„Wysoce nieprawdopodobne, choć nie niemożliwe” Hiwy K w Zachęcie

W języku kurdyjskim słowo „hiwa” oznacza „nadzieja”. Na wystawie Wysoce nieprawdopodobne, choć nie niemożliwe prezentowane są prace Hiwy K — z pochodzenia irackiego Kurda, który kilkanaście lat temu dostał się jako uchodźca polityczny do Europy, a dziś zaliczany jest do czołówki światowej sztuki. Jego wyjątkowa taktyka artystyczna polega na tworzeniu formy z wykorzystaniem praktyki życia codziennego, wspomnień z dzieciństwa, dorastania czy rodzinnych anegdot. Twórczość Hiwy K, w której elementy biograficzne mieszają się z tym, co zasłyszane i co fikcyjne, stawia w zupełnie nowym świetle problematykę uchodźctwa, funkcjonowania w innej kulturze czy geopolitycznych uwarunkowań ludzkiej egzystencji.

Skonstruowana w odwołaniu do architektury Zachęty wystawa daje wgląd w działanie artysty, umożliwiając widzowi doświadczanie jej przestrzennych aspektów. Wiedza i zmysłowe doznania składają się tu na frapujący, wielopoziomowy przekaz. Ekspozycję otwiera monumentalna instalacja Czego nie zrobili barbarzyńcy, zrobił Barberini, zbudowana z pięciu form z piasku, naśladujących kasetony sklepienia rzymskiego Panteonu. Umieszczenie ich na podłodze pozwala dostrzec deformacje, dzięki którym wskutek złudzenia optycznego wnętrze kopuły zyskuje harmonijną formę. Kasetony nawiązują do tradycyjnych metod odlewniczych wykorzystujących matryce z piasku. Instalację dopełniają sceny odlewania form użytkowych z brązu, w składzie którego znalazły się metale kolorowe pozyskane z pól bitewnych Iraku. Hiwa K przypomina o tym, jak od wieków materia krąży pomiędzy polem kultury i polem wojny.

Wojna zaś jest początkiem i spoiwem całej twórczości artysty, bo to ona zmusiła go do pełnej dramatyzmu pieszej wędrówki do Europy. W pracach wideo pokazywanych w kolejnej sali Hiwa K stawia nas przed wyzwaniami, jakich sam doświadczył. Jego osobista historia opowiedziana z wykorzystaniem na poły fikcyjnych narracji, zagadek i działań składa się na obiekt-labirynt, którego niewielkie pomieszczenia sprawiają, że widz doświadcza poczucia ciasnoty, lęku i dyskomfortu. Artysta prowadzi nas z więzień i kryjówek, poprzez ruiny zbombardowanych miast, do Europy z jej materialnym dziedzictwem i problemami przestrzeni publicznej. Wystawę zamyka instalacja, której główny element, spiżowy dzwon, powstał w Polsce z wykorzystaniem zużytych łusek po nabojach. Towarzyszy jej film ukazujący historię tej pracy — pierwszego dzwonu Hiwy K odlanego we włoskiej ludwisarni z użyciem miedzi i niklu będących pozostałościami po działaniach wojennych bądź wojskowych.

Hiwa K, „Wysoce nieprawdopodobne, choć nie niemożliwe”, widok wystawy

Hiwa K, „Wysoce nieprawdopodobne, choć nie niemożliwe”, widok wystawy

Hiwa K, „Wysoce nieprawdopodobne, choć nie niemożliwe”, widok wystawy

Hiwa K, „Wysoce nieprawdopodobne, choć nie niemożliwe”, widok wystawy

Hiwa K, „Wysoce nieprawdopodobne, choć nie niemożliwe”, widok wystawy

Hiwa K, „Wysoce nieprawdopodobne, choć nie niemożliwe”, widok wystawy

Hiwa K, „Wysoce nieprawdopodobne, choć nie niemożliwe”, widok wystawy

Hiwa K, „Wysoce nieprawdopodobne, choć nie niemożliwe”, widok wystawy

Hiwa K, „Wysoce nieprawdopodobne, choć nie niemożliwe”, widok wystawy

Od czasu opuszczenia irackiego Kurdystanu Hiwa K zanurzony jest we wciąż trwające procesy przybywania. Do krajów, instytucji i wspólnot przekształcanych przez niego tak, by odnaleźć ich społeczne i strukturalne możliwości. W swojej praktyce artystycznej wyrysowuje linie uskoku, nieciągłości i wydobywa niespodziewane formy z elementów poetyckich i politycznych. Dogłębnie zainteresowany geopolityką i ekonomią, kształtującymi jego własną kondycję jako uchodźcy, a potem obywatela innego kraju, wybrał wskazywanie zagadnień politycznych — jak sam mówi — małym palcem zamiast palca wskazującego. Dlatego publiczność, uczestnicy, obserwatorzy jego działań rozumieją to przesłanie bez żadnej instrukcji.