„Bestiarium” w Gdańskiej Galerii Miejskiej
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-irena-kalicka-cykl-teatrzyk-domowy-fr-fot.-piotr-poloczanski-1200x798.jpg)
Nie jesteśmy zwierzętami, a tego, co rozumiemy pod pojęciem bycia człowiekiem, chyba nigdy nie osiągniemy. I chociaż nie jesteśmy zwierzętami, jesteśmy od nich gorsi. Zwierzęta zabijają tylko wtedy, gdy się bronią bądź są głodne, ale nigdy bez powodu lub potrzeby. Ludzie zabijają bez potrzeby. Zabijają z powodu wiary i ideologii.
Günter Grass [w:] Günter Grass i polski Pan Kichot, napisała i zebrała Maria Janion, słowo/obraz/terytoria, Gdańsk 1999, s. 27
Bestiarium to iluminowana księga zawierająca przedstawienia zwierząt prawdziwych i fantastycznych, którym towarzyszą komentarze o charakterze dydaktycznym. Nasze Bestiarium to pokaz prac współczesnych artystów, w których pojawiają się motywy zwierzęce w formie metafor odnoszących się do ludzkich cech, sytuacji i emocji.
Próba opisu „naszego” świata poprzez symboliczne odniesienie się do świata fauny ma niezwykle długą tradycję sięgającą pierwotnych obrzędów religijnych i pierwszych kosmogonii. Zwierzęta bowiem to istoty biologicznie nam najbliższe, a jednocześnie wystarczająco odległe, by móc przenosić na nie to, co w nas samych niezrozumiałe i niepokojące, rzadziej piękne i fascynujące.
![Bestiarium, widok wystawy, fot. Piotr Połoczański](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-widok-wystawy-fot.-piotr-poloczanski-1200x798.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-widok-wystawy-fot.-piotr-poloczanski-200x133.jpg)
![Bestiarium, Czekalska+Golec, Catwalk, fot. Piotr Połoczański](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-czekalskagolec-catwalk-fot.-piotr-poloczanski-1200x798.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-czekalskagolec-catwalk-fot.-piotr-poloczanski-200x133.jpg)
![Bestiarium, Art Spiegelman, Maus, fot. Piotr Połoczański](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-art-spiegelman-maus-fot.-piotr-poloczanski-1200x798.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-art-spiegelman-maus-fot.-piotr-poloczanski-200x133.jpg)
![Bestiarium, Basia Bańsa, Podpalił stajni pełną koni w zemście za królika, fr fot. Piotr Połoczański](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-basia-bansa-podpalil-stajni-pelna-koni-w-zemscie-za-krolika-fr-fot.-piotr-poloczanski-1200x798.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-basia-bansa-podpalil-stajni-pelna-koni-w-zemscie-za-krolika-fr-fot.-piotr-poloczanski-200x133.jpg)
W twórczości Güntera Grassa, będącej dla tej wystawy punktem wyjścia, zwierzęca metaforyka pojawia się często i pełni istotną rolę. Jego literacki i plastyczny świat, pełen jest psów, szczurów, ryb, ptaków i przedstawicieli innych gatunków, które tworzą własny mikrokosmos równoległy wobec ludzkiego. Grassowski zwierzyniec bardziej przypomina jednak bohaterów z Baśni Braci Grimm niż z dydaktycznych bajek Ezopa, a rysunki i grafiki przywodzą na myśl dzieła północnoeuropejskich mistrzów średniowiecznych bestiariuszy.
W sztuce współczesnej zwierzęca symbolika jest wciąż obecna, choć pojawia się na różnych poziomach reprezentacji, dając szerokie pole do interpretowania.
Z jednej strony artyści wybierają przedstawienia zwierząt, aby opowiedzieć o opresyjności systemów polityczno-społecznych, choć już dawno uświadomiliśmy sobie, że najokrutniejszym gatunkiem, również wobec własnych przedstawicieli, jest człowiek. W pracy Rafała Wilkapt. Hero ślimak na żyletce symbolizuje zarówno umiejętność radzenia sobie ludzi w czasie Zagłady, jak i ofiarę bezmyślnych „zabaw” oprawców. Komiks Arta Spiegelmana Maus to już klasyka metaforycznego mówienia o Holokauście.
