Dzieła odzyskane. Edward Krasiński w Fundacji Galerii Foksal

Fundacja Galerii Foksal, bez większych fanfar przygotowała szczególną wystawę. Pokazali dzieła Edwarda Krasińskiego, które zaginęły w 1970 roku. Jak na takie wydarzenie, wszystko powinno zaczynać się zdecydowanie w inny sposób.

Sensacja! W 2012 roku, w podwarszawskim Zalesiu, na strychu jednego z domów należącego niegdyś do Edwarda Krasińskiego i Anki Ptaszkowskiej, dokonano niezwykłego odkrycia. Przez niemal 40 lat nad głowami kolejnych lokatorów domu, ukryte były wyjątkowe dzieła sztuki. Poddane skrupulatnej restauracji, ponownie ujrzały światło dzienne.

Wystawa, Edward Krasiński B, 2013, fot. Fundacja Galerii Foksal

Jest w tym jednak pewien paradoks, nie są to bowiem prace zupełnie nieznane, wiedza na ich temat istnieje w formie recenzji, katalogów i dokumentacji fotograficznej. Jest to niestety wiedza niepełna i czarno-biała. Wystawa Edwarda Krasińskiego B w Fundacji Galerii Foksal zmienia ten stan rzeczy. Dbałość foksalowców o dorobek nowego klasyka sztuki polskiej powoduje, że kolejne (niesłusznie) zapomniane prace wydobywane są z niepamięci/pamięci czarno-białych dokumentacji.

Wystawa, Edward Krasiński B (2013), Bez tytułu (1964), fot. Fundacja Galerii Foksal

Do tej pory w dyskursie historii sztuki o pracach, które aktualnie pokazuje warszawska galeria, Dzidach (1964-65), Bez tytuły (1964-65) – (wektorach), czyli rzeźbach „napowietrznych”, jak nazywał je poeta Julian Przyboś, skupiano się najczęściej na napięciach, ekwilibrystyce z przestrzenią i jeżeli jeszcze starczało czasu, również o tym, że prace są w kolorze. Niestety fakt ten często jest pomijany. W serii Dzidy i Wektory Krasiński przechodzi od czerni do krwistej czerwieni, aby w końcu dojść do słynnej błękitnej linii blue scotch. Zaakcentowanie koloru w jego pracach daje pełny obraz ewolucji artysty. Jak teraz patrzę na odrestaurowane prace, mam ochotę krzyknąć: śmierć czarno-białej dokumentacji!

Wystawa, Edward Krasiński B (2013), obrazy przestrzenne – Bez tytułu (1962-63), fot. Fundacja Galerii Foksal

Wystawa Edwarda Krasińskiego B to cenna podróż poznawcza. Dociekliwi badacze awangardy od wystawy anty-arsenałowej z 1955 roku aż po manifestacje błękitnej linii mogą i powinni zacierać ręce, mają przecież sposobność prześledzić kolejne tropy w twórczości tego, jak widać, nie do końca rozpoznanego artysty.

Prace pokazywane w Fundacji Galerii Foksal są zwyczajnie piękne i niezwykle wciągające wizualnie. To iluzja i przestrzenność bez podkręconych parametrów HD, czysty analogowy przekaz. Kiedy Dzidy i nierzeczywiste Bez tytułu – (wektory) skupiają uwagę, a surrealistyczne obrazy przestrzenne Bez tytułu – klatki (1962), przełamują dwuwymiarowość płótna, pojawia się chęć, by dowiedzieć się więcej.

Wystawa, Edward Krasiński B (2013), Dzida i Bez tytułu (1964-65), fot. Fundacja Galerii Foksal

O to galeria zadbała również – przy okazji wystawy widzowie mogą dowiedzieć się o wystawach w Krzysztoforach, plenerach w Osiekach i o dużej wystawie retrospektywnej Krasińskiego w krakowskim Bunkrze Sztuki. Polecam sięgnąć do tego kontekstu, aby przekonać się, jak zakonserwowana była wiedza na temat prac Edwarda Krasińskiego i przekonać się o wizualnej sile tych obiektów.

Wystawa w warszawskiej Fundacji Galerii Foksal nie jest pokazem z odzysku. To pokaz dzieł odzyskanych.