13–19 grudnia
Gdańsk
Instytut Kultury Miejskiej i Gdański Teatr Szekspirowski oraz Trójmiejska Akcja Kobieca w reakcji na kryzys na polsko-białoruskiej granicy wyszły ze wspólną inicjatywą pod hasłem Puste miejsce. Jutro (14.12) w IKM odbędzie się debata z udziałem Andy Rottenberg i Anny Orbaczewskiej, którą poprowadzi reporterka Magdalena Grzebałkowska. Jej uczestniczki rozmawiać będą o symbolice stołu i tradycyjnej polskiej gościnności w kontekście bieżącego kryzysu. Tuż po spotkaniu w siedzibie Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego odbędzie się z kolei debata prowadzona przez Karolinę Lewicką z TOK FM, w której udział wezmą Anna Alboth, Khedi Alieva, Maciej Stuhr i Krzysztof Niedałtowski. Jej temat również dotyczyć będzie symboliki pustego miejsca przy stole, a uczestniczki i uczestnicy zastanawiać się będą nie tylko nad tym, czy dziś za tą tradycją kryje się realna solidarność z potrzebującymi, ale i nad tym, jakie obowiązki spoczywają obecnie na przedstawicielach kultury, sztuki, mediów czy kościoła. W sobotę (18.12) natomiast premierę będzie miała kolejna odsłona realizowanego przez IKM cyklu Miejsca, polegającego na minimalistycznych działaniach artystycznych w terenach zamkniętych rozsianych po Gdańsku. Tym razem w jego ramach nową instalację zatytułowaną Kieruj się na wschód zrealizuje Kuba Bąkowski.
Katowice
Sporą reprezentację najciekawszych czeskich artystek i artystów mogliśmy niedawno oglądać na tegorocznej edycji Narracji, teraz zaś współkurator gdańskiego festiwalu zaprezentuje prace znacznej części z nich na kolejnej wystawie, tym razem bliżej polsko-czeskiej granicy. W katowickim Rondzie Sztuki otworzy się w sobotę (18.12) kuratorowana przez Piotra Sikorę wystawa Husitky na Baltu, prezentująca najciekawsze zjawiska współczesnej czeskiej sceny. Jej tytuł nawiązuje do wydarzeń z XV wieku, kiedy to niewielka czeska armia wsparła polskiego króla w walce z pomorskimi krzyżakami, a po rozprawieniu się z przeciwnikiem i spaleniu klasztoru w Oliwie oddawała się beztrosko kąpielom w Bałtyku. Poniekąd odwołuje się on też do współczesnych wizji rodem z facebookowej grupy Chceme moře místo Polska! (Chcemy morza zamiast Polski), związanych tyleż z wyobrażeniem terytorialnej ekspansji, co skutków katastrofy klimatycznej.
Kraków
Rozwijając program poświęcony współczesnej architekturze, krakowskie Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha zaprezentuje w czwartek monograficzną wystawę jednego z czołowych aktywnych dziś architektów z Japonii – Kengo Kumy. Ekspozycja zatytułowana Kengo Kuma. Eksperyment. Materiał. Architektura prezentować będzie wybór jego ostatnich eksperymentalnych projektów, oddających myślenie Kumy o architekturze i charakterystyczne dla jego projektów cechy, takie jak łączenie nowoczesnych technologii z tradycyjnymi materiałami budowlanymi, czerpanie inspiracji z natury i lokalnego środowiska oraz projektowanie przyjazne dla użytkownika.
Paweł Marcinek, bez tytułu, 2020, dzięki uprzejmości artysty
Muzeum Narodowe w Krakowie dopiero co zainaugurowało nowy oddział poświęcony dorobkowi Stanisława Wyspiańskiego, a już w ten piątek (17.12) do stałych ekspozycji muzeum dołączą dwie kolejne galerie, zatytułowane Przedmioty oraz Przekroje i poświęcone odpowiednio polskiemu projektowaniu oraz architekturze XX i XXI wieku. Galeria dizajnu, w której znajdzie się 350 obiektów, od młodopolskiego rzemiosła po współczesne gry wideo, to przy okazji zapowiedź wyczekiwanego nowego oddziału MNK w dawnym hotelu Cracovia.
Lublin
Z każdą kolejną rocznicą wprowadzenia stanu wojennego wydaje się, że jesteśmy obecnie coraz bliżej klimatu rekonstrukcji grudnia ’81. W tej sytuacji Galeria Labirynt rozwija swój zaangażowany program wystawienniczy i już dziś (13.12), czyli równo w rocznicę ogłoszenia stanu wojennego, zaprezentuje ekspozycję pod tytułem Będzie dobrze, trzeba tylko wszystko zmienić. Ikonicznym zdjęciom Chrisa Niedenthala z lat 1981-83 towarzyszyć będą na niej fotografie współczesne, autorstwa członków i członkiń Archiwum Protestów Publicznych, układając się w przygnębiająco aktualną opowieść o oporze wobec autorytarnego państwa. Z kolei w piątek (17.12) w oddziale Labirynt Plaza zobaczymy kolejną, trzecią odsłonę cyklu Powiększenie, prezentującego lubelską scenę artystyczną. Tym razem znajdą się na niej prace Magdaleny Franczak, Pawła Korbusa i Ewy Zarzyckiej, krążące wokół tematyki relacji sztuki i pieniędzy (i możliwe do kupienia na wystawie).
Wystawy lokalnego środowiska nie kończą się jednak na Labiryncie. W sobotę w Pracowni 12 otworzy się wystawa Pawła Marcinka Krocionogi. Znajdą się na niej prace artysty z ostatniego roku – rysunki, obrazy oraz rzeźby z metalu – w których powraca motyw połączenia tego co organiczne i industrialne czy umaszynowione. Formy zwierzęce, owadzie, przenikają się w nich z przedmiotami i rozrastają do abstrakcyjnych form.
Tarnów
Jan Głuszak zwany Dagaramą to jedna z najoryginalniejszych postaci w historii polskiej architektury. Futurystyczne, utopijne w momencie powstawania projekty pochodzącego z Tarnowa Dagaramy swego czasu przypomnieli kuratorzy wystawy Tarnów. 1000 lat nowoczesności, a Rafał Bujnowski umieścił przy tej okazji dedykowaną mu pracę w przestrzeni Tarnowa. Teraz tarnowskie BWA powraca do dorobku Dagaramy z nowym projektem, tym razem w całości poświęconym architektowi. W czwartek (16.12) w galerii otworzy się wystawa jego rysunków i archiwów z prywatnych zbiorów Mariana Mikuły, w większości nigdy wcześniej niepokazywanych.
Warszawa
W tym tygodniu czekają nas dwa kolejne wydarzenia w ramach programu ostatniej edycji Spojrzeń. Dziś i jutro (13–14.12) zobaczyć będzie można performans Tarasa Gembika i Mikołaja Sobczaka o zaczerpniętym z wiersza Łesi Ukrainki tytule Żegnaj, Wołyniu! Artyści odnosić się w nim będą do historii akcji polonizacyjno-rewindykacyjnych na Wołyniu, przeprowadzanych pod koniec lat 30. w ramach podjętej wówczas „repolonizacji”, planu integracji wielokulturowego społeczeństwa w oparciu o wyznanie rzymskokatolickie. Jego efektem była m.in. szeroko zakrojona akcja burzenia cerkwi, koordynowana przez wojsko. Odwołując się do historii, tekstów kultury i ludowych wierzeń, artyści opowiadać będą o przedwojennych akcjach polonizacyjno-rewindykacyjnych na Wołyniu, rysując jednocześnie ich związki ze współczesną państwową polityką tożsamości. Z kolei w piątek (17.12) Weronika Wysocka zrealizuje w Zachęcie Tworzenie w kryzysie — warsztaty z nadziei. Artystka zaprosiła do współpracy Paulinę Jędrzejewską i Karolinę Plutę z Fundacji Culture Shock, które przeprowadzą warsztaty dla artystek i artystów sztuk wizualnych dotyczące odporności psychicznej, jej relacji z kryzysem wypalenia zawodowego i narzędzi, które ową odporność pomagają wzmocnić.
