„Dzikie pola. Historia awangardowego Wrocławia” w Zachęcie

Na pierwszym planie: Krystian „Truth” Czaplicki, Bez tytułu (Zmęczenie), 2008, instalacja, kolekcja DTZSP

Wrocław – miasto na „Ziemiach Odzyskanych” liczące przed wojną blisko milion mieszkańców, przez dekady nie mogło odbudować się po zniszczeniach spowodowanych walkami o Festung Breslau. Na tych fascynujących „dzikich polach”, usytuowanych na rubieżach komunistycznego kraju, na styku różnych kultur i migracji, wrocławscy artyści stworzyli w duchu wolności i niezależności swój oryginalny mikrokosmos, którego istotą były śmiałe eksperymenty i międzynarodowa współpraca z partnerami po obydwu stronach żelaznej kurtyny.

Jerzy Kosałka, Plan bitwy pod Kłobuckiem, 1986, kolekcja DTZSP

Na pierwszym planie Marlena Kudlicka, Protocol of errors on.e (N), 2014, dzięki uprzejmości Galerii Żak | Branicka, Berlin. W tle u góry: Stanisław Dróżdż, Klepsydra (Było, jest, będzie), 1968–1990, druk cyfrowy, kolekcja DTZSP. W tle fragment: Eugeniusz Smoliński, KrajObraz, 1975, akryl, płótno, kolekcja DTZSP. Po prawej: Stanisław Dróżdż, Niepewność — Wahanie — Pewność, 1967, kolekcja MWW

Wystawa prezentuje dzieła sztuki, filmy, fotografie dokumentalne i obiekty oraz rejestracje dźwiękowe – blisko 500 obiektów z dziedziny sztuk wizualnych, architektury, urbanistyki, teatru, filmu, designu, życia codziennego we Wrocławiu od lat 60. po współczesność.

Dzikie pola. Historia awangardowego Wrocławia, widok wystawy

Dzikie pola. Historia awangardowego Wrocławia, widok wystawy

Jej historyczna narracja rozpoczyna się w połowie lat 60. i ma związek z osiedleniem się we Wrocławiu dwóch wielkich wizjonerów sztuki: Jerzego Grotowskiego, twórcy Teatru Laboratorium, oraz Jerzego Ludwińskiego – autora pionierskiej koncepcji Muzeum Sztuki Aktualnej we Wrocławiu i założyciela Galerii pod Moną Lisą. We Wrocławiu wykuwał się polski konceptualizm i ruch poezji konkretnej, ze Stanisławem Dróżdżem na czele. Działali tacy artyści jak Jerzy Rosołowicz, Zdzisław Jurkiewicz, Jan Chwałczyk, Wanda Gołkowska, Natalia LL i Andrzej Lachowicz, Romuald i Anna Kuterowie; w teatrze – obok Laboratorium – inne eksperymentalne działania prowadził Helmut Kajzar i Kazimierz Braun, współpracujący blisko z Tadeuszem Różewiczem. W Muzeum Architektury w latach 70. odbywały się wystawy utopijnych projektów Terra, w których udział brali młodzi wówczas twórcy: Arata Isozaki, Renzo Piano, Richard Rogers, Tadao Ando, Rem Koolhaas – dzisiaj gwiazdy światowej architektury. Z wrocławskiej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych wyszło pokolenie „wrocławskiej szkoły plakatu” z Janem Sawką, Jerzym Czerniawskim, Janem Jaromirem Aleksiunem i Eugeniuszem Getem-Stankiewiczem. We Wrocławskiej Wytwórni Filmowej powstał Popiół i diament Andrzeja Wajdy, Pamiętnik znaleziony w Saragossie Wojciecha Jerzego Hasa, nieukończony film Na srebrnym globie Andrzeja Żuławskiego, Zdjęcia próbne Agnieszki Holland. „Wrocław otwarty” współtworzyły także międzynarodowe spotkania podczas kolejnych edycji Jazzu nad Odrą, Festiwali Teatru Otwartego organizowanych przez Teatr Kalambur czy warsztatów Laboratorium. W latach 80. tradycja akcji ulicznych zyskała nowe oblicze w działaniach Pomarańczowej Alternatywy, muzycznych performansach Kormoranów oraz happeningach LUXUSU.

Na pierwszym planie: Zbigniew Dłubak, Andrzej Lachowicz,
Natalia LL, Relop — zespół instrumentów optycznych, Sympozjum Plastyczne Wrocław ’70, 1970, Muzeum Architektury we Wrocławiu. Rekonstrukcja: Łukasz Jagoda

Na pierwszym planie: Karolina Freino, fotoplastykon/panoptykon, 2009, wideoinstalacja, kolekcja DTZSP

Wystawa Dzikie pola nie jest jednak opowieścią o sztuce Wrocławia, lecz o tym szczególnym mieście widzianym poprzez powstającą tam sztukę. O mieście wież kościołów gotyckich, budynków Maxa Berga, Hansa Poelziga, Ericha Mendelsohna czy Hansa Scharouna, do którego polscy przybysze wnieśli nowe wartości, ale przede wszystkim wlali w nie nowe życie.

Dzikie pola. Historia awangardowego Wrocławia, widok wystawy

Dzikie pola. Historia awangardowego Wrocławia, widok wystawy

Dzikie pola. Historia awangardowego Wrocławia, widok wystawy

Grupa Luxus, I ty możesz zostać King Kongiem, instalacja, 1987–1991, kolekcja MWW. W tle: Bożena Grzyb-Jarodzka, Elektryczny pocałunek, 1993, olej, płótno, kolekcja MWW

Na pierwszym planie: Training at Grotowski Laboratorium in Wrocław, reż. Torgeir Wethal, Grotowski-film, 1972, Artfilms