„Efekt ostateczny. Magazyn wzorów uszytych” w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi

Czym jest dziś Łódź Włókiennicza? Legendą, niechcianą przeszłością, snem o potędze Ziemi Obiecanej, a może nie istnieje wcale – podobnie jak dziesiątki opuszczonych, zrujnowanych hal fabrycznych? Gdzie są włókniarki/włókniarze, robotnice/robotnicy, projektantki/projektanci? Czy pozostał po nich ślad, a jeśli tak – co możemy z niego wyczytać?

Aurelia Mandziuk-Zajączkowska, „Textala”, 2004-2005

Próbniki tkanin, Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Andrzeja Struga w Łodzi, l. 70 XX w. Koszulka na pierwszym planie: Rafał Jakubowicz, „1127”, 2017; wykonanie: Malwina Najder-Saj

Wystawa Efekt ostateczny. Magazyn wzorów uszytych prowokuje do zadawania pytań – wchodząc w jej przestrzeń po białym kobiercu, wkraczamy symbolicznie do świata, którego centralną osią jest zagadnienie tkaniny przemysłowej. Sonia Kądziołka, pochodząca z Łodzi kuratorka wystawy, nadała ekspozycji strukturę przenikających się kręgów tematycznych – teoria/metodologia tkaniny, materia/haptyczność, dotykowość/dotkliwość, pamięć/tożsamość/transformacje, praca włókniarki/praca projektantki/życie codzienne. Multisensoryczność projektu pozwala odbierać prezentowane dzieła przy pomocy wzroku, słuchu oraz, przede wszystkim – dotyku, przedkładając ten właśnie zmysł nad, z reguły dominującą w praktyce prezentowania tkanin, postawę „wzrokocentryczną”. Tkanina jako medium staje się nośnikiem różnorodnych treści. Kuratorka, prezentując fragmenty „interwencyjnych” filmów dokumentalnych o życiu włókniarek, zderza je z głosem młodego pokolenia artystów, kierujących swoje zainteresowanie w stronę przeszłości i teraźniejszości losu robotników pracujących w zlikwidowanych obecnie zakładach przemysłu tekstylnego.

Barbara Gryka, „Robotnice”, 2017

Efekt ostateczny. Magazyn wzorów uszytych, widok wystawy

Dorota Hadrian, „Dłonie”, 2017

Współczesna realizacja projektu Władysława Strzemińskiego

Próbniki tkanin, Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Andrzeja Struga w Łodzi, l. 70 XX w. Z prawej strony: Projekt tkaniny drukowanej, Władysław Strzemiński, II. poł. l. 40 XX w.

Radosław Stępień (Urban Explorers Łódź), Rozrzucone szpulki

Efekt ostateczny. Magazyn wzorów uszytych, widok wystawy

Aleka Polis, „Krajobraz przedrewolucyjny”, 2015

Dorota Hadrian, „Dłonie”, 2017

Efekt ostateczny. Magazyn wzorów uszytych, widok wystawy

Fotografie pokazujące opuszczoną, zrujnowaną przestrzeń wielkich hal, tętniących niegdyś hukiem dziesiątek maszyn. Odlew spracowanych dłoni matki, łączącej, jak wiele innych kobiet, pracę zawodową z pracą dla domu. Kądziołka pyta w tym projekcie o skuteczność sztuki interwencyjnej, zwracającej się ku temu co niedocenione, odrzucone, skrzywdzone. Mocnym akcentem wystawy jest nawiązanie do współczesnej tragedii, jaka miała miejsce w Bangladeszu w 2013 roku, kiedy to pod gruzami wieżowca mieszczącego kilka fabryk odzieżowych zginęło ponad 1000 pracujących w nich osób.

Wystawa, zaplanowana przez kuratorkę jako projekt w kilku odsłonach, we wnętrza Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi wpisuje się wręcz symbolicznie, również poprzez tytuł – „efekt ostateczny” to określenie tkaniny przemysłowej sformułowane przez założycielkę muzeum – Krystynę Kondratiukową.