Po swojej pierwszej powieści Bolesław Chromry w nowej książce powraca do formuły obrazkowej – nakładem Ha!Artu ukazało się właśnie najnowsze wydawnictwo artysty zatytułowane Prześpij się z tym…, rodzaj quasi-poradnika poszukującego odpowiedzi na pytania jak przetrwać w przemocowym państwie i jednocześnie przygotować się na koniec świata. Jutro (14.12) w budynku Muzeum Sztuki Nowoczesnej przy Pańskiej odbędzie się premierowe spotkanie z Chromrym, które poprowadzi Agata Pyzik.
Z kolei dzień później (15.12) przy drugiej siedzibie MSN, w Palomie nad Wisłą, odbędzie się aukcja charytatywna pod hasłem Sztuka bez granic. Dochód z niej trafi do Grupy Granica i przeznaczony zostanie w całości na wsparcie osób cierpiących przez kryzys na polskiej granicy. Licytację poprowadzi Marcel Velez, a pod młotek trafią prace m.in. Karola Radziszewskiego, Justyny Górowskiej, Bartosza Zaskórskiego, Zuzanny Bartoszek czy Janka Simona.
Dokonania wykładowców Instytutu Sztuki na Wydziale Architektury Politechniki Białostockiej prezentować będzie otwierana w środę (15.12) w galerii XX1 wystawa Dom. Kuratorowana przez Eulalię Domanowską ekspozycja to trzeci wspólny pokaz kadry istniejącego od dwóch lat Instytutu, jedynego ośrodka kształcenia artystycznego w północno-wschodniej Polsce. Dom prezentować będzie szeroki przekrój aktywności wykładowców i wykładowczyń – od projektów architektonicznych, przez dizajn i ilustrację, po malarstwo i instalacje. Odnosić się one będą na różne sposoby do tytułowego pojęcia, jego symbolicznych konotacji, a także domu w znaczeniu regionalnym, czyli Podlasia.
Nową serię wystawienniczą rozpoczyna galeria Leto, która w czwartek (16.12) zaprezentuje 4ROOMS vol. 1. Będzie to ekspozycja rozbita na cztery osobne, niewielkie pokazy artystek i artystów, których łączy zamiłowanie do wyrazistego koloru, dzieli zaś właściwie wszystko inne – od techniki po estetykę. Zobaczymy więc obrazy młodej malarki Lery Dubitskai, reliefowe prace malarskie Marcina Janusza, abstrakcyjne obrazy i obiekty Przemka Pyszczka oraz prace Honzy Zamojskiego przedstawiające plemię bezgłowych Blemmjów.
Tego samego dnia (16.12) w siedzibie warszawskiego oddziału SARP odbędzie się spotkanie wokół tegorocznego pleneru w Opolnie-Zdroju, zorganizowanego w ramach obchodów okrągłej rocznicy pleneru Ziemia Zgorzelecka 1971. Rozmowę o tym, czy sztuka i kultura mogą wpływać na ratowanie miejsc niszczonych przez przemysł wydobywczy oraz o Kalendarzu bezdni, wydawnictwie prezentującym pomysły na zagospodarowanie przestrzeni po turowskiej kopalni, poprowadzi Filip Springer, a udział w niej wezmą Dominik Podsiadły, Wiktoria Kruk i poeta Konrad Góra.
Jeszcze do niedawna rozpatrywany przede wszystkim w odniesieniu do okresu transformacji temat cenzury stał się w ostatnich latach bardzo aktualny. W nadchodzącym numerze „Szumu” znajdziecie tekst omawiający ten problem w perspektywie ostatniej dekady, zaś w tę niedzielę (19.12) w Galerii Studio odbędzie się debata organizowana przez Sekcję Polską AICA pod hasłem Tylko nie mów, że cię cenzuruję. Cenzura w instytucjach sztuki 2015–2021. O przypadkach ograniczania wolności wypowiedzi, ingerowania w kształt projektów, a także autocenzury rozmawiać będą Jakub Dąbrowski, Łukasz Guzek, Małgorzata Kaźmierczak, Arkadiusz Półtorak, Kuba Szreder i Magdalena Ujma.
