Farba zamiast sukienki. Vera Lehndorff i Holger Trülzsch w Spectra Art Space

Veruschka, dress by Kimberly, New York, January 1967

Życie niektórych ludzi jest w niczym niepodobne do losów innych. I nie chodzi bynajmniej o to, że jedni rodzą się arystokratami, a inni kopciuszkami, chociaż ta historia przypomina właśnie losy kopciuszka. Kopciuszka, który nie potrzebował księcia, ponieważ na swoje szczęście ciężko zapracował sobie sam.

Lehndorff-Trülzsch, Red oxide, 1978

Jej życiorys pełen jest niezwykłych wydarzeń. Veruschka, a właściwie hrabina Vera Gottliebe Anna von Lehndorff urodziła się w 1939 roku w Królewcu. Po tym jak jej ojciec, hrabia Heinrich von Lehngorff – Steinort w 1944 roku wziął udział w nieudanej próbie zabicia Hitlera w jego kwaterze w Wilczym Szańcu, cała rodzina Very została zdegradowana. Hrabiego powieszono 4 września w berlińskim więzieniu. Jego żona została zesłana do obozu pracy, a cztery córki – między innymi czteroletnia wówczas Vera – trafiły do rodzin zastępczych, które chcąc zniszczyć więzi łączące rodzinę zamachowca, nadały dziewczynkom nowe imiona i nazwiska. Jeszcze przez wiele lat po wojnie Verę prześladowała etykietka „córki mordercy”. Trzynaście razy zmieniała szkoły zanim zaczęła studiować na Akademii Sztuk Pięknych w Hamburgu.

Najpiękniejsza kobieta na świecie

W trakcie studiów Vera wyjechała do Włoch. Któregoś dnia na ulicy we Florencji zaczepił ją – urzeczony oryginalną urodą Very – fotograf doradzając, żeby spróbowała pozować do zdjęć. Uznała ten pomysł za interesujący sposób utrzymania się. Bardziej niż o karierze myślała wtedy o pieniądzach, które samotnej dziewczynie kończyły się zdecydowanie za szybko. Postanowiła wyruszyć naprzeciw przygodzie od razu do światowego centrum mody – Paryża i przeżyła rozczarowanie. Wszystkie agencje modelek odmawiały jej angażu, wytykając jej kościstość i zbyt wysoki wzrost (1,83m). Przełknęła porażkę i uznała, że nie może być jak inne dziewczyny, musi się wyróżniać. Wróciła do Włoch, żeby pracować nad swoim image’em, który jak się okazało wyprzedzał trendy lat 60. Zaczęła nosić czarne stroje i tapirować włosy sięgające pasa. Była dzika i egzotyczna. Szybko zwróciła na siebie uwagę wszystkich znaczących fotografów mody. Została pierwszą niemiecką fotomodelką. To właśnie ona, między innymi, bezwiednie przyczyniła się do powstania trendu na anorektyczne sylwetki modelek. Świat mody okrzyknął ja twarzą lat 60. Na okładce Vouge’a znalazła się 11 razy. Była natchnieniem Richarda Avedona, który nazwał ją najpiękniejszą kobietą na świecie. Z ich współpracy powstało słynne zdjęcie, na którym Vera ubrana w jasną krótką sukienkę, podskakuje jakby chciała pośpiesznie wybiec z kadru, zabierając ze sobą nieposłuszny warkocz wijący się jak długa wstęga. W 1963 roku pracowała nawet z Salvadorem Dali przy performansie, w którym była żywą rzeźbą pokrytą pianką do golenia.

Lehndorff-Trülzsch, Oxydation fuse box, 1978

Z podłogi na szczyt

Jednak największą sławę Veruschce przyniosła rola w filmie Michelangelo Antonioniego Powiększenie z 1966 roku. Hrabina do dzisiaj zachodzi w głowę: jak to się stało, że jej zaledwie pięciominutowe pojawienie się w filmie i wypowiedzianych parę zdań, stały się znakiem rozpoznawczym całego filmu. Jedną z nielicznych wskazówek Antonioniego skierowanych do 26 letniej modelki, było to, że musi znaleźć się na podłodze. Rada okazała się wystarczająca. Veruschka wykorzystała swój zmysłowo drapieżny wdzięk i zahipnotyzowała widzów w scenie, w której ubrana w czarną kusą sukienkę z koralików zmysłowo wije się na podłodze przed fotografującym ją Davidem Hemmingsem. Powiększenie uczyniło z Veruschki międzynarodową gwiazdę. Jednak mimo splendoru życia modelki i początkującej aktorki, Veruschce szybko przestało podobać się to, że nikt nie traktuje jej naprawdę poważnie. Fotografowie nie pytali o jej zdanie, ponieważ modelki traktowali jak ładne przedmioty, wieszaki na ubrania, które nie zabierają głosu. Wszystko zmieniło się, kiedy na przełomie lat 60. i 70. Veruschka spotkała Holgera Trülzscha, fotografa z którym stworzyła partnerski układ. Od tej pory decydowała o kształcie sesji do których pozowała i do dzisiaj współpracuje z fotografami, tylko jeżeli będzie mogła decydować o ostatecznym wyglądzie zdjęć.

www.youtube.com/watch?v=wygqlfUoJEs

Farba zamiast sukienki

Razem z Trulzschem Vera zainicjowała nowy styl pracy, w którym modelka ma wpływ na kształt sesji i jest partnerką fotografa. Również wtedy Vera rozpoczęła cykl łączący fotografie z malarstwem. Modne kreacje od najlepszych projektantów zamieniła na farbę i została jedną z pierwszych współczesnych artystek body-paintingu. Pomalowane ciało modelki na zdjęciach Holgera stapia się z tłem. W inscenizowanych przez siebie sesjach Veruschka przekornie wybiera tła budzące u widzów uczucie dyskomfortu, oddające wewnętrzny stan pozującej modelki, która jej zdaniem traktowana jest bezlitośnie: jak żywy wieszak na ubranie. Hrabina czasami wtapia się w metaliczną bramę z rdzewiejącą zasuwą. Innym razem w stertę zużytych ubrań. Jej doskonały kamuflaż powoduje, że na niektórych zdjęciach z trudem można dostrzec zarys sylwetki, wyodrębnić twarz. Veruschka rzuca widzom wyzwanie, nic tu nie jest podane na tacy, modelka nie świeci golizną. Trzeba wysilić wzrok i poświęcić chwilę uwagi, żeby dostrzec podmiot wyodrębniający się z kolorowej płaszczyzny. Zdjęcia Very prócz tego, że są odsyłaczem do sytuacji modelek traktowanych jak plastyczne przedmioty, szerzej są również komentarzem do niewidoczności kobiet w przestrzeni publicznej. Veruschka niektóre sesje organizuje w krajach afrykańskich, gdzie niewidoczność okrytych chustami kobiet ma wymiar najbardziej dosłowny.

Lehndorff-Trülzsch, Sirius 0, 1985

Vera Gottliebe Anna von Lehndorff ma dzisiaj 75 lat, wygląda świetnie. Deklaruje, że nie ma problemu ze swoim wiekiem i od lat czuje się ze sobą tak samo wspaniale. Z całą pewnością hrabina nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa.