„Asamblaże” Angeli Melitopoulos i Maurizio Lazzarato w Muzeum Sztuki w Łodzi

Asamblaż to układ zjawisk określany przez płynność i współzależność tworzących go części. Asamblaż może służyć jako model złożonych procesów, które w tradycyjnych naukach są rozbijane na oddzielne przedmioty badań. Podobnie jak w tradycjach animistycznych, asamblaż nie rozróżnia świata fizycznego i duchowego, rzeczy możemy więc traktować jak istoty ożywione.

Asamblaże autorstwa Angeli Melitopoulos i Maurizio Lazzarato to audiowizualny projekt badawczy poświęcony praktyce Félixa Guattariego (1930-1992), jego antyautorytarnej, rewolucyjnej działalności psychiatrycznej, filozofii, estetyce i antropologii. Melitopoulos i Lazzarato koncentrują się na jego zainteresowaniach animizmem, koncepcjach podmiotowości i ekozofii. Przybliżają je i rozwijają w odniesieniu do praktyki prowadzonej przez Guattariego w eksperymentalnej klinice La Borde, a także obecności jego myśli w Brazylii i Japonii.

Angela Melitopoulos, Maurizio Lazzarato, wystawa „Asamblaże”, kadr wideo

Angela Melitopoulos, Maurizio Lazzarato, wystawa „Asamblaże”, kadr wideo

Angela Melitopoulos, Maurizio Lazzarato, wystawa „Asamblaże”, kadr wideo

Angela Melitopoulos, Maurizio Lazzarato, „Asamblaże”, widok wystawy

Angela Melitopoulos, Maurizio Lazzarato, wystawa „Asamblaże”, kadr wideo

W twórczości Guattariego podmiotowość staje się właściwością nie tylko ludzką – traci swój wyjątkowy status, oddzielający ją od środowiska. Pod tym względem myśl Guattariego rezonuje z kulturami animistycznymi. Ujmuje on podmiotowość przy pomocy asamblaży – wielowymiarowych układów organizujących współistnienie jednostek ze zbiorowościami, przedmiotami, zwierzętami, maszynami, pojęciami i zróżnicowanymi siłami kosmicznymi. Ekspresja animistycznej, transosobowej podmiotowości interesuje go także w kreacji artystycznej, seksualności, psychozie, świecie dzieciństwa i rytuałach religijnych.

Na wystawie w Muzeum Sztuki prezentowane są dwie trzykanałowe instalacje wideo: Asamblaże i Życie cząstek. W eseistycznej formie uruchamiają one myśl Guattariego, ukazując ją w nowych kontekstach.

Część pierwsza, Asamblaże, składa się z fragmentów filmów dokumentalnych, rozmów z przyjaciółmi i współpracownicami filozofa. Praca przybliża działalność kliniki La Borde i rozwija poszukiwania współczesnego, mikropolitycznego potencjału animistycznych prądów i tradycji kulturowych w Brazylii prowadzone przez Guattariego.

Angela Melitopoulos, Maurizio Lazzarato, „The Life of Particles”, kadr wideo

Angela Melitopoulos, Maurizio Lazzarato, „The Life of Particles”, kadr wideo

Angela Melitopoulos, Maurizio Lazzarato, „The Life of Particles”, kadr wideo

Druga część – Życie cząstek – poświęcona jest zainteresowaniu Guattariego kulturami animistycznymi w Japonii. To punkt wyjścia do dialogu z powojenną polityką energetyczną i aktualną sytuacją kraju zaistniałą w następstwie trzęsienia ziemi i katastrofy nuklearnej w Fukuszimie w 2011 r. Życie cząstek śledzi związki pomiędzy podmiotowością, duchowością animistyczną i nowoczesną technologią. Rozwijając myśl Guattariego odnośnie trzech, współzależnych ekologii – umysłu, społeczeństwa i środowiska – Angela Melitopoulos i Maurizio Lazzarato ujmują problem radioaktywności jako splot związków między geografią, psychologią i ekologią. Ich praca dotyka także złożonej kwestii „millenaryzmu energetycznego”, który stanowi wyraz wiary w przemianę świata dzięki nauce, technologii i nowym źródłom energii, a także jego przeciwwagi – protestów przeciwko budowaniu nowej elektrowni atomowej.

Każda z instalacji stanowi swego rodzaju tryptyk, którego części nasilają różne rodzaje odbioru – patrzenia, słuchania i czytania. To rozwarstwienie nie tylko potęguje wrażenia dedykowane poszczególnym zmysłom, ale i kieruje wzrokiem i uwagą widzów, prowadząc ich przez asamblaż obrazu, tekstu i dźwięku.