Zdjęcie miasta. Fotografia warszawska i praktyki pokrewne

Kuba Dąbrowski

W ciągu ostatniej dekady obraz Warszawy uległ przemianie: z przeoranego historią i dość szkaradnego miasta stała się może jeszcze nie piękną, ale z pewnością interesującą metropolią. Trudno oceniać, na ile jest to zasługą władz inicjujących odgórne kampanie wizerunkowe, a na ile efektem działań oddolnych samych mieszkańców. Z pewnością w procesie zmiany niebagatelną rolę odegrała rosnąca grupa aktywistów miejskich, związanych z pozarządowymi instytucjami społeczników, ale także artystów i po prostu Warszawiaków.

Mariusz Hermanowicz

Maciej Stępiński

Przygotowana dla Nowego Teatru wystawa przedstawia wizjonerskie spojrzenia na miasto artystów kilku pokoleń. I chociaż nacisk położony jest na twórców współczesnych, tak znanych jak Mikołaj Długosz, Maurycy Gomulicki, Aneta Grzeszykowska, Nicolas Grospierre, Zbigniew Libera, Konrad Pustoła, Joanna Rajkowska, to na, skoncentrowanej na Warszawie, ekspozycji nie mogło zabraknąć klasyków w rodzaju Leonarda Sempolińskiego, Zbigniewa Dłubaka, Mariusza Hermanowicza, czy Zofii Chomętowskiej. W ten sposób najnowsze, wyprodukowane specjalnie na wystawę dzieła osadzone są w kontekście historycznym, co pozwala lepiej uchwycić zmianę jaka dokonała się w obrazie miasta.

Zniszczenie Warszawy w trakcie działań wojennych – kampania wrześniowa, powstanie w Getcie, powstanie warszawskie – spowodowało, że nowa, ludowa władza była – paradoksalnie – w korzystnej sytuacji mogąc na symbolicznym gruzowisku niemal od zera stworzyć nowe miasto, nową Warszawę. Hasło „Cały naród buduje swoją stolicę” było czymś więcej niż nośnym sloganem. W tworzenie Warszawy, stolicy Polski zaangażowani jeśli nie dosłownie to w przenośni byli wszyscy mieszkańcy kraju. Jak się miało szybko okazać, za sprawą nowych instytucji, migracji, olbrzymich środków zaangażowanych w projekt odbudowy i z czasem rozbudowy Warszawa stała się jedyną metropolią z prawdziwego zdarzenia. Wystawa prezentuje istotne dla zrozumienia dynamiki tworzenia tej nowej definicji miasta obrazy-ikony począwszy od obrazów ruin i zgliszcz, przez odradzające się życie i odbudowę, aż po tworzenie socrealistycznych i socmodernistycznych założeń urbanistycznych. Równocześnie rekonstruowany jest proces współczesnego odkrywania „tamtego” miasta, rosnącej fascynacji artystów i varsavianistów modernizmem socjalistycznym, a nawet socrealizmem.

Stefan Arczyński

Mariusz Hermanowicz

Od drugiej połowy lat 1990. zmienia się percepcja Warszawy. Jednocześnie, choć pojawiły się ekspozycje dotyczące kwestii partycypacji, performensu, polityki, urbanistyki, rzeki i okolic, społecznego wykluczenia i wkluczenia, przyszłości i przeszłości architektury Warszawy, to nie było do tej pory wystawy poświęconej samemu miastu.

Aneta Grzeszykowska

Prezentowane na wystawie prace przedstawiają zarówno wizjonerskie, pełne rozmachu panoramy miasta, ale też w wielu wypadkach obrazy ruin i katastrofy. Tymczasowość, ruinacja, wyburzenia, ale też ciągła budowa i przebudowa, nieustająca transformacja stanowią o tożsamości Warszawy; tożsamości szczególnej na tle innych stolic europejskich. Wystawa jest próbą rozpisania tego wciąż przecież nowego stanu rzeczy na obrazy.

Wystawa prezentuje szereg możliwych interpretacji miasta przez artystów, konfrontuje mieszkańców Warszawy z ich subiektywnymi wizjami, dostarczając jednocześnie podstawowych danych o samym mieście – obrazów, panoram, portretów typów warszawskich. Warszawa może nie ma rozpoznawalnych na świecie ikon, nie ma symboli, ale ma wiele MIEJSC rozumianych jako zdarzenia, sytuacje.

Szymon Rogiński