„Zupełnie nowa Mitologia” w Galerii Sztuki Współczesnej ms44

„Osiedlanie się w jakiejś krainie, jest równoznaczne ze stworzeniem nowego świata”
Mircea Eliade^[1]

Projekt jest analizą lokalnej historii, odkrywania codzienności i ich możliwym interpretacjom poprzez pryzmat mitu, wyrażoną w języku sztuk wizualnych. Dążąc w końcowym efekcie do stworzenia ikonograficznego zbioru nowych mitów tworzących współczesną mitologię codzienności. Karen Armstrong pisała: „mity zarysowały wyraziście rzeczywistość intuicyjnie wyczuwaną przez ludzi i nadały jej formę…” Zadaniem artystek biorących udział w projekcie będzie prześledzenie tego procesu w czasie rzeczywistym i znalezienie dla niego nowej współczesnej formy. Poprzez analizę symboli, znaków, motywów parareligijnych i obyczajowych. Ta artystyczna próba stworzenia nowego, społecznego imaginarium będzie nie tylko próbą analizy, masowej, płaskiej sfery sacrum zawłaszczanej w coraz większym zakresie przez agresywne profanum ale także nieszczerości kulturowej. To również zamiar zwrócenie uwagi na wymuszanie pożądanej tożsamości, poprzez gwałt na zastanej, rodzimej i wyobrażonej kulturze. W projekcie spróbujemy opisać ten dylemat w kontekście tożsamości lokalnej, jedynego polskiego archipelagu, Rzeczpospolitej.

W projekcie biorą udział cztery artystki, a podstawowym medium twórczym i ekspozycyjnym jest kolaż, zarówno w formie klasycznej jak i cyfrowej pod postacią wydruków wielkoformatowych. Artystki interpretowały cztery krótkie teksty napisane w formule mitów, podań lokalnych. Translacji z wczesnośredniowiecznego języka pomorskiego na język polski i uwspółcześnienie podania ludowego z okresu Księstwa Pomorskiego, dokonała Ilsa Insulare. Na wystawie prezentowanych jest 30 prac.

Ryszard Przybylski analizując mityczną przestrzeń codzienności, pokazuje w jaki sposób można egzystencjalne doświadczenia człowieka zmienić w mit. W swoim opracowaniu pisze:

„Podstawową funkcją mitu, jak pisze pisze Leszek Kołakowski, jest uporządkowanie przestrzeni myślowej. Materię naszego doświadczenia, mit umieszcza w sferze symbolicznych wartości i dzięki temu nadaje jej sens. Toteż „mityczna organizacja świata jest w kulturze stale obecna”. Mit jest wzorcem, który osobistym doznaniom człowieka, pojedynczej egzystencji, użycza zrozumienia, ponieważ przenosi je w wymiar „absolutnej pierwotności człowieczeństwa”, poza zbiorowość tonącą w chaosie niezrozumiałych bieżących wydarzeń i osadza w „bezwzględnej początkowej sytuacji niehistorycznej”^[2].

Mitologia przywołana i unaoczniona, odkrywa iluzoryczność tkwiąca w jednowymiarowej płaszczyźnie dnia codziennego. Cioran, w swoich esejach twierdził, że współcześnie staliśmy się umysłami religijnymi, wyzutymi z wszelkiej religii. Rozumiemy potrzebę wiary, która rozpaczliwie przebija przez pseudo-sakralne opowieści naszej kultury masowej, ale nie umiemy jej doświadczyć. Poszukiwanie, a w konsekwencji konstruowanie nowego mitu, może być dowodem na to, że triumfujące profanum, kształtujące jednowymiarowego człowieka nie musi być całym doświadczeniem współczesności. Nie jesteśmy figurami zamkniętymi, ale ciałem otwartym na ontologię przez swoją cielesność. Ta świadomość czyni nas jednostkowymi. Im bardziej przemijamy, tym ważniejsza staje się wielowymiarowość tego procesu w którym bezwolnie uczestniczymy. A którego nie sposób zrozumieć lub zaakceptować, bez przyjęcia eschatologicznej złożoności metafizycznego świata, wypartej przez dominującą współczesność. Naturalnym jest więc szukać mądrości w opowieściach mistycznych. Mit obdarza człowieka wiedzą o sobie samym, a poprzez to, umożliwia wyobrażenie i zbudowanie harmonijnej kosmogonii codzienności, porządkującej świat wokół nas. Zwłaszcza ten najbliższy, lokalny, zdejmując z niego odium prowincjonalności, poprzez uniwersalność cechującą mitologiczne imaginarium. Tak więc osnowa mitu, zapewnia wątkowi dnia codziennego nie tylko trwałość i regularność, ale również intrygującą wielobarwność.