Monika Konieczna, z cyklu „The Comedy Project Song 12”, „Temptation. African Civet”, akwarela, monotypia, elementy kolażu, 28,5 x 40,5 cm, 2019, dzięki uprzejmości Krupa Gallery
Wrocław
Indywidualna wystawa Honoraty Mochalskiej zatytułowana To co jest i to czego nie można sobie przypomnieć otworzy się w piątek (17.12) w Galerii Entropia. Artystka mająca na koncie m.in. konceptualne instalacje, rzeźby, obiekty, performanse, filmy, a także projekty scenografii i kostiumów teatralnych w 2005 roku wprowadziła do swojej praktyki rysunek. Zarysowując kolejne zeszyty, z biegiem czasu porzuciła inne media na rzecz tej właśnie podstawowej techniki. Wystawa w Entropii będzie pierwszym pokazem skupionym w całości na tym rozdziale w jej dorobku.
W ostatnich latach rośnie międzynarodowe zainteresowanie dorobkiem Magdaleny Abakanowicz, w tym roku także w Polsce nie możemy narzekać na brak wystaw jej poświęconych. Po pokazach w Poznaniu, gdzie Abakanowicz niedawno stała się patronką UAP, zobaczymy tym razem monumentalną wystawę w Pawilonie Czterech Kopuł we Wrocławiu. Otwierana w niedzielę monografia Abakanowicz. Totalna to największa jak dotąd przekrojowa ekspozycja dorobku rzeźbiarki. Będzie ona bazować przede wszystkim na zbiorach wrocławskiego Muzeum Narodowego, które pochwalić się może największą kolekcją prac Abakanowicz.
W Warszawie od kilku lat w przedświątecznym sezonie odbywają się w minitargi Szron, analogiczna inicjatywa rusza też we Wrocławiu. W ten weekend (18–19.12) na Bulwarze Staromiejskim z inicjatywy Krupa Gallery odbędzie się Scena Zimowa – świąteczny sklep ze sztuką i wydawnictwami. Znajdziemy tam prace artystów i artystek związanych z Krupa Gallery, ale także realizacje młodych twórców wrocławskich oraz wydawnictwa oficyny Papier w Dole, BWA Wrocław i OP ENHEIM.
Zielona Góra
Stach Szumski oraz projektant Artur Cincio połączą siły na wspólnej wystawie w BWA Zielona Góra. Otwierany w sobotę (18.12) Le bazar de la laideur élégante prezentować będzie przede wszystkim ubiory zaprojektowane przez obu artystów, inspirowane energią targowisk lat 90. Do klimatów nieskrępowanego handlu i spontanicznej oddolnej inicjatywy odsyłać będzie także sama przestrzeń ekspozycyjna, która przybierze formę zdekonstruowanego bazaru.
Internet
Czołowy projekt w ramach tegorocznego programu poznańskiej galerii FWD: ujrzał właśnie światło dzienne. Jeszcze do czwartku (16.12) w przedsprzedaży (a później do wyczerpania zapasów) zamawiać można Forward Tarot – kolekcjonerską talię tarota złożoną z 78 kart zaprojektowanych przez artystki i artystów, w tym kolektyw DIS, Dominikę Olszowy, Mikołaja Sobczaka, Izabellę Gustowską czy Jakuba Woynarowskiego. Projekty te mogą funkcjonować jako rodzaj konceptualnej wystawy możliwej do dowolnego zaaranżowania we własnym domu, ale spory nacisk położono także na to, by była to po prostu funkcjonalna talia tarota, całość powstała bowiem przy współpracy z profesjonalną tarocistką Lauraną.
Znamy już wyniki tegorocznej edycji Allegro Prize. Trzy pierwsze miejsca w konkursie zajęli kolejno: Paul Debashish, Latifa Zafar Attaii oraz Ewa Ciepielewska. Prace zwycięzcy to rozwijana w różnorodnych mediach opowieść o tożsamości, poetycka próba opowiedzenia o queerowej wrażliwości i wyzwolenia się ze społecznych konwenansów poprzez performans, tańiec, kostiumy i maski.