O relacjach międzyludzkich dobitnie opowiada też Basia Bańda w instalacji Podpalił stajni pełną koni w zemście za królika, gdzie przywiązanie i tęsknota splata się z potrzebą zemsty i okrucieństwem.
Świat fauny nadal też nierozerwalnie łączymy z obszarem seksualności i skrywanych perwersji. Te mogą być realizowane w domowym zaciszu, jak w fotografiach Ireny Kalickiej z cyklu Teatrzyk domowy, czy też mają charakter groteskowego spektaklu, jak wideo Katarzyny Kozyry Pojawienie się jako Lou Salomé.
![Bestiarium, Katarzyna Kozyra, Pojawienie się jako Lou Salome, fot. Piotr Połoczański](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-katarzyna-kozyra-pojawienie-sie-jako-lou-salome-fot.-piotr-poloczanski-1200x798.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-katarzyna-kozyra-pojawienie-sie-jako-lou-salome-fot.-piotr-poloczanski-200x133.jpg)
![Bestiarium, Basia Bańsa, Podpalił stajni pełną koni w zemście za królika, fot. Piotr Połoczański](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-basia-bansa-podpalil-stajni-pelna-koni-w-zemscie-za-krolika-fot.-piotr-poloczanski-1200x798.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-basia-bansa-podpalil-stajni-pelna-koni-w-zemscie-za-krolika-fot.-piotr-poloczanski-200x133.jpg)
![Bestiarium,Rafał Wilk, Hero, fot. Piotr Połoczański](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiariumrafal-wilk-hero-fot.-piotr-poloczanski-1200x798.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiariumrafal-wilk-hero-fot.-piotr-poloczanski-200x133.jpg)
![Bestiarium, Rafał Wilk, Pierwsza piątka. Wróżba kumaka, fot. Piotr Połoczański](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-rafal-wilk-pierwsza-piatka.-wrozba-kumaka-fot.-piotr-poloczanski-1200x798.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-rafal-wilk-pierwsza-piatka.-wrozba-kumaka-fot.-piotr-poloczanski-200x133.jpg)
![Bestiarium, Basia Bańsa, fot. Piotr Połoczański](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-basia-bansa-fot.-piotr-poloczanski-1200x798.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-basia-bansa-fot.-piotr-poloczanski-200x133.jpg)
![Bestiarium, Zofia Gramz, rysunki, fr., fot. Piotr Połoczański](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-zofia-gramz-rysunki-fr.-fot.-piotr-poloczanski-1200x798.jpg)
![](https://magazynszum.pl/wp-content/uploads/2018/04/bestiarium-zofia-gramz-rysunki-fr.-fot.-piotr-poloczanski-200x133.jpg)
Są też w sztuce menażerie prywatne, bestiariusze codzienności, w których, tak jak w rysunkach Zofii Gramz zwierzęta i postacie hybrydyczne ironicznie opisują zwyczajne historie z miejskiego życia.
Istnieje też możliwość innego spojrzenia na zwierzęta: uznanie ich za autonomiczne byty posiadające swoje własne cechy, bez potrzeby oceniania ich z ludzkiej perspektywy, jako dobre lub złe. W cyklu fotografii duetu Czekalska/Golec Catwalk bohaterem jest biały kot samotnie eksplorujący nocą ludzkie, bądź naturalne przestrzenie. Choć czasem ledwo możemy go dostrzec, uświadamiamy sobie, że nasz dostęp do jego świata jest bardzo ograniczony, a poczucie wyższości jako gatunku dyskusyjne. Weźmy bowiem pod uwagę choćby możliwości kociego wzroku doskonale działającego w ciemnościach…
A może koty i inne zwierzęta wiedzą o nas ludziach dużo więcej niż nam się wydaje i niż my o sobie samych?
Anna Ciabach
Przypisy
Stopka
- Osoby artystyczne
- Basia Bańda, Czekalska + Golec, Wojciech Doroszuk, Zofia Gramz, Günter Grass, Irena Kalicka, Katarzyna Kozyra, Art Spiegelman, Rafał Wilk
- Wystawa
- Bestiarium
- Miejsce
- Gdańska Galeria Güntera Grassa
- Czas trwania
- 16.02–6.05.2018
- Osoba kuratorska
- Anna Ciabach, Marta Wróblewska
- Fotografie
- Piotr Połoczański
- Strona internetowa
- ggm.gda.pl