^{[1] M. Eliade, Sacrum i profanum. O istocie religijności, tłumaczył R.Reszke, Warszawa 1999.
[2] Ryszard Przybylski, Mityczna przestrzeń naszych uczuć, wydawnictwo Sic! Warszawa 2002.}

„Zupełnie nowa Mitologia”, widok wystawy

„Zupełnie nowa Mitologia”, widok wystawy

„Zupełnie nowa Mitologia”, widok wystawy

„Zupełnie nowa Mitologia”, widok wystawy

„Zupełnie nowa Mitologia”, widok wystawy

„Zupełnie nowa Mitologia”, widok wystawy

Katarzyna Szeszycka, „Hoteloza”, kolaż, 255 x 400cm, 2021

Katarzyna Szeszycka, „Oczekiwany desant polskich akcentów”, kolaż, 100cm x 100cm, 202

Maja Kozłowska, „Disruption”, kolaż, 29.5 x 42cm, 2021

Katarzyna Szeszycka, „Wyspa 1”, kolaż, 52cm x 52cm, 2021

Zupełnie nowa Mitologia

„Mit, jak wiadomo, nigdy się nie wydarzył, ale dzieje się zawsze.”
Czuły narrator, Olga Tokarczuk^[1]

Mit to uniwersalna opowieść umieszczona poza czasem, poza tu i teraz, w której zawarte zostały wszystkie jednostkowe doświadczenia. To pewien wzorzec kulturowy – rama dająca uniwersalną formę treści ludzkiego doświadczenia. Ta nieskończona wielość doświadczeń jednostkowych, przenikających do pamięci zbiorowej, tworzy strukturę znaczeń, tworzy mit, o którym możemy powiedzieć, że pomimo, iż nigdy się nie wydarzył, dzieje się zawsze. Nigdy się nie wydarzył w ujęciu jednostkowym, lecz jest udziałem naszego ogólnego zbiorowego doświadczenia. Ten szczególny charakter mitu sprawia, że jego obecność stanowi pośrednią implikację poczucia więzi oraz przynależności do wspólnoty, której tożsamość koncentruje się nie tylko wokół wspólnej historii, ale też opowieści i pamięci zbiorowej.

Mit, jako uniwersalna opowieść o ludzkim doświadczeniu, jest trwałym elementem naszej kultury. Towarzyszy ludzkości od niepamiętnych czasów, odkąd w świadomości człowieka zaistniała ontologiczna potrzeba tłumaczenia odwiecznego porządku świata. Przez wieki pytaniu „skąd przychodzimy i dokąd zmierzamy?” nadawano charakter płynnej i wielowymiarowej metafory, której formę najpełniej wyraża język sztuki. Atrakcyjność tej formy, to czy przystaje do zmieniającej się rzeczywistości, stanowi czynnik warunkujący mit. Dlatego współcześnie dawne opowieści, narracje i mity często dewaluują się, przestają być aktualne, zatracając swoją siłę wyrazu i wymowę.

Dzisiejszy świat skłania się ku nowym opowieściom, odpowiadającym wyzwaniom teraźniejszości i antycypującym wizję przyszłości. Wszyscy potrzebujemy nowych metafor, mitów i baśni, za pomocą których ponownie nadamy sens i znaczenie nietrwałej rzeczywistości i wypełnimy duchową próżnię. Są miejsca na ziemi, które w sposób szczególny spragnione są tych opowieści. Miejsca, które z różnych względów – historycznych i społecznych, tych opowieści zostały pozbawione. To miejsca i wspólnoty je zamieszkujące, które wyabstrahowane ze swoich korzeni, utraciły pamięć zbiorową i poczucie ciągłości tożsamości kulturowej. Ich próżnia ma dodatkowy wymiar, uwarunkowany historycznie i niezależny od nich samych.

Zupełnie nowa Mitologia jest projektem, który poprzez swoje mitotwórcze aspiracje ma szanse wypełnić tę właśnie pustkę. W swoim założeniu inicjuje bowiem proces zarówno poszukiwania symbolicznych źródeł zagubionej tożsamości kulturowej, jak i odkrywania nowych wizualnych form jej przekazu. W ramach pierwszej edycji projektu zobaczymy wystawienniczą prezentację prac powstałych specjalnie na tę okazję. W przestrzeni galerii spotkają się cztery artystki młodego pokolenia i cztery opowieści dające początek nowej mitologii poświęconej jedynemu w swoim rodzaju miejscu – krainie utkanej z czterdziestu czterech wysp.

