„Corpus” w Zachęcie

„Corpus”, widok na wystawę

„Corpus” to wystawa prac odnoszących się do ciała, zainspirowana książkami Corpus (2002) oraz Corpus II. Writings on Sexuality (2013) autorstwa Jean-Luca Nancy’ego – jednego z najważniejszych współczesnych filozofów francuskich. Jego twórczość wykracza poza utrwalone paradygmaty myślenia filozoficznego – to filozoficzne poematy dotykające kwestii cielesności. Nancy podkreśla rolę, jaką ciało pełni w religii, szczególnie w chrześcijaństwie, gdzie ciało Boga stanowi element obrzędu i wiary. Święte ciała, nasze własne, boskie i nieboskie, cierpiące, ale i w stanie przyjemności – w sztuce znajdujemy wiele ich reprezentacji w duchu filozofii Nancy’ego.

„Corpus”, widok na wystawę

„Corpus”, widok na wystawę

Wystawę otwiera nawiązująca do renesansowego obrazu Andrei Mantegni Martwy Chrystus praca Dominika Lejmana Status (godzina z timecodem): anonimowe martwe ciało – jedno z wielu martwych ciał bez szansy na powrót, na zmartwychwstanie. U Hannah Wilke w Tak mi dopomóż Hannah ciało artystki pokazane jest w podobny sposób, tyle że z głową na pierwszym planie. To antycypacja choroby artystki, a mówiąc słowami Martina Heideggera, antycypacja „bycia ku śmierci”. Wideo Ślady ciała Any Mendiety rejestruje podobnie przeżywanie własnej cielesności, doświadczanie jej, wizualizowanie jej formy – to ślad po ciele, którego już nie ma. Mamy tu do czynienia z ontologią bytu, chociaż u Aliny Szapocznikow można już mówić o „onkologii rzeźby”. Skóra ludzkiego ciała – Nancy poświęca jej wiele uwagi: jest ona tym pierwszym zewnętrzem, jakie postrzegamy, jakiego dotykamy i pożądamy; w pracach Magdaleny Moskwy, Marka Koniecznego czy Valie Export to skóra zmieniona chorobowo, pokryta sińcami lub erotyzującym tatuażem. Film Zbigniewa Libery Obrzędy intymne jest traktatem filozoficznym o ciele i ostatniej trosce, jaką mu ofiarujemy. Szkielet – wewnętrzna konstrukcja ciała, której nie dostrzegamy, chyba że na zdjęciach rentgenowskich jak u Barbary Hammer, Birgit Jürgenssen, albo w pracy Mariny Abramović. Emancypacja nagości i masy ciał to „żywa rzeźba” Vanessy Beecroft złożona z nagich kobiet i skonfrontowana z publicznością. Zadziwiające ciała obce – jak pisze Nancy – które się sprzedają albo ulegają swoistemu uprzestrzennieniu, np. w procesie pracy, co możemy zobaczyć w filmach Santiago Sierry.

Cielesność obrazu, Magda Moskwa

Panoramadrama, Sarah Lucas

W książce Corpus II Nancy stawia tezę o centralnej roli więzi seksualnych jako zaczątku bycia ze sobą. Stale przypomina, że jesteśmy ciałami seksualnymi, erotycznymi. Stąd obecność na wystawie prac Marka Koniecznego, Duane’a Michalsa, Friederike Pezold  czy Betty Thompkins i jej niezwykłych monochromatycznych obrazów aktów seksualnych. U Nancy’ego słowo „dotyk” wydaje się najistotniejsze. To radość i ból. Przyjemność dotknięcia tego, co niedotykalne, bo to tylko dotyk własnej odrębności.

„Corpus”, widok na wystawę

„Corpus”, widok na wystawę

„Corpus”, widok na wystawę

Popiersie bez głowy, Alina Szapocznikow