„Zooestetyka. Zwierzęta w sztuce” w Muzeum Narodowym w Szczecinie

Zwierzęta są jednym z najstarszych i najintensywniej wykorzystywanych w sztuce motywów. Od paleolitycznych malowideł naskalnych po postmodernistyczne artefakty są stale obecne w wizualnych reprezentacjach i interpretacjach świata tworzonych przez ludzi. Siła obecności zwierzęcia, jego opisów i wizerunków w najrozmaitszych wytworach ludzkiej kultury wynika z fundamentalnej, ahistorycznej potrzeby człowieka, by określić relacje pomiędzy sobą a światem istot nie-ludzkich. Zooestetyka, gromadząc kilkadziesiąt prac współczesnych artystów z kolekcji Muzeum Narodowego w Szczecinie, Zachęty Sztuki Współczesnej w Szczecinie, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku oraz zbiorów własnych zaproszonych do wystawy artystów, ukazuje niewielki, aktualny wycinek z długiej i niezwykle rozbudowanej historii reprezentacji zwierząt w sztuce. Przedstawiony okres jest jednocześnie tym, w którym dokonują się istotne zmiany w postrzeganiu statusu zwierząt, a co za tym idzie – także w sposobie artystycznego ujęcia tej problematyki.

W ikonografii zachodniej od starożytności po współczesność zwierzęta pojawiały się jako symbol, metafora i ekran projekcyjny ludzkich pragnień, lęków i afektów. Nie stanowiły zatem celu samego w sobie, pełniły raczej rolę poręcznego instrumentarium, umożliwiającego refleksję nad naturą ludzką i międzyludzkimi relacjami. Obecnie, kiedy mówi się o „zwrocie zwierzęcym” w kulturze, zwierzę staje się znakiem samego siebie, a sztuka formą kontaktu z nim. Narracja zaproponowana na wystawie podąża tym właśnie tropem – od klasycznych sposobów przedstawiania zwierząt w sztuce, które z jednej strony eksponują archetypiczny i symboliczny wpływ figur zwierząt na ludzką psychikę i kształtowanie się ludzkiej tożsamości (Archetypy i symbole), przez narracje uprzedmiotawiające zwierzęta jako obiekty zdystansowanej obserwacji (Z notatnika zoologa), po działania twórcze, w których podejmowany jest wysiłek „przepracowania” dotychczasowych schematów oraz zamanifestowania kreatywnej, sprawczej i indywidualnej roli zwierząt zarówno w sztuce, jak i w przestrzeni pozaartystycznej (Upodmiotowiona obecność).

Ostatni element narracji wystawy sygnalizuje podstawowy problem, który wymyka się filozoficznym i naukowym rozstrzygnięciom, a i w przestrzeni sztuki rozpoznawany jest wyłącznie intuicyjnie – jak zrozumieć i oddać głos doświadczeniom niedostępnym dla ludzkich sposobów rozumienia? W jaki sposób wyrazić rzeczywistość, która wydarza się poza językiem? Także artyści nie dają jednoznacznej odpowiedzi na tak sformułowane pytania, podejmują jednak coraz częstsze próby tworzenia „nowych kanałów komunikacji” oraz nowego modelu relacji pomiędzy ludźmi i zwierzętami przy użyciu narzędzi właściwych sztuce.

„Zooestetyka”, widok wystawy

„Zooestetyka”, widok wystawy

„Zooestetyka”, widok wystawy

„Zooestetyka”, widok wystawy

„Zooestetyka”, widok wystawy

„Zooestetyka”, widok wystawy

Artur Malewski, „Co ta sarna taka gruba, a ten słoń taki chudy”, 2009, dzięki uprzejmości Regionalnej Kolekcji Zachęta w Szczecinie

„Zooestetyka”, widok wystawy

Anna Orlikowska, „Gatunek synantropijny”, 2008, wideo, dzięki uprzejmości Regionalnej Kolekcji Zachęta w Szczecinie

„Zooestetyka”, widok wystawy

Agata Zbylut, „Łajka”, 2011, kolekcja Muzeum Narodowego w Szczecinie

Piotr Kurka, „Konflikt między dobrem a zlem jest chorobą umyslu”, 2000, dzięki uprzejmosci Regionalnej Kolekcji Zachęta w Szczecinie

„Zooestetyka”, widok wystawy

„Zooestetyka”, widok wystawy

Uwaga! W każdą niedzielę na wystawę zapraszamy Państwa wraz z Waszymi pupilami – mile widziane wszystkie kulturalne psy, koty, króliki, chomiki, świnki morskie, myszki, szczurki, żółwie i leniwce (pamiętajcie, że muzeum jest czynne tylko do 16.00!). Wpuścimy także grzeczne małpy, a w lot powitamy papugi i kanarki.

Z przyczyn obiektywnych i maniakalnej fobii jednego z pracowników muzeum wykluczamy obecność węży, pająków oraz innych przedstawicieli jadowitych gatunków. Z uwagi na ograniczoną nośność stropów nie możemy ugościć zwierząt wielkogabarytowych: słoni, hipopotamów, nosorożców, wielbłądów, żubrów, niedźwiedzi, antylop, zebr, krokodyli, jeleniowatych, goryli, yeti oraz żyraf (zbyt nisko!). Osobliwy charakterek wyklucza niestety także obecność lwów, tygrysów, panter, jaguarów, wilków oraz pokrewnych krwiożerczych stworzeń. Niemile widziane także będą pszczoły, osy, trzmiele, szerszenie, kleszcze i pchły. Suchy charakter muzeum uniemożliwia obecność zwierząt morskich.

Wstęp na wystawę niewymienionych wyżej gatunków może podlegać indywidualnym negocjacjom.

Obecność zwierząt na wystawie oraz obowiązki właścicieli regulować będzie stosowny regulamin. Zwierzęta nie płacą za bilet!