„GERMS” Yana Tomaszewskiego w Domu Utopii w Krakowie

Wystawa „GERMS” (zalążki) DNA Nowej Huty współczesnego artysty Yana Tomaszewskiego inspirowana jest fotografiami Henryka Makarewicza i Wiktora Pentala dokumentującymi czołowe przedsięwzięcie tzw. Planu sześcioletniego oraz wykopaliskami archeologicznymi na terenie nowo powstającego miasta. Odkrywa zaskakujące paralele pomiędzy znalezionymi przez naukowców obiektami, założeniami urbanistycznymi Nowej Huty, poszczególnymi rozwiązaniami architektonicznymi oraz wpisanymi w jej koncepcję kodami inżynierii społecznej. Wszystko wskazuje, że to fragmenty jej porwanego DNA…

Widok wystawy „GERMS” (DNA Nowej Huty) - Yan Tomaszewski w dialogu z fotografiami Henryka Makarewicza i Wiktora Pentala, fot. Dominik Stanisławski/Dom Utopii

Widok wystawy „GERMS” (DNA Nowej Huty) - Yan Tomaszewski w dialogu z fotografiami Henryka Makarewicza i Wiktora Pentala, fot. Dominik Stanisławski/Dom Utopii

Plac Centralny w Nowej Hucie, widok z lotu ptaka, fot. Henryk Makarewicz, kolekcja Fundacji Imago Mundi

Widok wystawy „GERMS” (DNA Nowej Huty) - Yan Tomaszewski w dialogu z fotografiami Henryka Makarewicza i Wiktora Pentala, fot. Dominik Stanisławski/Dom Utopii

Widok wystawy „GERMS” (DNA Nowej Huty) - Yan Tomaszewski w dialogu z fotografiami Henryka Makarewicza i Wiktora Pentala, fot. Dominik Stanisławski/Dom Utopii

Widok wystawy „GERMS” (DNA Nowej Huty) - Yan Tomaszewski w dialogu z fotografiami Henryka Makarewicza i Wiktora Pentala, fot. Dominik Stanisławski/Dom Utopii

Widok wystawy „GERMS” (DNA Nowej Huty) - Yan Tomaszewski w dialogu z fotografiami Henryka Makarewicza i Wiktora Pentala, fot. Dominik Stanisławski/Dom Utopii

Widok wystawy „GERMS” (DNA Nowej Huty) - Yan Tomaszewski w dialogu z fotografiami Henryka Makarewicza i Wiktora Pentala, fot. Dominik Stanisławski/Dom Utopii

Widok wystawy „GERMS” (DNA Nowej Huty) - Yan Tomaszewski w dialogu z fotografiami Henryka Makarewicza i Wiktora Pentala, fot. Dominik Stanisławski/Dom Utopii

„GERMS” Yana Tomaszewskiego stanowi element wieloetapowej pracy badawczej ze zbiorem fotografii Miasto Idealne, ukierunkowanej na poszukiwanie jego znaczeń. Tworzące go fotografie Henryka Makarewicza (1917–1984) i Wiktora Pentala (1920-2013) to wielopłaszczyznowy zapis pierwszych lat (1949-1970) Nowej Huty, miasta pomyślanego i realizowanego jako całościowy koncept tak architektoniczny jak i społeczny. Choć zbiór jest dziełem zaledwie dwóch autorów przecinają się w nim zróżnicowane, reprezentujące odmienne perspektywy, spojrzenia a za tym – polityki pracy z obrazem. Rozwijana przez artystę od 2017r. seria „GERMS”, powstaje w bezpośredniej inspiracji ww fotografiami jak i oryginalnymi artefaktami ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Krakowie, stanowi jednocześnie projekt otwarty.

Złożona z prac zrealizowanych przez artystę na przestrzeni lat 2017-2022 (ostatnie powstały w trakcie rezydencji artystycznej Yana Tomaszewskiego w Domu Utopii) instalacja nawiązuje do formuły gabinetów osobliwości. Ceramiczne obiekty artysty, autentyczne znaleziska archeologiczne z terenów dzisiejszej Nowej Huty z zasobów Muzeum Archeologicznego w Krakowie, fotografie z czasów jej powstawania uspójnia lewitująca nad ziemią instalacja czerpiąca z nowohuckich detali architektonicznych, zarówno historycznych jak i zupełnie współczesnych, formując splątaną sieć łańcuchów DNA dzielnicy.

Dni Sportu i Młodości, Plac Centralny w Nowej Hucie. 1965/2012, fot. Henryk Makarewicz, kolekcja Fundacji Imago Mundi

Uliczny festyn rysunkowy, Aleja Przyjaźni, Nowa Huta.1964/2012, fot. Wiktor Pental

Zbrojarze. 1959/2010, fot. Henryk Makarewicz, kolekcja Fundacji Imago Mundi

Pieluchy suszące się na skwerze, osiedle Zgody, Nowa Huta. ca 1958/2010, fot. Wiktor Pental, kolekcja Fundacji Imago Mundi

Na wystawę składają się oryginalne, wykonane techniką srebrową ikoniczne już fotografie Henryka Makarewicza i Wiktora Pentala powstałe na przestrzeni lat 1949-1969, obiekty znalezione przez artystę w zbiorach Muzeum Archeologicznego jak i kadry obu autorów odkryte dopiero niedawno w trakcie opracowywanego przez Fundację Imago Mundi (w kooperatywie z Muzeum Fotografii) projektu cyfrowego. To z nich wszystkich, ulokowanych na potrzeby wystawy na poziomie gruntu, na prawach materii wzrostowej dla instalacji – wyrastają kłącza znaczeń wyprowadzonych przez artystę Yana Tomaszewskiego. Realizacja zainicjowana w ramach opracowania wystawy w przestrzeni sieciowej pn. idealcity.pl, rozwijana była w toku działań warsztatowych z mieszkańcami dzielnicy i nowohuckimi aktywistami. Seria powstałych w konsekwencji obiektów ceramicznych, mapuje ścieżki potencjalnych jak i faktycznych powiązań pomiędzy motywami dekoracyjnymi zdobiącymi artefakty wydobyte w trakcie prac archeologicznych podczas budowy Nowej Huty, detalami architektonicznymi dzielnicy oraz wizualnymi kluczami choreografii i inżynierii społecznej, wplątanymi przez obu autorów w wykonane fotografie.

Pływaczka, basen przy fabryce papierosów w Nowej Hucie. 1954/2010, fot. Wiktor Pental, kolekcja Fundacji Imago Mundi

Widok wystawy „GERMS” (DNA Nowej Huty) - Yan Tomaszewski w dialogu z fotografiami Henryka Makarewicza i Wiktora Pentala, fot. Dominik Stanisławski/Dom Utopii

Ekspozycja w Domu Utopii stanowi pierwszy pokaz oryginalnych prac obu autorów fotografii (Henryka Makarewicza i Wiktora Pentala) w miejscu ich powstawania, przyjmując jednocześnie formę interwencji site-specific w ciele nowej instytucji kultury, osadzonej w sercu jednego z najstarszych nowohuckich osiedli.