„FLORAPHILIA. Rewolucja roślin” w Biennale Warszawa

To zdumiewające, jaką popularność osiągnęła w ostatnich latach hobbystyczna uprawa roślin. Instagram wypełniony jest zdjęciami aranżacji mieszkań przy użyciu roślin doniczkowych (szczególnie lubiane są sukulenty), co rusz pojawiają się w internecie nowe blogi poświęcone pielęgnacji roślin, “urban gardening” święci triumfy. Jaka jest przyczyna tego zwiększonego zainteresowania światem udomowionej przyrody? W eseju Liryka a społeczeństwo Theodor W. Adorno twierdzi, że przyczyną sakralizacji przyrody jest wyobcowanie jednostki w kapitalistycznym społeczeństwie, powodujące, że poszukuje ona miejsca ucieczki. Co więcej, prestiż przyrody wzrasta w okresach politycznej klęski, kiedy nadzieje na rewolucyjną transformację społeczeństwa zostają zawiedzione. Natura staje się obszarem, w którym wyobcowana jednostka odnajduje ukojenie. Kontakt z florą uspokaja, jakkolwiek nie likwiduje przyczyny złego stanu psychicznego. Czy jednak taka wizja przyrody – jako całkowicie odpolitycznionego środka poprawy nastroju, idealnie funkcjonującego przedmiotu konsumpcji – jest jedyną, jaką mamy do dyspozycji? Zdecydowanie nie!

Wystawa FLORAPHILA. Rewolucja roślin wydobywa świat roślin z reakcyjnego kontekstu modnych magazynów wnętrzarskich i powierzchownych ekotrendów, ujawniając ich emancypacyjny potencjał prowadzący ku społecznej transformacji. Przestrzeń Biennale Warszawa staje się anarchistycznym laboratorium przyszłej rewolucji, która dokona się poprzez współpracę różnych gatunków. Rośliny z dekoracji naszych półek i parapetów przekształcają się w źródła inspiracji dla działalności politycznej. Fascynuje ich odporność, zdolności adaptacyjne i komunikacyjne oraz obojętność wobec jakichkolwiek granic państwowych. I tak na przykład nawłoć kanadyjska, zaszczepia w nas pierwiastek nieposłuszeństwa, róża japońska uczy jak ewoluować w zależności od otoczenia, a tatarak staje się symbolem odnowy i oczyszczenia. Rośliny są istotami z natury wspólnotowymi – nie są indywiduami odgraniczającymi się wyraźnie jedne od drugich. Ich tożsamość jest głęboko pluralistyczna: od korzeni będących siedliskiem zdecentralizowanej inteligencji po łączące je z innymi organizmami relacje zależności. Czyż nie jest to panaceum na współczesny indywidualizm?

„FLORAPHILIA. Rewolucja roślin”, widok wystawy

„FLORAPHILIA. Rewolucja roślin”, widok wystawy

„FLORAPHILIA. Rewolucja roślin”, widok wystawy

„FLORAPHILIA. Rewolucja roślin”, widok wystawy

„FLORAPHILIA. Rewolucja roślin”, widok wystawy

„FLORAPHILIA. Rewolucja roślin”, widok wystawy

„FLORAPHILIA. Rewolucja roślin”, widok wystawy

„FLORAPHILIA. Rewolucja roślin”, widok wystawy

„FLORAPHILIA. Rewolucja roślin”, widok wystawy

„FLORAPHILIA. Rewolucja roślin”, widok wystawy

„FLORAPHILIA. Rewolucja roślin”, widok wystawy

„FLORAPHILIA. Rewolucja roślin”, widok wystawy

Wystawa kwestionuje w ten sposób powszechne ujmowanie roślin jako mechanicznych „rzeczy”, reagujących wyłącznie na proste bodźce. Opuszczają one najniższą pozycję w hierarchii bytów prowadząc nas do wizji zasadniczego podobieństwa do ludzi. Dynamiczne, oddychające i wzrastające – obdarzone są wszak pewną formą intencjonalności, a nawet pamięcią.

Oryginalna architektura wystawy wzmacnia rytualistyczno-wspólnotowo-laboratoryjne wątki obecne w prezentowanych w niej pracach. Pokryte obrusami stoły, niczym ołtarze, podkreślają konieczność wyjścia poza, bazującą na odczarowaniu rzeczywistości, instrumentalizację natury: wybrane religijne czy szamańskie przekonania idą wszak w parze z odkryciami współczesnej nauki pokazującymi, że rośliny są znacznie bardziej skomplikowanymi organizmami niż się wydaje. Stoły i krzesła zachęcają do dłuższego przebywania w przestrzeni wystawy: oglądu prac, lektury publikacji, a także rozmowy na ich temat z innymi odwiedzającymi. Jest to próba wprowadzenia w przestrzeń ekspozycji innego typu czasowości, bliższej powolnie rozwijającemu się światu roślin i pozostającej w kontrze do zwyczajowej praktyki zwiedzania. Tak skonstruowana przestrzeń wystawy przywodzi również na myśl miejsce zebrań tajemniczej sekty, która w praktykach obserwacji i badania roślin upatruje początków przyszłej rewolucji.

W ramach wystawy zaprezentowana zostanie specjalna edycja projektu SURPLUS Magdy Buczek, w którym artystka zagłębia się w dyskursy, trendy i współczesną ekologię, szukając nowych semantycznych fetyszy dotyczących świata flory. Limitowana edycja używanych ubrań z nadrukowanymi sloganami dostępna jest w sprzedaży w kasie Biennale Warszawa.