniej manifestuje się jednak gdy powstrzymujemy pracę wyobraźni i konfrontujemy się z działem takim jakie jest. Porzucając wiedzę, doświadczenie, konceptualizacje oraz własne upodobania. Abstrakcja jest obecnością. By się do niej zbliżyć również widz musi być w pełni obecny. Sztuka jako obiekt koncentracji może służyć uważności, a w konsekwencji porzuceniu podziału na sztukę i niesztukę, wtopieniu jej w codzienność i nadaniu codzienności miana dzieła sztuki.

Tomek Baran, Heavy Metal, widok wystawy

Tomek Baran, Heavy Metal, widok wystawy

Powtórzenia, multiplikacje, malarstwo jako gra z historią sztuki, w której średniowiecze i współczesność są bliższe niż sądzimy. Obrazy Tomka Barana mogą kojarzyć się z ikonami, skłaniając do rozważań metafizycznych czy religijnych interpretacji. Jednych odsyłają do transcendencji, innych lokują w samym środku materii, czysto formalnych igraszek i dekonstrukcji pojęcia „obraz”. Podobnie jak artystów pop, Tomka Barana interesuje codzienność, powtarzalność oraz iluzja tworzona przez powtórzenia czy wtapianie obrazu w tło. Rzeczywistość ikony i rzeczywistość pop-artu stykają się w zainteresowaniu śmiertelnością. Obie wskazują na pustkę i przygodność, wskazują brak jako ważne doświadczanie egzystencjalne. Doczesność oraz sztuka stają się placem budowy, nieprzerwanym procesem zasłaniania i odkrywania owego braku. Twórczość Tomka Barana, choć abstrakcyjna i minimalistyczna, może kojarzyć się również z barokową fascynacją vanitas, w której humor i horror są równoważne i nieoddzielne.

Przemysław Chodań

Tomek Baran, Heavy Metal, widok wystawy