Artystki, wspólnie ze swojej perspektywy, podejmą się próby redefinicji tożsamości kulturowej, nierzadko poprzez krytyczne na nią spojrzenie, zwłaszcza na towarzyszący jej regres duchowości oraz na arbitralne narzucanie jej ram i systemu wartości. Swoją wypowiedź budować będą za pomocą plastycznej metafory oraz z wykorzystaniem techniki kolażu, dającej nieskończone możliwości przetwarzania i reinterpretacji wizualnych archetypów. Ich udziałem stanie się nowy ikonograficzny wzorzec kulturowy na wskroś aktualny i komplementarny w stosunku do miejsca.

Oddajmy wiec głos artystkom – orędowniczkom nowej mitologii i sile ich twórczości, niech z doświadczeń jednostkowych „skleją na nowo uniwersum całości”, niech za głosem Karen Armstrong wypełnią zaistniałą próżnię i „spróbują na powrót zaznajomić nas z mitologiczną mądrością przeszłości”^[2].

Barbara Haręża

^{[1] Olga Tokarczuk, Czuły narrator, Wydawnictwo Literackie, 2020, s. 280.
[2] Karen Armstrong, Krótka historia mitu, Warszawa 2021, s. 158.}

Katarzyna Szeszycka, „Rakieta”, kolaż, 100 x 100cm, 2021

Maja Kozłowska, „Minotaur”, kolaż, 42 x 29,5cm, 2021

Maja Kozłowska, „Drifting”, kolaż, 29.5 x 42cm, 2021

Artystki:

dr hab. Katarzyna Szeszycka – malarka, artystka interdyscyplinarna. Zrealizowała cykle malarskie: Adolescent (2018), Devoid (2017), Volcano area (2015/16), Empty Landscape (2015/16), The Dim Light (2014/15), Pełnia – suplement (2013), Pełnia- realizacja (2012), za którego fragment otrzymała Grand Prix 24. Festiwalu Polskiego Malarstwa Współczesnego – Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2012). Tworzy przestrzenne realizacje odnoszące się do granicy percepcji. Równolegle działa w przestrzeni miejskiej.

Rezydentka: International Artists-in-residence Program in Aso (Kumamoto, Japonia, 2014), Focus+Indonesia – mobilna rezydencja (Jawa/Bali, Indonezja, 2014); New Dictionary of Old Ideas Artists-In-Residence Program FKSE / TRAFO / MeetFactory (Budapeszt, Węgry, 2018)[2]. Koordynatorka projektów artystycznych.

dr Agnieszka Jankiewicz – graficzka, artystka sztuk wizualnych. Od 2010 roku pracuje w pracowni druku wypukłego Katedry Grafiki Artystycznej Akademii Sztuki w Szczecinie. W 2018 obroniła pracę doktorancką na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu, na Wydziale Grafiki i Komunikacji Wizualnej. Obecnie prowadzi pracownię „Form płaskich i przestrzennych druku wypukłego” na Akademii Sztuki w Szczecinie. Brała udział w wielu wystawach zbiorowych i indywidualnych oraz konkursach ogólnopolskich i międzynarodowych.

Najważniejsze nagrody: Grand Prix Quadriennale Drzeworytu i Linorytu Polskiego w Olsztynie w roku 2015 za prace z cyklu Powracalność formy, nagroda specjalna Dziekana wydziału sztuk pięknych UMK W Toruniu w „Pomorska Grafika Roku 2017” oraz FIRST AWARD For YOUNG ARTIST w ramach OSTEN BIENNIAL Of DRAWING Skopje 2018 | AWARDS.

W swoich pracach najczęściej wykorzystuje technikę linorytu. Inspiracje czerpie ze wszystkiego co ją otacza. Zajmuje się przede wszystkim kondycją człowieka w XXI wieku oraz wpływem na świat wybranych zjawisk, procesów i zdarzeń charakterystycznych dla czasów współczesnych.

Maja Kozłowska – artystka sztuk wizualnych, singer- songwriter, kompozytorka, studentka III roku malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Poza działaniami kierunkowymi zajmuje się również rzeźbą i formami przestrzennymi, odlewanymi w metalu. Solowo tworzy projekt muzyczny Mahjong będący synergią indie-folku, popu i jazzu. Jest także członkiem duetu muzycznego Wicker Duck w którym eksploruje przestrzeń dźwięku elektronicznego.

Ilsa Insulare – artystka sztuk wizualnych pochodząca z wyspy Usedom. Ukończyła Universität der Künste Berlin. Mieszka i tworzy w Berlinie. Porusza się w przestrzeni szeroko pojętych sztuk interdyscyplinarnych, zajmuje się także lingwistyka i translacją tekstów dotyczących znaczeń i kodów kulturowych. W sztuce interesuje ja awangarda i problematyka transgresji we współczesnym świecie.